Een Marshall-plan voor Rusland
We leven in een indrukwekkende tijd. Het grootste
rijk van de wereld is in beweging gekomen en
dreigt uiteen te vallen. De economic van centrale
planning als permanent maatschappelijk principe is
onmogelijk gehleken. Het lang verguiscle principe
van cle markt wordt in ere hersteld. Hiermee is een
van cle mooiste dronien van de mensheid in rook
opgegaan.
Hoe moet het nu vercler? Er moet een onclerscheid
gemaakt worclen tussen cle oude satellietstaten in
Miclden-Europa en cle Sovjetunie zelf. Grofweg gezegd. cle lanclen van Midden-Europa komen er wel
uit, ook al is het volledig onrealistisch te verwachten. dat hier niet een tiental jaren. enige hurgeroorlogen en, of regionale vijandelijkheden. een her/iening van cle grenzen van staten. en ‘real hardship’
voor de imvoners mee gemoeicl zal zijn. Een veel
groter prohleem is Rusland /elf. De arbeidsproduktiviteit ligt waarschijnlijk op circa 10% van die in het
Westen, de kapitaalvoorraad is voor het grootste
cleel waarcleloos. cle loon- en prijsverhoudingen
weerspiegelen niet de schaarste-verhoudingen en
de hevolking is apathisch en weet niet \vat een
marktorganisatie is. Bovendien client men zich te
realiseren, dat er geweldige economische verschillen zijn tussen cle repuhlieken.
Het grootste probleem is. dat Rusland zo groot is. Als
we zien hoeveel moeite West-Duitsland al heeft met
de integratie en heropvoeding en -indenting van cle
oude DDR (in bevolking circa een kwart van de oude
Bondsrepuhliek). dan is de integratie. heropvoeding
en -indenting van cle Sovjetunie naar Westerse maatstaven een gigantische taak, die door haar omvang
slechts kan worclen aangepakt door alle leclen van cle
OESO gezamenlijk, inclusief de Verenigde Staten en
Japan. De EG als helper is te klein.
Zo’n geconcentreerde actie loopt center alle kans te
mislukken. De OESO zelf heeft geen kraeht om de leclen wat op te leggen en voor je het weet ontstaat er
tumult in het kippenhok. waar haantjes als Kohl. Genscher en Mitterand zullen trachten een leidersrol voor
zichzelf en him land op te eisen. Veel beter lijkt het
om van OESO-zijde een Marshall-plan te orkestreren.
waarhij twin-relaties worclen aangegaan tussen OESOlanclen en Sovjet-republieken. Dan komt er een persoonlijke relatie en verantwoordelijkheidsgevoel \’an
de rijke partner ten opzichte van cle arme partner, terwijl cle arme partner vertrouwen krijgt in de integriteit
van de rijke partner.
Het ligt natuurlijk voor cle hand, clat Einland met Estlancl ‘jumeleert’. Zweden met Letland en Denemarken
met Litouwen. De Benelux neemt Wit-Rusland onder
haar hoecle en Frankrijk en Engeland gaan cle Oekra’ine steunen. Zwitserland adopteert Moldavie en Griekenland Armenie. Spanje neemt Georgie onder zijn
hoede. Turkije steunt de Turkstalige repuhlieken. De
Russische Federatie, die overigens nog wel verder uiteen zal vallen. wordt gesteunci door Amerika en Canada voor het Europese gehied. terwijl Japan. Australie en ‘de nieuwe clraken’ steun geven aan het vrij
dunbevolkte Aziatische gehied van Rusland.
ESB 25-9-1991
Wat voor activiteiten moeten die
lanclen dan ontplooien? Het lijkt
niet opportuun veel hulp in gelcl
(dollars) te geven. In cle vorm \’an
joint-ventures clienen wegen en infrastruetuur te worclen verbeterd.
Om dit aantrekkelijk te maken voor
buitenlandse steunverleners client
het hier te gaan om gebonden
hulp. Dat wil zeggen. neemt Griekenlancl cle steun voor Armenie op
zich. dan zullen Griekse \\ egenbouwers cleze werken in samenwerking met de Armenen uitvoeren.
De hetaling van deze steun moet
worclen gevonden in langclurende
tolrechten, aandelen in energieB.M.S. van Praag
voorraclen en ander natuurlijk kapitaal en minclerheidscleelnemingen in op te
zetten hedrijven.
Een tweecle speerpunt lijkt te moeten worclen gevonden in de opzet van midden- en kleinbeclrijven.
inclusief miclclenstand. groothandel, agenturen, makelaars en beurzen. In cle eerste plaats hestaat aan
dat soon cliensten en goederen in Rusland een
sehreeuwend gebrek; in de tweecle plaats zijn de
mega-onclernemingen. waarbij bij voorbeelcl een
tractorfahriek de hele Sovjetunie moet bedienen. clinosaurussen gehleken. De Westelijke partners dienen hier hun steun te geven in de vorm van knowhow en het opzetten van zulke hedrijven in cle
begintijcl.
Het hierhoven geschetste proces veronderstelt een
geleidelijke overgang naar een markteconomie. Ook
client men hierbij te accepteren. dat er enorme welstands\ erschillen zijn binnen de Sovjetunie en clat
die er na het overgangsproees nog zullen zijn.
Ten slotte. wat moet cle Sovjetunie nietdocn? Naar
mijn mening client voorlopig de grens niet geopend
te worden voor grootschalige emigratie. want clan
lopen alle goecle mensen uit Rusland weg en blijven
slechts cle oucleren over. In de tweede plaats client
voorlopig cle roehel niet-convertibel te worden gemaakt. behalve voor goeclgekeurde transaeties. Immers. wordt cle roehel eonvertihel. clan zullen cle
prijsverhoudingen in cle wereld ook in Rusland gaan
gelden. Zoals van cle ene op cle anclere dag cle Trabant geen afnemer meer had. zal clan praktisch het
hele Russische proclukt op cle schroothoop kunnen
worclen gegooicl met als resultaat een enorme werkloosheid en inflatie. In dit verband lijkt het ook verstandig aan te sluiten bij de valuta-politick van na
de tweede wereldoorlog, die berustte op een geleiclelijk eonvertihel maken.
Wat betekent dit plan voor ons/elf? Voor het Westen
zal dit ongetwijfelcl een belangrijke economische en
icleele impuls hlijken. Op cle korte termijn zal onze
consumptie moeten zakken. maar dit is verdedighaar omdat de kosten voor de baat uitgaan en ‘last
but not least’, omdat we onze Oostelijke breeders
niet kunnen laten stikken.
951