.
356Jaargang 101 (4735) 26 mei 2016
Input // output
Nutteloze ervaring
Leidt meer informatie tot betere beslis-
singen? Linde et al . toetsen deze vraag in
een strategisch minderheidsspel. Dit is een
nulsomspel waarbij een oneven aantal deel –
nemers in vijf rondes de keuze heeft uit twee
alternatieven. De deelnemers maken tegelij –
kertijd een keuze en alleen zij die tot de min –
derheid behoren krijgen een beloning. Een
eerdere variant van dit spel heeft aangetoond
dat de deelnemers geen betere keuzes gingen
maken naarmate ze meer ervaring kregen
met het spel. Linde et al . willen nu onderzoeken of dit wel het geval is
als de deelnemers volledige informatie krijgen over de strategieën van de mededeelnemers. Tegen de verwachtingen
in blijkt dat de deelnemers in deze situatie
juist slechtere beslissingen gaan nemen. Dit
komt doordat de deelnemers het gedrag van
de winnaars van de vorige ronde gaan imite
–
ren en dit zorgt ervoor dat strategieën te veel
op elkaar gaan lijken waardoor de deelnemers
niet meer bij de minderheid horen. Dit laat
zien dat meer informatie niet altijd leidt tot
betere beslissingen.
Linde, J., D. Gietl, J. Sonnemans et al. (2016) Infor-
mation and learning in the minority game: a strategy experiment. Creed Working
Paper, maart.
Digitale valuta
Tijdens de bankencrisis is Bitcoin opgekomen als
een serieuze concurrent voor fiduciair geld. Met
name de innovatieve technologie achter Bitcoin,
de blokketen, wordt gezien als een technologie die
de rol van de centrale bank kan veranderen. De
blokketen-technologie zorgt er namelijk voor dat
er geen bank meer nodig is om een transactie te ve –
rifiëren. Raskin en Yermack laten zien hoe de cen –
trale banken omgaan met deze uitdaging , en hoe
de banken kunnen profiteren van de opkomst van
digitale valuta zoals Bitcoin. Ze concluderen dat de
centrale banken in de meeste ontwikkelde econo –
mieën actief bezig zijn met het overnemen van de
Bitcoin-innovaties om zo bijvoorbeeld hun betaal –
mogelijkheden te verbeteren. Ook schetsen ze hoe
de lancering van een soevereine digitale munt door
een centrale bank tot een nauwere band tussen de
burgers en de centrale banken kan leiden. Dit zou
tot een verminderd publiek gebruik van commerci-
ele banken kunnen leiden.
Raskin, M. en D. Yermack (2016) Digital currencies, decen-
tralized ledgers, and the future of central banking. NBER
Working Paper, 22238.
Cadeau
Sinds 2004 dient elke Nederlandse
parlementariër zijn ontvangen
cadeaus te registreren in een ge-
schenkenregister. Het gecontro-
leerde veldexperiment in Zwitser-
land van Maréchal en Thöni lijkt
deze maatregel te rechtvaardigen.
In het onderzoek bood een deel
van de verkopers zes tubes tand-
pasta van eigen merk als cadeau
aan. Ondanks de beperkte waarde
– ongeveer vijf euro – konden de
verkopers met cadeaus hun om-
zet verdubbelen ten opzichte van
verkopers zonder cadeaus. De uit-
komst suggereert dat zelfs kleine
cadeaus de uitkomsten van onder-
handelingen significant kunnen
veranderen.
Maréchal, M.A. en C. Thöni (2016) Hid-
den persuaders. CESifo Working Paper,
5888.
Ziekteverlof
Een minder bekende taak van een huisarts is het
honoreren van ziekteverlof. Dit heeft economische
consequenties. Het is namelijk goed mogelijk dat
een werknemer zijn ziekte overschat of verzint om
met betaald ziekteverlof te gaan. En het is aan de arts
om vast te stellen of iemand wel of niet ziek genoeg
is voor verlof. Markussen en Røed onderzochten of
Noorse huisartsen die gemakkelijker ziekteverlof
goedkeuren ook meer patiënten op het spreekuur
krijgen. Uit het onderzoek blijkt inderdaad dat
patiënten eerder kiezen voor milde huisartsen. An –
dersom lijken huisartsen zich aan te passen aan hun
omgeving. Wanneer ze bijvoorbeeld verhuizen naar
een competitieve omgeving , worden ze ook milder
om meer patiënten aan te trekken. Een manier om
deze perverse prikkel tegen te gaan is om artsen een
vast totaalbedrag aan te bieden.
Markussen, S. en K. Røed (2016) The market for paid sick
leave. IZA Discussion Paper, 9825.
Zorgkosten
In 2015 kostte de zorg 5.268 euro per Nederlander.
Ten opzichte van 2014 is dit een stijging van 2,4 pro-
cent. De meeste uitgaven gaan naar ziekenhuizen,
geneesmiddelen en asielcentra.
CBS (2016) Zorguitgaves stijgen langzamer. CBS Persbericht,
19 mei.
5.268
euro per Nederlander
ESB Input / output
357Jaargang 101 (4735) 26 mei 2016
Mannen en vrouwen
Mannen en vrouwen verschillen in hun doen en
laten. Zo tonen Galasso en Nannicini aan dat
vrouwen anders reageren op politieke campagnes.
Specifiek onderzochten ze hiervoor de campagnes
voorafgaand aan de burgemeestersverkiezing in de
Italiaanse stad Cava de’ Tirreni in 2015. In samen-
werking met een van de kandidaten werden in een
huis-aan-huis-campagne inwoners geconfronteerd
met positieve dan wel negatieve berichtgeving. Uit
het onderzoek blijkt dat vrouwen eerder voor hem
stemmen als hij zijn goede kant benadrukt (positie –
ve campagne) dan als hij de slechte kant van de te –
genstander benadrukt (negatieve campagne). Man –
nen raken juist eerder overtuigd bij een negatieve
campagne. Onderscheid maken tussen geslacht –
mogelijk met sociale media – kan dus de effectivi-
teit van een campagne aanzienlijk vergroten.
Galasso, V. en T. Nannicini (2016) Persuasion and gender.
IZA Discussion Paper, 9906.
TTIP
Het aanstaande Trans-Atlantisch Handels- en In –
vesteringspact (TTIP) brengt voor- en tegenstan –
ders flink in beroering. Maar wat zou nu echt de
invloed van TTIP op onze welvaart zijn? Om hier –
achter te komen deden Bekkers en Rojas-Romagosa
literatuuronderzoek De voorspelde welvaartswinst
blijkt sterk per studie te verschillen. Zo lopen de
schattingen over de verlaging van de handelskosten
tussen de studies sterk uiteen en zijn er verschillen
in de economische modellering van de welvaartsef-
fecten van deze reducties. De auteurs concluderen
dat realistische schattingen van de reductie van
handelskosten tussen de drie en vijftien procent lig –
gen. De meest betrouwbare welvaartseffecten lig –
gen tussen 0,2 en 2 procent stijging van het bruto
binnenlands product. TTIP lijkt vanuit welvaarts-
perspectief dus wenselijk.
Bekkers, E. en H. Rojas-Romagosa (2016) Literature survey on
the economic impact of TTIP. CPB Achtergronddocument, mei.
Crisiscontract
Bij zogeheten crisiscontracten
moeten bankiers bij een crisis een
deel van eerder verdiend inkomen
afstaan aan een reddingsfonds.
Aptus et al. onderzochten met een
speltheoretisch model in hoeverre
crisiscontracten maatschappelijk
wenselijk zijn. In het model hebben
bankiers de voorkeur voor riskante
investeringen, terwijl het maat-
schappelijk wenselijk is om riskan-
te investeringen te beperken. Met
de crisiscontracten zijn bankiers
minder geneigd tot riskante inves-
teringen, waardoor een crisis ook
minder waarschijnlijk is. Crisiscon-
tracten zijn op deze manier in the-
orie een effectief instrument tegen
excessief risico.
Aptus, E., B. Volker en H. Gersbach
(2016) On the economics of crisis con-
tracts. CEPR Discussion Paper , 11267.
Creativiteit
Hoe stimuleer je creativiteit? Brad-
ler et al. lieten ruim duizend Duitse
deelnemers aan een laboratorium-
experiment een creatieve dan wel
routinematige taak uitvoeren te-
gen een beloning. In verschillende
rondes konden ze meer verdienen
door een toernooi te winnen of
kregen ze achteraf gegarandeerd
een extra beloning. Uit de analyse
blijkt dat alleen een toernooi effec-
tief de creatieve output verhoogt,
ook wanneer het toernooi in de
volgende rondes verdwijnt. Dit is
in lijn met de werkelijkheid waarin
bijvoorbeeld architecten met el-
kaar concurreren en uitsluitend het
beste project wordt gekozen.
Bradler, C., S. Neckermann en A. Warn-
ke (2016) Incentivizing creativity. Tinber-
gen Institute Discussion Paper , 035.
Dalende consumptie
De dalende huishoudconsumptie tijdens de krediet –
crisis was sterker en hardnekkiger dan tijdens andere
recente recessies. Onlangs heeft onderzoek een ver –
band bewezen tussen de dalende huizenprijzen en
de teruglopende consumptie van huishoudens in de
VS. Kaplan et al . repliceerden dit onderzoek met een
nieuwe dataset en vonden vergelijkbare resultaten.
Maar aanvullend onderscheiden ze het effect van een
daling van huizenprijzen van dat van het netto-ver –
mogen uit de eigen woning , om te zien in hoeverre
consumptie daalt als gevolg van de neiging tot herstel
van de vermogenspositie. Dit blijkt niet het geval.
Kaplan, G., K. Mitman en G. Violante (2016) Non-durable
consumption and housing net worth in the Great Recession:
evidence from easily accessible data. NBER Working Paper,
22232.
Gedragseconomie
Veel overheidsbeleid gaat uit van rationeel en zelf-
zuchtig gedrag. Imandt et al . beargumenteren dat
het verstandiger is voor de overheid om het wer –
kelijke, minder rationele gedrag van de burger in
ogenschouw te nemen. Specifiek kijken ze wat dit
betekent voor de woningmarkt. Met name op het
gebied van energiebesparing valt er veel te winnen
door het gedrag van consumenten te onderzoeken.
De overheid zou beter kunnen informeren over op –
brengsten van investeringen door woningbezitters
in energiebesparende technologieën en de gevolgen
hiervan voor de waarde van het huis. Dit is nood –
zakelijk omdat mensen vaak niet zelf dergelijke
informatie inwinnen. Imandt et al . komen tot deze
conclusies op basis van literatuuronderzoek.
Imandt, M., W. Rougoor en B. Hof (2016) Gedragseconomie
en de woningmarkt. SEO publicatie, 2016(29).
Op Nederlandse bodem
Op 1 januari 2016 telde Nederland 7.641.155 wonin-
gen. Hiervan stonden de meeste in de provincies
Noord-Holland, Zuid-Holland en Noord-Brabant
waar in elk meer dan 1 miljoen huizen stonden. Met 162.902 huizen heeft Flevoland de minste huizen.
CBS (2016)
Voorraad woningen; woningtype, bouwjaar, op-
pervlakte, regio. Statistieken op Statline, 17 mei. 7.641.155
woningen
Input / output ESB