Openbare financien

Tijdens de coronapandemie gaven landen met relatief meer schulden niet minder uit aan discretionair fiscaal beleid dan landen met minder schulden. Sterker nog, landen met een hogere schuldenlast gaven gemiddeld meer uit. Elbourne et al. concluderen dit op basis van een tijdreeksanalyse voor achttien landen. Deze conclusie staats haaks op de veronderstelling dat hoge schulden […]

Ziesemer (2024) betoogde vorig jaar in ESB dat het houdbaarheidssaldo moet worden afgeschaft. Een aantal van zijn kritiekpunten zijn terecht, maar de indicator biedt unieke inzichten in de intergenerationele verdeling van financiële welvaart. Samen met andere indicatoren blijft het saldo waardevol voor beleid.

Een hoge staatsschuld heeft een negatief effect op R&D-intensieve industrieën en remt daarbij ook de economische groei in geavanceerde economieën.

De zogenoemde geldteruggaafbrieven die de Belastingdienst stuurt zijn een effectieve manier om mensen te bewegen belastingaangifte te doen en hun belastingteruggaaf te verzilveren.

In het nog vast te stellen Europees Meerjarig Financieel Kader zal de aandacht uitgaan naar de financiering voor de aflossing van de gemeenschappelijke EU-schulden uit het NextGeneration-EU-initiatief van 2020. Ook als de door de Europese Commissie voorgestelde nieuwe eigen middelen voor de EU-begroting doorgang vinden, zal de Nederlandse bijdrage waarschijnlijk omhoog gaan.

Gemeenten spreken over een financieel ‘ravijnjaar’ – ze worden vanaf 2026 gekort op de Gemeentefondsuitkering. De financiële positie van gemeenten biedt echter verschillende mogelijkheden om de aankomende inkomstendaling op te vangen.

De Tijdelijke overbruggingsregeling zelfstandig ondernemers (Tozo) is in het leven geroepen om zelfstandigen te compenseren als het inkomen door de coronacrisis tot onder het sociaal minimum daalde. Eind 2023 is circa 269 miljoen euro van de verstrekte uitkeringen teruggevorderd, circa negen procent van het totaal uitgekeerde bedrag.

Het Europese begrotingsbeleid was verantwoordelijk voor 1,5 procentpunt van de inflatie eind 2022, wat achttien procent van de totale inflatiepiek verklaart.

EU-lidstaten met een hoge staatsschuld zullen deze op de middellange termijn geleidelijk af zien nemen als ze hun nieuwe, in de EU afgestemde begrotingsplan volgen. De overheidsschuld in Griekenland zal dan zelfs met veertig procentpunt dalen.

Klimaatobligaties zijn staatsobligaties waarvan de couponrente of nominale waarde afhankelijk is van vooraf gekozen klimaatvariabelen. Broeders et al. schatten middels een modelanalyse dat drie procent van de overheidsschuld van een grote economie kan worden omgezet in klimaatobligaties.

Inzetten op gemengde financiering van publieke diensten is een mogelijk alternatief voor bezuinigingen. Het creëert draagvlak en werpt de zwakkeren in de samenleving niet terug op de markt.