■ Lieuwe van Hoorn, Erik Kranendonk en Sophie de Mol van Otterloo (MinFin)
De innovatiebox is bedoeld om vernieuwende activiteiten te stimuleren en om in Nederland een aantrekkelijk vestigingsklimaat te bieden voor innovatieve bedrijven. Een steeds groter deel van het totale belastingvoordeel uit de innovatiebox komt terecht bij een kleine groep van grote bedrijven. Dit wijst erop dat de innovatie zich steeds meer bij deze bedrijven concentreert.
Winsten die behaald worden met in aanmerking komende innovatieve activiteiten worden belast tegen een gereduceerd tarief. Het effectieve tarief van de innovatiebox was, tot en met 2017, vijf procent. Vanaf 2018 werd het zeven procent, en in 2021 is het tarief naar negen procent verhoogd. Het budgettaire beslag van de innovatiebox op jaarbasis is opgelopen van 356 miljoen in 2010 naar 1,9 miljard euro in 2018.
In de loop der jaren is de verdeling van het gebruik van de innovatiebox in euro’s steeds verder verschoven ten gunste van ondernemingen die jaarlijks meer dan tien miljoen euro belastingvoordeel hebben vanwege de innovatiebox, zo blijkt uit de aangiftedata van de Belastingdienst voor de fiscale jaren 2010–2018 (figuur). Het aandeel van bedrijven met meer dan tien miljoen euro voordeel in het totale budgettair beslag van de innovatiebox, is opgelopen van zestig procent in 2010 naar meer dan tachtig procent in 2018.
Daarmee is er sprake van een sterke groei van innovatieve activiteiten bij een kleine groep bedrijven. Het aandeel van tachtig procent kwam ten goede aan slechts negentien bedrijven. Het aandeel van de overige circa 3.250 bedrijven die in 2018 gebruikmaakten van de innovatiebox is teruggelopen tot onder de twintig procent.
Overigens is er voor zowel groot- als kleingebruikers sprake van een absolute toename in het budgettaire beslag van de innovatiebox. Voor de groep bedrijven die minder dan tien miljoen euro belastingvoordeel hebben, is het beslag gestegen van 139 miljoen in 2010 naar 356 miljoen euro in 2018. Voor bedrijven die meer dan tien miljoen euro belastingvoordeel hebben betrof het een stijging van 217 miljoen in 2010 naar 1,6 miljard euro in 2018.
