Boeken

boeken
De redactie nodigt lezers
uit boeken te recenseren
voor deze rubriek

510

ESB

Op een congres luidde een opmer­
leiden. Ook stelt Harford dat
king eens: “No theory yet, but we’ll
persoonlijk contact en e-mail
always have Beckerâ€. Zo laat ook
complementen en geen substituten
het uitgangspunt van het populair­
zijn, een dollar in New York 61,2
wetenschappelijke boek The logic
cent waard is en de samenstel­
of life van econoom Harford zich
ling van optiepakketten van CEO’s
omschrijven. In navolging van onder
niet zozeer de oplossing van een
anderen Nobelprijswinnaar Becker
agency-probleem tussen raad van
stelt Harford dat menselijke gedrag
bestuur en aandeelhouders is maar
doorgaans rationeel is, ook als het
een uitvloeisel ervan. En voor het
aankomt op liefde, criminaliteit, po­
milieu zou het goed zijn stadsbe­
litiek, racisme, poker of zelfs seks.
woners te subsidiëren, daar steden
Neem bijvoorbeeld de liefde. In
per inwoner minder vervuilend zijn
New York vinden met name hoger­
­
dan het platteland. Harford geeft
opgeleide vrouwen lastig een
leuke, interessante en treffende
Harford, T. (2008) The
partner. Een gedachte-experiment
voorbeelden. Het populaire van
logic of life, uncovering
van Harford verklaart waarom. Stel,
‘populair­ etenschappelijk’ is daar­
w
the new economics of
twintig mannen en twintig vrouwen
­
mee ten volle geslaagd. Dat geldt
everything. Londen: Little
moeten koppels vormen. Elk
niet zonder meer voor het weten­
Brown.
k
­ oppel ontvangt honderd euro, om
schappelijke, althans soms roept
v
­ ervolgens naar eigen goeddunken
rationaliteit als verklaringsgrond
te verdelen. In dat geval ligt een gelijke verdeling
meer vragen op dan dat ermee beantwoord kunnen
voor de hand zodat elk van beiden in het koppel
worden.
vijftig euro krijgt. Stel nu dat er niet twintig maar
Zo verklaart Harford het New Yorkse vrouwenover­
negentien mannen zijn; in dat geval zal één vrouw
schot door de voorkeur die vrouwen hebben voor
geen koppel kunnen vormen. Dit heeft niet alleen
rijke partners, die vooral in New York te vinden zijn.
gevolgen voor deze ene vrouw, maar ook voor alle
Maar zou dat niet weer mannen, die op uiterlijk
anderen. De vrouw die geen koppel vormt, zal een
heten te selecteren, moeten aantrekken, en had een
andere vrouw onderbieden. Het uiteindelijke resul­
gelijke verdeling daarmee niet meer voor de hand
taat van successievelijk onderbieden is een miniem
gelegen? En ofschoon het zeker een opmerkelijk en
bedrag van, zeg, een euro voor de vrouw en 99 euro
interessant gegeven is, wordt niet helder waarom het
voor de man. En daarmee heeft slechts een kleine
rationeel is van de werkgevers in het experiment om
verandering in de verhouding tussen het aantal man­
op kleur, en niet op testuitslag, te discrimineren.
nen en vrouwen grote gevolgen. En laten vrouwen in
Soms gaat het geven van sprekende voorbeelden ten
New York nu in de meerderheid zijn.
koste van een consistente verklaring. Rationaliteit is
Een experiment van de economen Fryer, Goeree en
dan een buiten de discussie geplaatst, alles verkla­
Holt suggereert een deels rationele verklaringsgrond
rend en daarmee tautologisch principe. Dat overtuigt
voor discriminatie. Deelnemers kregen de rol van
niet, al is het exemplarisch voor de economische we­
werkgever of werknemer. Werknemers moesten elke
tenschap. Interessanter is het als Harford rationali­
ronde beslissen of ze geld investeerden in een oplei­
teit wel problematiseert, en niet bij voorbaat andere,
ding die de kans op een hoge testuitslag vergrootte.
bijvoorbeeld (neuro-)psychologische verklaringen
De werkgevers kregen niet de opleidingsbeslissing te
uitsluit. Zo stelt hij het idee van Becker dat verslaaf­
zien, wel de testuitslag alsmede een irrelevante inde­ den genot en langetermijnschade rationeel afwegen,
ling van werknemers in een paarse en groene groep.
tegenover het idee van Schelling dat het op directe
Werkgevers kregen uitbetaald als ze geschoolde
behoeftebevrediging gerichte primitieve deel van het
werknemers aannamen, werknemers als ze aangeno­
brein het bij verslaving wint van het evolutionair later
men werden, ongeacht hun opleiding. Wanneer nu
ontstane cognitieve deel.
in de eerste ronde mensen in bijvoorbeeld de groene
De logica van het leven wordt in het boek niet
groep een hogere testuitslag hadden, selecteerden
ontrafeld, ook Becker is geen antwoord op alle
werkgevers vervolgens op groene kleur in plaats
levensvragen. Maar in dit geval zijn er dan altijd de
van op testuitslag. Dit ontnam de paarse groep
vermakelijke voorbeelden, het aanstekelijke
w
­ erknemers, die de aannamepercentages te zien
enthousiasme en de onderhoudende schrijfstijl van
kregen, vervolgens de prikkel te investeren in onder­
Harford nog. En in afwachting van een allesverkla­
wijs, dat dan ook prompt niet meer plaatsvond.
rende economische theorie, is dat ruim voldoende.
Harford geeft legio andere voorbeelden van wat hij
the new economics of everything noemt. Zo valt te
lezen hoe democratie ontstaan is als oplossing van
een commitment-probleem en hoe de ­ndividuele
i
David Hollanders
wens om in de buurt te wonen van in ieder geval
Promovendus aan de Universiteit van Amsterdam
enkele groepsgenoten tot volledige ­ egregatie kan
s

93(4541) 22 augustus 2008