Boeken

Boeken ESB

Boeken

D

ketty dat r rond de vier à vijf procent per
e Franse econoom Thomas Pijaar zal blijven. Maar g zal zakken naar 1,5
ketty, hoogleraar economie aan
procent per jaar door de vergrijzing en trade Paris School of Economics,
gere technische ontwikkeling. De kapitaalheeft in 2013 een fascinerend boek gebbp-verhouding zal doorstijgen van vijf
schreven, Le capital au XXIe siècle, dat nu
nu tot ongeveer zeven in de toekomst, het
in het Engels vertaald is. Het boek is een
niveau van Engeland en Frankrijk in de
onderhoudende en niet-technische samenachttiende en negentiende eeuw. Om dat te
vatting van vijftien jaar baanbrekend onvoorkomen bepleit Piketty een internatioderzoek met diverse coauteurs, waaronder
nale, progressieve belasting op vermogen.
Emmanuel Saez, Tony Atkinson en Gabriel
Het minst sterke punt van Piketty’s boek
Zucman.
is dat hij doet alsof de spaarquote en het
Piketty heeft een levenswerk verricht door
rendement op kapitaal historisch bepaalde
alle denkbare archieven en data aan te spreAuteur  Thomas Piketty
grootheden zijn die onvermijdelijk leiden
ken om zeer lange, historische reeksen te
Titel  Capital in the twenty-first century
tot opbouw en concentratie van kapitaal.
construeren van kapitaalbezit, rendemenUitgever  Harvard University Press
Daarmee lijkt hij een intellectuele erfgeten op kapitaal, inkomensaandelen van kanaam van Karl Marx. Piketty’s centrale
pitaal en arbeid en de verdeling van arbeidbas jacobs
voorspelling berust uiteindelijk op twee
en kapitaalinkomen voor een groot aantal
Hoogleraar aan de
aannames. Allereerst, de substitutie-elastiwesterse landen, die soms teruggaan tot
Erasmus Universiteit Rotterdam
citeit tussen arbeid en kapitaal moet groter
1700. Die dataverzameling is fenomenaal.
zijn dan één. Arbeid kan dan relatief makPiketty laat zien dat de laatste decennia
ongelijkheid in arbeid- en kapitaalinkomens, met name aan de top, kelijk door kapitaal worden vervangen waardoor kapitaalrendemenzijn toegenomen. Omstreeks 2010 bezit in de Europese landen een ten relatief hoog blijven en het inkomensaandeel van kapitaal niet
toplaag van tien procent van de mensen zo’n zestig procent van alle daalt. Echter, de meeste empirische schattingen van die elasticiteit
kapitaal en de één procent allerrijksten hebben maar liefst 25 procent liggen ruim beneden één. Dit is volgens Piketty – terecht – moeilijk
in hun bezit. De rest van de bevolking, de vijftig-negentig-procents- te rijmen met recente ontwikkelingen in het kapitaalaandeel.
groep, heeft slechts 35 procent van het kapitaal in handen. De arm- Ten tweede, Piketty’s conclusie dat we terugkeren naar de klasste helft van de bevolking in Europa bezit verhoudingsgewijs vrijwel sensamenleving blijkt extreem gevoelig voor de veronderstelde
niets, namelijk zo’n vijf procent van het kapitaal. In Angelsaksische spaarquote. Bij een iets lagere, maar empirisch even aannemelijke
landen is kapitaal nog schever verdeeld. Volgens Piketty heeft het me- netto-spaarquote van geen 10 maar 7,5 procent van het bbp, blijft
rendeel van de bevolking geen flauw benul dat de klassenmaatschap- de kapitaal-bbp-verhouding op het huidige niveau van circa vijf.
Een constante spaarquote, net als een constant kapitaalrendement,
pij terugkeert.
De twintigste eeuw was volgens Piketty een uitzondering in de ge- is bovendien theoretisch noch empirisch plausibel. In de standaard
schiedenis van het kapitalisme. Terwijl in Europa eeuwenlang – tot groeitheorieën van Solow, Ramsey of Samuelson leidt een lagere
aan de Eerste Wereldoorlog – de verhouding tussen kapitaal en bbp groei tot een hogere kapitaal-arbeid-verhouding en dus tot een darond de zeven schommelde, zorgden de twee Wereldoorlogen, de lend kapitaalrendement. Financiële markten spelen bovendien een
Grote Depressie en de opbouw van de verzorgingsstaat dat het ka- hoofdrol bij de vorming van kapitaal. Maar daarover zwijgt Piketty,
pitaal ruimschoots halveerde, tot ongeveer drie maal het bbp. Gedu- helaas.
rende de laatste paar decennia is de kapitaal-bbp-verhouding echter Piketty heeft, tot slot, weinig oog voor de doelmatigheidsverliezen
weer sterk opgelopen tot ongeveer vijf. Kapitaal is bovendien steeds die optreden bij verkleining van de vermogensopbouw en -ongelijksterker geconcentreerd geraakt in een bezittende klasse, zodat ook heid. Met enig leedvermaak wijst hij op de ‘euthanasie van de Europese kapitalisten’ tussen 1913 en 1950. Dat was zeer kostbaar, want
erfenissen de laatste decennia weer veel belangrijker worden.
Piketty’s centrale voorspelling is dat moderne economieën terug- meer dan de helft van hun kapitaal werd weggevaagd. Als het doel
keren naar een ‘patrimoniaal kapitalisme’, een klassenmaatschappij van zijn voorgestelde vermogensbelasting is om te voorkomen dat
met scherpe tweedeling tussen arbeid en kapitaal. Hij vindt dat een de kapitaal-bbp-verhouding van vijf naar zeven op één doorgroeit,
‘verschrikking’, niet alleen vanwege de grotere ongelijkheid, maar dan zou dat op termijn maar liefst acht procent bbp per jaar kunnen
ook omdat politieke invloed van het grootkapitaal de democratie kosten als het kapitaalrendement vier procent zou bedragen.
ondermijnt. Piketty lardeert zijn boek met talloze verwijzingen naar Piketty’s historische overzicht van de ontwikkeling van het kapitalisme is fenomenaal. Hij heeft met zijn boek de sluier van onwetendHonoré de Balzac en Jane Austen.
Piketty voorspelt dat het kapitaalaandeel in het bbp zal gaan stij- heid over het moderne kapitalisme opgelicht. De mogelijke opkomst
gen, aangezien het verschil tussen het kapitaalrendement r en de van een hernieuwd ‘patrimoniaal kapitalisme’ kan zowel de meer als
groeivoet van de economie g groter wordt. Kapitalisten zien hun de minder gefortuneerden onrustig maken. Dankzij dit boek zullen
vermogen dan exponentieel sneller groeien dan de werkenden hun debatten over belastingen op vermogen, vermogensinkomsten en erarbeidsinkomen. Op basis van historische analyse concludeert Pi- fenissen vermoedelijk weer terugkeren in de politieke arena.

Jaargang 99 (4684) 2 mei 2014

De auteur heeft verklaard dit artikel alleen te publiceren in ESB en niet elders
te publiceren in wat voor medium dan ook. Het is wel toegestaan om het artikel voor eigen gebruik
en voor publicatie op een intranet van de werkgever van de auteur aan te wenden.

287