“In plaats van scherpslijperij over de juiste maat is het daarom beter dat ACM haar pijlen richt op de langere termijn, want die krijgt niet altijd de aandacht die hij verdient.”
ESB Dossier Consumentenwelvaart als beleidsdoelstelling
Column: Koekjesfabrieken
S
Een goed voorbeeld is de ACM-toets of
tel, ACM moet een fusie tusde sluiting van vijf kolencentrales voldoet
sen twee koekjesfabrieken
aan de mededingingswet. Volgens ACM
beoordelen. Welk welvaartsis de afspraak in het energieakkoord om
criterium is dan logisch? Er
kolencentrales te sluiten een kartel dat
zijn aardig wat artikelen geschreven
in beginsel strijdig is met de mededinover de voor- en nadelen van het congingsregels. ACM baseert haar oordeel
sumentensurplus versus het totale
op een verwachte stijging van de prijs van
surplus. Volgens mij doet het er niet
elektriciteit en de effecten voor de luchtzo heel veel toe, zolang ACM de lankwaliteit. Het belangrijkste argument
gere termijn maar in de gaten houdt.
voor sluiting van de kolencentrales, lagere
Daarbij horen vragen als: Welke mogeCO2-emissies, wordt door ACM niet
lijkheden biedt de fusie om toetreding
Marcel Canoy
te bemoeilijken of om de tegenmacht
meegenomen. Het meenemen van de
Hoofdeconoom van Ecorys en distinguished
vanuit consumenten of inkoop te frustotale maatschappelijke kosten en baten
lecturer aan de Erasmus Universiteit Rottreren? Biedt de fusie wel genoeg ruimvan sluiting valt nadrukkelijk buiten het
terdam
te voor innovatie?
domein van ACM.
Is het antwoord op die vragen niet
Ook bij andere publieke belangen komt
geruststellend, dan is die fusie verdacht bij beide vormen van deze vraag steeds weer terug. Is de Mededingingswet een partiwelvaartscriteria. In plaats van scherpslijperij over de juiste maat ële toets op eng gedefinieerde economische effecten die direct
is het daarom beter dat ACM haar pijlen richt op de langere het gevolg zijn van de gedragingen? Of kunnen die publieke
termijn, want die krijgt niet altijd de aandacht die hij verdient. belangen onder de paraplu van consumentensurplus vallen? Op
Maar goed, dan hebben we het nog over koekjesfabrieken.
dit moment is dat verre van duidelijk. Een brede taakopvatting
In toenemende mate speelt ACM een rol bij domeinen die veel zonder helder omschreven kader heeft grote nadelen. Het rekt
ingewikkelder zijn dan koekjesfabrieken, zoals de financiële sec- het mandaat van ACM sluipenderwijs op, en leidt ertoe dat de
tor, energie en gezondheidszorg. Dat zijn zelfs speerpunten van toezichthouder zich op terreinen begeeft waar ze eigenlijk niet
ACM. Bij een mislukte fusie tussen koekjesfabrieken zijn de aan- over gaat en wellicht ook niet voldoende expertise heeft.
deelhouders de sigaar. Bij een mislukte ziekenhuisfusie zijn de Bij zorgfusies worden allerlei zorginhoudelijke aspecten meegenopatiënten de klos.
men, omdat die kennelijk wel onder het consumentensurplus valBij een onterecht goedgekeurde fusie van koekjesfabrieken kan len, maar ACM gaat niet zover dat ze een integrale en transparanACM nog het regulier mededingingsrecht gebruiken om mis- te afweging kan maken tussen kwaliteit, prijs en reistijd. Dat is niet
bruik te beperken. Consumenten hebben tijdelijk te veel voor bevredigend want dat leidt tot willekeur en mogelijk ook tot type
hun koekjes betaald, maar veel verder gaat het leed niet. Bij een I- en type II-fouten. In de praktijk wurmt ACM zich een beetje
onterechte fusie tussen twee banken kan het hele betalingssys- om dit probleem heen, en vraagt het andere toezichthouders om
teem in gevaar komen of wordt de gefuseerde bank too big to fail.
informele zienswijzen waarvan de status onduidelijk blijft.
Het is, in de context van het handhaven van de Mededingings- Het is van groot belang dat ACM – maar vooral de politiek –
wet, zonneklaar dat het een veel grotere vraag is hoe om te gaan duidelijkheid verschaft waar de grenzen van het mandaat van
met de belangen die voortkomen uit gedragingen die (mogelijk) ACM zich bevinden. Dit belang wordt ook sterk gevoeld vanuit
de mededinging beperken, maar die uitingen kennen in domei- de praktijk van het mededingingsrecht, omdat bij het zakendoen
nen waar de Mededingingswet van nature niet gemakkelijk mee niets verstorender werkt dan onduidelijkheid en juridische onkan of mag omgaan.
zekerheid.
Jaargang 99 (4683S) 18 april 2014
De auteur heeft verklaard dit artikel alleen te publiceren in ESB en niet elders
te publiceren in wat voor medium dan ook. Het is wel toegestaan om het artikel voor eigen gebruik
en voor publicatie op een intranet van de werkgever van de auteur aan te wenden.
35