Belastingdruk van arbeid naar kapitaal
Aute ur(s ):
Berg, Marjolein van den (auteur)
Heijmans, Peter (auteur)
Deze rub riek wordt periodiek verzorgd door het ministerie van Financiën. (auteur)
M.Berg@minfin.nl
Ve rs che ne n in:
ESB, 88e jaargang, nr. 4408, pagina 331, 11 juli 2003 (datum)
Rubrie k :
EU-monitor
Tre fw oord(e n):
belasting
Het belastingpeil in de eu-lidstaten vertoont na een periode van trendmatige stijging sinds 1999 een daling. Daarnaast lijkt de
belastingdruk verschoven van arbeid naar kapitaal.
Volgens een recent rapport van Eurostat bedroeg het totale belastingpeil (inclusief sociale verzekeringspremies) binnen de eu in 2001
circa 41,1 procent van het bbp1. Van de huidige lidstaten heeft Zweden het hoogste belastingpeil en Ierland het laagste. Nederland
neemt op de ranglijst in 2001 een positie in onder het Europese gemiddelde. Zoals blijkt uit figuur 1 is het belastingpeil in de eu nagenoeg
stabiel gebleven tussen 1995 en 2001 en laat het sinds 1999 een lichte daling zien. Slechts in een beperkt aantal lidstaten – waaronder
Nederland, Duitsland en Ierland – is het belastingpeil ten opzichte van 1995 per saldo gedaald.
Figuur 1. Totaal belastingpeil in geselecteerde lidstaten van de EU, 1995-2001
Ondanks verlagingen van belastingtarieven in een aantal lidstaten lijkt de waargenomen daling in het belastingpeil relatief bescheiden.
Het rapport schrijft dit toe aan de sterke economische groei in de tweede helft van de jaren negentig. Hierdoor werd het bedrijfsleven
winstgevender en zijn werknemers in sommige lidstaten mogelijk in hogere tariefschijven terecht gekomen. Daarnaast zijn
tariefsverlagingen gedeeltelijk gefinancierd door belastinggrondslagen te verbreden en te verschuiven naar consumptie (bijvoorbeeld
btw of milieubelastingen).
Arbeid en kapitaal
Het rapport berekent ook indicatoren van de gemiddelde belastingdruk op de productiefactoren arbeid en kapitaal. Dit zijn ex post
macrocijfers: ze geven een gemiddelde weer voor de gehele economie. Zoals blijkt uit tabel 1 steeg de gemiddelde belastingdruk op
arbeid – als percentage van de totale loonsom – in de EU van 37,5 procent in 1995 naar 38 procent in 1998, maar daalde vervolgens naar 37
procent in 2001. De daling van de gemiddelde belastingdruk op arbeid tussen 1995 en 2001 in Nederland (-3,4 procentpunt) en Ierland (2,4 procentpunt) is opmerkelijk. Voor Nederland is dit een gevolg van de belastingherziening uit 2001. De gemiddelde belastingdruk op
kapitaal Рvan huishoudens ̩n bedrijven Рin de eu steeg van 24,5 procent in 1995 tot 29,8 procent in 2001. De gemiddelde belastingdruk
op arbeid ligt hiermee in ons land nadrukkelijk onder het Europese gemiddelde en de druk op kapitaal iets boven het gemiddelde.
Tabel 1. Gemiddelde belastingdruk op arbeid en kapitaal, in procenten
arbeida
kapitaalb
België
Denemarken
Duitsland
Griekenland
Spanje
Frankrijk
Ierland
Italië
Luxemburg
Nederland
Oostenrijk
Portugal
Finland
Zweden
VK
EU (15)
1995
44,2
40,8
39,5
34,4
28,9
43,2
29,7
37,8
29,8
35,1
39,0
31,1
44,7
48,6
26,1
37,5
1998
44,6
39,9
40,7
37,3
28,7
43,9
28,9
42,8
29,0
33,6
40,2
32,9
44,3
51,3
25,7
38,0
2001
1995
1998
2001
43,8
23,8
27,1
28,7
41,5
26,3
34,6
30,2
39,9
21,1
23,6
22,6
36,5
10,8
15,3
15,5
29,4
20,8
24,4
28,2
43,3
30,8
34,5
39,1
27,3
21,8
24,0
29,2
41,6
26,3
27,4
28,3
30,3
30,6
29,8
36,8
31,7
24,8
28,9
31,8
40,2
24,4
25,7
31,3
34,1
20,7
26,6
n.b.
44,2
27,6
31,5
27,1
49,1
16,9
30,6
n.b.
25,8
27,5
31,7
35,1
37,0
24,5
27,9
29,8
a. Gemiddelde voor alle werknemers.
b. Gemiddelde voor bedrijven én huishoudens.
Bron: zie voetnoot 1.
De verschuiving van arbeid naar kapitaal is opmerkelijk. Immers, in publicaties over internationale belastingconcurrentie wordt
doorgaans aangenomen dat de belastingdruk op mobiele belastinggrondslagen daalt en op immobiele grondslagen stijgt. In de publicatie
wordt de stijging van de gemeten belastingdruk op kapitaal gedeeltelijk toegeschreven aan de sterke economische groei eind jaren
negentig. Al met al doen de cijfers in tabel 1 niet vermoeden dat er in de huidige Unie sprake is van een ‘race to the bottom’.
Marjolein van den Berg enPeter Heijmans
1 Eurostat in samenwerking met het Directoraat-Generaal voor Belastingen en Douane Unie, Structures of the taxation systems in the
European Union, data 1995-2001, 2003.
Copyright © 2003 – 2004 Economisch Statistische Berichten (www.economie.nl)