Promotiebespreking: Nynke de Groot

Evaluating labor market policy in the Netherlands

Beleidsmakers hebben verschillende instru­menten tot hun beschikking om de uitgaven aan sociale zekerheid te beïnvloeden. Ze kunnen bijvoorbeeld uitkeringen minder of meer genereus maken, de kosten van arbeidsongeschiktheids- uitkeringen verhalen op werkgevers, of werkzoekenden verplichten aan sollicitatietrainingen deel te nemen. In mijn proefschrift onderzoek ik hoe effectief een aantal van deze beleidsinstrumenten is.

Een van de onderzochte beleidsinstrumenten is premiedifferentiatie in de arbeidsongeschiktheids- verzekeringen. Bij premiedifferentiatie worden de werkgeverspremies berekend op basis van de arbeidsongeschiktheidskosten van (voormalige) werknemers. Hoe hoger de kosten, des te hoger de premie die de werkgever moet betalen. Het doel van premiedifferentiatie is om werkgevers te stimuleren de instroom in de arbeidsongeschiktheid te verlagen en de uitstroom eruit te verhogen. Uit het onderzoek blijkt dat premiedifferentiatie deze beoogde effecten kan bereiken, maar dat dit wel sterk afhangt van de context. Als werkgevers ook andere financiële prikkels hebben om ziekte en arbeidsongeschiktheid te voorkomen – zoals de loondoorbetaling bij ziekte van twee jaar – heeft de extra prikkel van premiedifferentiatie geen effect meer. Tegelijkertijd blijkt uit een ander onderzoek in mijn proefschrift dat premiedifferentiatie ook neveneffecten heeft: een hogere premie door differentiatie verhoogt de kans op bedrijfsbeëindigingen door faillissementen en fusies. Daarnaast leidt een hogere premie ook tot een hogere instroom in de WW. De onderzoeken tonen aan dat beleidsinstrumenten niet altijd de beoogde effecten hebben en dat instrumenten niet los van elkaar geïmplementeerd kunnen worden.

De laatste jaren is er veel aandacht voor ouderenwerkloosheid. Hoewel oudere werknemers geen hoger risico hebben om hun baan te verliezen, hebben zij wel een veel hoger risico om langdurig werkloos te raken als zij toch hun baan kwijt raken. Daarom heb ik in mijn proefschrift onderzocht of de sollicitatietraining ‘Succesvol naar Werk’ van UWV het risico op langdurige werkloosheid voor deze groep kan verkleinen. Uit een grootschalig gerandomiseerd experiment blijkt dit inderdaad het geval te zijn: deelname aan de training verhoogt de uitstroom uit de WW. De training is bovendien kosteneffectief: de besparing op de WW-lasten is hoger dan de kosten van de training. Lageropgeleiden hebben echter geen baat bij de training, voor deze groep gaat het UWV nu op zoek naar een alternatief.