Bitter medicijn
B.M.S. van Praag
Een van de meest geprangde beroepsgroepen van ons land zijn momenteel de apothekers. Na jaren lang
een volstrekt onopvallend leven te hebben geleid, staan zij nu volop in de
schijnwerper, zij het niet in positieve zin.
Onze nationale kwaliteitscourant gaat
hierin voorop door kwistig te citeren uit
een onderzoek van de Economische
Controle Dienst, waaruit blijkt dat in circa drie procent van de onderzochte 160
gevallen proces-verbaal werd opgemaakt wegens bewijsbaar laakbaar gedrag, en in de kop te suggereren dat
driekwart van de apothekers zich schuldig maakt aan fraude. Nog even, en alle
apothekers zijn Kretenzers. Dit wordt
des te schrijnender, wanneer het bewuste rapport vertrouwelijk blijkt te zijn,
zodat de betreffende beroepsvereniging het niet eens in handen kan krijgen. huis de zwaardere palienlen achterblijNiettemin, apothekers zijn ook mensen ven en door de verkorting van de ligduur
en zelfs zonder onderzoek van de ECD wordt hun behandeling per ligdag meer
neem ik aan dat sommigen het met de geconcentreerd. Dit alles leidt ertoe dat
moraal niet zo nauw nemen als hun weliswaar de consumptie van ligdagen
ethiek voorschrijft. Zowel apothekers daalt maar de prijs van een ligdag nog
als arisen dienen bij voorbeeld geen stijgt. Uiteraard is deze substitutie van
snoepreisjes van de industrie te accep- intramurale zorg door extramurale zorg
teren, wanneer daar een tegenprestatie toe te juichen, en niet alleen om finanvoor gesuggereerd wordt. Hetzelfde ciele redenen, maar zij impliceert wel
geldt voor journalisten.
dat daardoor de extramurale kostenAl dit gekrakeel leidt de aandacht post stijgt en daarbij speelt de toedieechter af van de meer algemene vraag. ning van medicijnen een grote rol. Voor
De kosten van de gezondheidszorg in vele kwalen is het tegenwoordig zelfs
Nederland stegen in de periode 1982- mogelijk van opname af te zien en door
1987 met gemiddeld circa 3% per jaar een kort of langdurig gebruik van medien de kosten voor geneesmiddelen bui- cijnen de patient in het gewone leven te
ten het ziekenhuis met circa 8%. Mis- houden. De stijging van de extramurale
schien moeten wij ach en wee roepen kosten wordt vaak meer dan goedgeover deze ontwikkeling en haar toe- maakt door het vermijden van nog hoschrijven aan boze kartels van apothe- gere intramurale kosten. De disproporkers, groothandel en industrie en ver- tionele stijging van de medicijnconspilling op grote schaal. Het zou echter sumptie is voor een groot deel te verklaook kunnen dat het hier gaat om een na- ren uit dit substitutieproces.
tuurlijke ontwikkeling, die wij moeten
accepteren indien wij de kwaliteit van
ons bestaan willen verbeteren.
Tabel. Prijs en afzetvolume van merkDe geneeskunde wordt door velen geneesmiddelen, 1984
nog gezien als een beroep waarin de
Cons, in % prijs-volumemenselijke input groot is. Gedurende de
per hfd.nat.ink. index index
laatste decaden heeft de geneeskunde
zich echter ontwikkeld tot een zeer kaBelgie
90 0,81
103 140
pitaalintensieve industrie. Verhoudings- Denemarken
74 0,50
154
77
gewijs wordt steeds meer besteed aan Frankrijk
102 0,81
76 216
apparatuur en geneesmiddelen. Het West-Duitsland 125 0,89 164 122
gaat hier om een economisch-rationeel Griekenland
45 0,95
73
99
46
0,67
115
65
proces. De intramurale zorg is duur ge- lerland
57 221
78
0,91
worden en daarom tracht men mensen Italie
46
0,38
145
51
uit de ziekenhuizen te houden. De me- Nederland
62
Engeland
0,59
100 100
dische stand tracht dus steeds meer
mensen poliklinisch of in dagbehande- Bran: Nederlandse Stichting Medisch-Farmaceuling van hun klachten af te helpen. Dit tische Research, Nieuwsbrief, januari 1989.
heeft echter tot gevolg dat in het zieken-
. ESB 1-2-1989
Een belangrijk aandeel in de disproportionele kostenstijging valt ook toe te
schrijven aan de introductie van nieuwe
geneesmiddelen. Het uitvinden van
nieuwe geneesmiddelen is een dure
business met veel risico. Wil men in een
dergelijke structuur de research in geneesmiddelen niet laten stagneren, dan
is een behoorlijke winstmarge op de geslaagde produkten noodzakelijk. Namaak na de patentperiode is immers
eenvoudig en goedkoop. Ook hier geldt
echter weer dat er geen duidelijk inzicht
bestaat in het aandeel van de nieuwe
produkten in de prijs- en volumestijging.
Voor een goed begrip zij echter opgemerkt, dat de rol van de apotheker een
zuiver passieve is: de arts schrijft voor.
Een sterk verbreide gedachte is dat
de prijzen voor merkgeneesmiddelen af
fabriek (de rest van de bedrijfskolom
legt hier een vaste procentuele marge
op) in Nederland veel te hoog zouden
zijn. Het is inderdaad waar dat deze in
het buitenland veel lager zijn. Bekijk
echter eens de label, die betrekking
heefl op 1984. Daaruil blijkl dal er een
wel haasl reciprook verband beslaal
lussen de prijs en hel afzelvolume, behalve voor Wesl-Duitsland. Bovendien
blijkl dal wij in Nederland aan geneesmiddelen slechls 46 Ecu besleden per
hoofd en in volume hel laagsl scoren
van alle beschouwde landen, slechls de
helfl van hel Engelse gebruik. Een en
ander doel ons denken dal de vasle
koslen van hel dislribulieapparaal een
belangrijke rol spelen en dal de hoge
Nederlandse prijs voor een belangrijk
deel de keerzijde is van onze lage consumplie.
Mijn conclusie is dal er loch weinig
mogelijkheden zijn voor prijsverlaging
naar Grieks peil, behalve als wij meer
gaan consumeren of genoegen nemen
mel een slechler dislribulie-apparaal.
Direcle import uil Griekenland (parallelimport) op grole schaal leidllol Europese prijsegalisalie, waarbij de arme Europese landen niel aan prijsverhogingen zullen onlkomen, lerwijl wij genoegen zullen moeten nemen met een verlaagd service-niveau.Ook hier lijkl onafhankelijk onderzoek in Europees verband op zijn plaats. Deze optiek dienl
meer aandachl le krijgen, wanneer we
naar de koslen van geneesmiddelen kijken.
103