.
Redactioneel ESB
Pensioenkeuzestress
O
besparingen brengt. In Australië en
f er nog nieuws stond in
het Verenigd Koninkrijk in ieder
het nieuwe ESB-dossier,
geval niet. De meeste pensioenwas de vraag van een
deelnemers zoeken er niet effectief
vriendelijke journaliste bij een zeer
waardoor concurrentie niet van de
gerespecteerde krant. Jazeker. Het
grond is gekomen terwijl markedossier van vandaag over keuzeting- en voorlichtingskosten hard
vrijheid in het pensioenstelsel laat
stegen. Het concurrentie-aspect
zien welke soorten kosten en baweegt mogelijk dus zwaarder dan
ten er aan pensioenkeuzevrijheden
het selectie-effect, en naïeve deelverbonden zijn, hoe eensgezind
nemers zijn eerder een probleem
economen zijn in hun terughoudan berekenende.
dendheid over vrije keuzes voor
Zonder nuance is een zinnige penpensioendeelnemers, welke keuzesioendialoog zelfs ondenkbaar. Zo
aspecten zich het meeste lenen
maken economen ondubbelzinnig
voor een vrijere keus, en dat het onduidelijk dat de vraag niet moet
derscheid tussen keuze of verplicht
Gelijn Werner
zijn of er wel of geen keuzevrijheid
veel minder zwart-wit is dan in de
Eindredacteur ESB
moet komen, maar meer of minder.
media vaak voorgesteld.
g.werner@sdu.nl
Tussen nul vrijheid en totale vrijZe keek me meewarig aan – niet
heid zitten eindeloos veel maten
zozeer aangetast in haar beroepseer
van keuzevrijheid, die afhangen
als wel op zoek naar een antwoord
op de vraag wat de krantenlezer hier nu toch mee aan moet. van de manier waarop keuzes worden aangeboden, gestuurd
Moet er nu meer of minder keuzevrijheid komen? De kran- en begrensd. In het VK en Australië gaan ze keuze-architectenlezer wil antwoorden, geen vragen. Onlangs had een turen optuigen waarbij mensen automatisch instromen in
langverwacht SER-advies de kaarten al open gelaten. Nu een overheidsfonds tenzij ze actief kiezen voor een marktkwam een ‘nietszeggend’ ESB-dossier eroverheen dat de dis- partij. Zodoende zijn passieve kiezers beschermd en kunnen
cussie over keuzevrijheid dieper en breder trok, maar bijkans actieve kiezers effectief druk zetten op marktpartijen. Eerst
nog voorzichtiger was. Nadat ik aangaf dat economen het zien of het werkt en dan geloven. Maar als de economen in
oordeel over keuzevrijheid toch echt graag aan de politiek het pensioendossier ergens een uitgesproken mening over
hebben, dan is het wel over de wenselijkheid van dit soort
overlaten, hield de journaliste het van harte voor gezien.
Toch is het de nuance van economen die Klijnsma goed standaardopties voor premie, opbouw, risico en uitkering –
kan gebruiken in de Pensioendialoog. Ze hoopt dit jaar ingeval er meer keuzevrijheid zou komen.
pensioenwetten te formuleren die meer recht doen aan de Kan de staatssecretaris niet ten minste deze ene welomtoenemende diversiteit aan pensioenbehoeften. Meer maat- schreven aanbeveling opvolgen? Nog los van uitvoeringswerk komt mogelijk van meer keus aan uitvoerder, regeling, kosten: niet per se. Een standaardoptie is niet neutraal en
premie en risico. Dat wil zeggen: mits mensen goed geïnfor- kent verdelingseffecten. Als je niet kiest, kun je slechter af
meerd en weloverwogen tot een pensioenopbouw komen zijn, doordat de standaardoptie niet op maat is. Terwijl ook
die precies past bij gekende pensioenwensen. En maatwerk met keuzehulp geldt, je kunt verkeerd kiezen. Daarnaast is
moet meer opleveren dan het aan complexere uitvoering, er niet één reden waarom we verkeerd kiezen, het zijn er
verminderde risicodeling en menselijke vergissingen kost. vele, waarvoor een standaardoptie niet altijd de oplossing
Uitzoeken of dit alles lukt, vraagt om voorzichtig wegen, is (wat als je gewoon niet zo nodig veel pensioen hoeft?).
Hoe keuzevrijheid een politieke valkuil kan zijn, kon staatswaar economen goed in thuis zijn.
Hoezeer nuance nodig is, bleek in het gesprek met voor- secretaris Klijnsma afkijken bij zorgminister Schippers. Ze
noemde journaliste. Ze vond het nogal wiedes dat pensi- zal geen rigoureuze hervormingen voorstellen, en dat is
oendeelnemers niet kunnen kiezen tussen uitvoerders (en gezien de kans op ongelukkige politieke keuzes misschien
tussen regelingen). Bekend was immers dat jongeren zich zo erg niet. Toch hoop ik dat de staatssecretaris actief zal
zouden terugtrekken uit fondsen waardoor risicodeling kiezen – voor meer keuzevrijheid welteverstaan. Want zomet oudere generaties afneemt en fondsen leeglopen. Uit als Sweder van Wijnbergen in zijn naschrift zegt: “Als we
het dossier blijkt echter dat dit calculerende gedrag in het niet precies weten waarom mensen kiezen [zoals ze kiezen],
buitenland meevalt, waardoor het selectie-effect ineens weten we ook niet of we ze eigenlijk wel helpen als we ze
een zwakker argument is tegen keuze uit concurrerende dwingen anders te kiezen.†En dat leren we ook nooit, als er
uitvoerders. Dan is de vervolgvraag of concurrentie kosten- niets te kiezen valt.
Jaargang 100 (4703) 12 februari 2015
De auteur heeft verklaard dit artikel alleen te publiceren in ESB en niet elders
te publiceren in wat voor medium dan ook. Het is wel toegestaan om het artikel voor eigen gebruik
en voor publicatie op een intranet van de werkgever van de auteur aan te wenden.
65