Openbare financien

Het Europees Herstelfonds dat in 2020 tijdens de coronapandemie opgzet werd, werd destijds onthaald als een doorbraak in de Europese solidariteit. Op aandringen van Nederland stelt het fonds strikte voorwaarden aan de financiering. Juist bij deze wens voor strakke controle ontstaan er in de praktijk problemen. Een nieuwe balans tussen discipline en flexibiliteit is noodzakelijk.

Er zijn twaalf EU-lidstaten die op basis van hun verwachte EMU-saldo van 2023 de tekortnorm overschrijden. De Europese Commissie heeft aangekondigd in het voorjaar van 2024 de Raad van de Europese Unie te adviseren om buitensporigtekortprocedures te openen.

In de Europese Unie wordt ongeveer 23 procent van de publieke aanbestedingscontracten toegekend aan een enige bieder – en dat zorgt voor onnodige hoge prijzen.

Sinds 2020 is er een sterke toename geweest van het in jaren naar voren en achteren schuiven van geld op de Nederlandse Rijksbegroting. Deze forse bijstellingen betekenen dat de begroting minder realistisch is geworden, wat ook de politieke besluitvorming beïnvloedt.

Sinds 2020 is de economie overspannen, verslechtert het structureel saldo en holt de kwaliteit van het begrotingsproces achteruit. Wat kan het nieuwe kabinet doen om dat te verbeteren?

Nederland en veel andere Europese landen hebben gebruikgemaakt van de relatief goedkope uitgifte van langlopende obligaties. Hoewel de rente inmiddels sterk is gestegen, lijkt de trend van langere looptijden nog niet te veranderen.

Er rijden steeds meer elektrische (personen)auto’s op de weg. Dat is positief vanuit een klimaatperspectief, maar zorgt voor dalende belastinginkomsten. Daar zal de overheid rekening mee moeten houden, of de autobelastingen moeten herzien.

In een recent bij ESB gepubliceerd blog stellen de hoogleraren Gradus en Koning dat een verhoging van het minimumloon met koppeling aan de AOW desastreus zal zijn voor de arbeidsmarkt en de intergenerationele solidariteit. Deze claims kunnen noch bewezen, noch beargumenteerd worden, bovendien hanteren de auteurs verkeerde waardes voor de impact van een minimumloonstijging.

Effectief klimaatbeleid begint met het uitfaseren van het gebruik van fossiele brandstoffen. Subsidies voor het gebruik van fossiele brandstoffen doen precies het tegenovergestelde en ondermijnen daarmee klimaatbeleid. 

De FNV stelt een verhoging van het wettelijk minimumuurloon naar 16 euro voor en roept politieke partijen op om hen te volgen. Niet alleen is de verhoging niet wenselijk volgens de modaal-loon-norm van de FNV zelf, maar door de koppeling van de uitkeringen, waaronder de AOW, is deze verhoging desastreus voor de arbeidsmarkt en de intergenerationele solidariteit.