Input/output

ESB Input / output

Input //output
Zachte normen

mier Thatcher moest mede hierom aftreden en
drie jaar later draaide de Britse regering de wetswijziging terug, maar het leed bleef: tot zeker
tien jaar later vielen sociale normen tot naleving
lager uit en in gemeentes met de meeste belastingontwijking onder de tijdelijke wet bleef
belastingontwijking hoger. Sociale normen zijn
dus slecht bestand tegen een tijdelijke motivatiedip die volgt uit ongewenst beleid.

Hoe bestand zijn sociale normen tot naleving
van belastingplichten tegen een tijdelijke motivatiedip? Besley et al. bouwden een model
dat belastingontwijking verklaart uit boetes,
intrinsieke motivaties en sociale norm tot naleving van de belastingplicht. Ze schatten dit
model met gegevens over belastingontwijking
naar aanleiding van nieuw Brits fiscaal beleid in
1990, waarbij eigendomsbelasting niet langer
werd gebaseerd op eigendom maar gelijkelijk
werd verdeeld. De Britten ervoeren deze poll tax
als oneerlijk en naleving bleef massaal uit. Pre-

Besley, T., A. Jensen en T. Persson (2015) Norms, enforcement, and tax evasion. CEPR Discussion Paper, 10372.

Cultureel erfgoed

Vluchtvertraging

Doorgaans wordt verondersteld dat de marginale
consumptie van huishoudens afneemt naarmate
hun inkomen toeneemt. Toch blijkt deze relatie
voor de Amerikaanse middenklasse niet op te gaan.
Campbell en Hercowitz onderzochten of huishoudens met een stijgend inkomen zich, ondanks hun
toegenomen liquide middelen, tijdelijk blijven gedragen naar hun oude liquiditeitsbeperkingen. De
auteurs schatten een model met enquêtegegevens
over huishoudelijke bestedingen voor de periode
1995–2007. Ze tonen aan dat de spaarbehoefte van
huishoudens samenhangt met verwachte uitgaven
in de toekomst, zoals studiekosten voor de kinderen
of de aankoop van een huis. Zodra deze uitgaven
gedaan zijn, neemt de spaarbehoefte af en de marginale consumptie toe. Huishoudens blijken dus niet
alleen te sparen voor reguliere consumptie maar
ook voor incidentele uitgaven.

Koster, H.A. en J. Rouwendal (2015) Historic amenities and

Vliegtuigmaatschappijen boeken extra tijd in hun vluchtschema’s in om
eventuele vertragingen te ondervangen. De vraag is echter of passagiers
niet meer gebaat zijn bij een strakker
vluchtschema dat een lagere ticketprijs mogelijk maakt. De Villemeur
et al. bespreken de verschillen tussen
twee situaties: een met ongereguleerde markten waarin maatschappijen zelf buffertijd vaststellen en
een met een sociale planner die deze
vaststelt. Modelkalibratie van een
netwerk van drie steden waarop één
maatschappij vliegt, laat zien dat
welvaartsverliezen door vertraging
klein zijn vergeleken met de baten
van goedkopere tickets. Er zijn dus situaties waarin passagiers gebaat zijn
bij strakkere vluchtplanning.

housing externalities: evidence from The Netherlands. Tin-

Villemeur, E. de, M. Ivaldi, E. Quinet en M.

the middle class. CentER Discussion Paper, 009

bergen Institute Discussion Paper, 023.

Urdanoz (2015) The social costs of airtraf-

Onderhoud aan cultureel erfgoed verhoogt de
woningwaarde in de omgeving, maar prikkelt huiseigenaren niet om zelf te investeren in de kwaliteit
of uitstraling van hun huis. Tot dit inzicht komen
Koster en Rouwendal, die onderzoek deden naar
het directe en indirecte prijseffect van cultureelerfgoedonderhoud op woningen. De auteurs keken
voor de periode 1985–2011 naar alle gemaakte
onderhoudskosten van erfgoed op de Nederlandse
erfgoedlijst en de waardeontwikkeling van omliggende woningen. De woningwaarde steeg na het
onderhoud aan erfgoed met gemiddeld anderhalf
tot drie procent per miljoen euro aan erfgoedonderhoud per vierkante kilometer. Dit externe prijs­
effect dekt daarmee de onderhoudskosten. Omdat
ze geen bewijs vonden dat bewoners het onderhoud
van hun woningen ook verbeteren, is het volledige
prijseffect direct van aard.

Verwachte uitgaven

Campbell, J.R. en Z. Hercowitz (2015) Liquidity constraints of

fic delays. CEPR Discussion Paper, 10386.

Rozen

In 2013 zijn 2,8 miljard rozen geïmporteerd uit Afrika. Dit
betreft 85 procent van de totale rozenimport. Kenia en
Ethiopië zijn de belangrijkste leveranciers. De reden achter de grote rozenstroom vanuit Afrika is dat veel Nederlandse rozentelers hun bedrijven naar deze regio hebben

100

2,8
miljard rozen

verplaatst. Een groot deel van de geïmporteerde rozen
wordt via de bloemenveiling in Aalsmeer verkocht in
het Europese achterland, waarvan Duitsland 40 procent
voor zijn rekening neemt.
CBS (2014) Nederland haalt 2,8 miljard rozen uit Afrika. CBS
Webmagazine, 13 februari.
Jaargang 100 (4704) 26 februari 2015

Input / output ESB

Polarisatie

De werkloosheidscijfers voor de eurozone en haar
individuele landen zeggen weinig over de verdeling van werkloosheid over regio’s. Beyer en Stemmer onderzochten deze verdeling aan de hand van
diverse maatstaven, als de Gini-coëfficiënt, en vinden
dat de ongelijkheid na de financiële crisis is gestegen
tot het hoogste niveau sinds 1986. Omdat de werkloosheid in de 131 onderzochte regio’s zich sinds de
introductie van de euro juist meer concentreerde
rondom het Europees gemiddelde, spreken de auteurs van een trendbreuk. Ze verklaren deze uit ontwikkelingen op zowel landelijk als Europees niveau,
wat duidt op een Europese werkloosheid-cyclus. De
waargenomen polarisatietrend trekt de effectiviteit
van het Europees beleid, dat juist gericht is op cohesie tussen regionale arbeidsmarkten, in twijfel.

Breekbaar racistisch

– European regional unemployment over time. DNB Working

Hoe hardnekkig is racisme? Carrell
et al. onderzochten of de houding en
het gedrag van blanke ten opzichte
van zwarte mannen verandert met
het aantal en het type met wie ze in
aanraking komen. Ze kijken hiertoe
naar gegevens over studiegroepjes bij
de Amerikaanse luchtmacht. Blanken
die zijn ingedeeld met meer en met
capabelere zwarten blijken zich positiever uit te laten over zwarten in het
algemeen. Deze positievere houding
vertaalt zich ook naar gedragsverandering: blootstelling aan zwarten
vergroot de kans dat een blanke het
volgende studiejaar een slaapkamer
betrekt met een zwarte kamergenoot.
Racistisch gedrag is dus breekbaar.

Paper, 458.

Carrell, S.E., M. Hoekstra en J.E. West

Beyer, R. en M. Stemmer (2015) From progress to nightmare

(2015) The impact of intergroup contact
on racial attitudes and revealed preferences. NBER Working Paper, 20940.

Groene belasting

Integrale wijkaanpak

Integrale wijkaanpak moet kwetsbare, zelfstandig wonende ouderen ondersteunen. Om het inzicht te verbeteren in de effectiviteit en doelmatigheid van de integrale wijkaanpak is in 2011 een zorgexperiment opgezet
in twee Rotterdamse wijken. Van Dijk et al. hebben dit
experiment geëvalueerd en concluderen dat de integrale
wijkaanpak de gezondheid van ouderen in de twee wijken niet significant verbetert. De effectiviteit van de
integrale aanpak wordt belemmerd door een gebrek aan
een duidelijke rolverdeling en prikkels om de samenwerking tussen formele en informele zorgverleners in te
bedden. Ook leidde de zorgaanpak niet tot minder kosten doordat overleg, administratie en het initiëren van
wijkactiviteiten veel coördinatietijd innam.

Groenere aanschafbelasting zoals
de bpm heeft auto’s zuiniger gemaakt. Dat blijkt uit analyse van
gegevens uit vijftien EU-landen
over voertuigbelastingen en -aankopen tussen 2001 en 2010. De
aanschafbelasting is in veel landen gevoeliger gemaakt voor CO2uitstoot van een nieuwe auto. De
CO2-uitstoot van particulieren nam
af met 1,3 procent, vooral door relatief meer aankopen van een dieselauto. Kopers voelen de groene
aanschafbelasting meteen in hun
portemonnee, waardoor deze effectiever is dan accijnzen. Het gevonden effect bevestigt het nut van
fiscale instrumenten ter vermindering van CO2-uitstoot.
Gerlagh, R., I. van den Bijgaart, H. Nijland en T. Michielsen (2015) Fiscal policy

Dijk, H.M. van, J.M. Cramm, F.J.B. Lotters et al. (2015) Even

cars in the EU. CPB Discussion Paper, 302.

De burgeroorlog in Syrië drijft mensen naar buurlanden zoals Turkije, waar eind 2013 ruim een half
miljoen vluchtelingen onderdak hadden in vluchtelingenkampen en steden. Akgündüz et al. analyseerden de invloed van de vluchtelingeninstroom op
woning- en voedselprijzen, werkloosheid en migratiepatronen in Turkije. Vergelijking tussen grensregio’s en verder van Syrië af gelegen regio’s laat zien dat
woningprijzen en in mindere mate voedselprijzen
toenamen. Werkloosheid bleef gelijk. Verder trokken er niet meer Turken weg uit de grensregio’s, wel
trokken er minder naartoe. Die mindere instroom
is echter nog geen tiende van de instroom uit Syrië,
waarop de auteurs concluderen dat er geen sprake is
van verdringing op regionale arbeidsmarkten.
Akgündüz, Y.E., M. van den Berg en W. Hassink (2015) The
impact of refugee crises on host labor markets: the case of
the Syrian refugee crisis in Turkey. IZA Discussion Paper, 8841.

Zoekkosten

De stad is een bron van werkgelegenheid. Maar
werkzoekenden staan vaak voor het dilemma van
óf hogere woonlasten in de stad óf hogere zoekkosten buiten de stad. Van Vuuren toont met een
theoretisch model aan dat elke samenstelling van de
groep werkzoekenden in de stad, zowel met als zonder baan, gepaard gaat met welvaartsbeperkingen
op de arbeidsmarkt. Zo kunnen werkenden naar de
stad trekken voor een even productieve maar beter
betaalde baan, wat de concurrentie verhoogt met
werkzoekenden zonder baan. Vanwege het positieve welvaartseffect wanneer werklozen toetreden tot
de arbeidsmarkt, pleit de auteur voor het tijdelijk
subsidiëren van hun woonlasten in de stad totdat ze
werk hebben gevonden.

and CO2 emissions of new passenger

buurten: de complexiteit van een wijkgerichte aanpak. Rotter-

Syrische vluchtelingen

Mediagebruik

Nederlanders besteedden op een doorsneedag in 2013
7:22 uur aan een of andere vorm van media. Hiervan
wordt 3:24 uur gecombineerd met activiteiten als eten,
werken of reizen. In tijd uitgedrukt is kijken met 3 uur per
dag door 86 procent van de bevolking de populairste meJaargang 100 (4704) 26 februari 2015

Vuuren, A. van (2015) On-the-job search and city structure.
Tinbergen Institute Discussion Paper, 016.

dam: Erasmus Universiteit Rotterdam.

7:22
uur per dag

dia-activiteit. Lezen is het minst populair met drie kwartier per dag door 50 procent van de bevolking.
Sonck, N. en J. de Haan (2015) Media: tijd in beeld, dagelijkse tijdsbesteding aan media en communicatie. Den Haag:
Sociaal en Cultureel Planbureau.

101