Jrg. 20, editie 1040

4
DECEMBER 1935

AUTEURSRECHT VOORBEHOUDEN.

Economisch-Statistische

•
Ben* chten

ALGEMEEN WEEKBLAD VOOR HANDEL, NIJVERHEID, FINANCIËN
EN VERKEER

ORGAAN VOOR DE MEDEDEELINGEN VAN DE CENTRALE COMMISSIE VOOR DE RIJNVAART

UITGAVE VAN HET NEDERLANDSCH ECONOMISCH INSTITUUT

20E JAARGANG

WOENSDAG 4 DECEMBER 1935

No. 1040

COMMISSIE VAN REDACTIE:

P. Lie ftinck; N. J. Polak; J. Tinbergen; F. de Vries en

H.
M. H.
A. van der Valk (Redacteur-Secretaris).

Redactie-adres: Pieter de Hoochweg 122, Rotterdam.

Aan geteekende stukken: Bijkantoor Ruigeplaatweg.

Telefoon Nr. 35000. Postrekening 8408.

Advertenties f 0,50 per regel. Plaatsing bij abonnement

volgens tarief. Administratie van abonnementen en adver-

tenties: Nijgh & van Dito-ier N.V., Uitgevers, Rotterda,n,

Amsterdam, ‘s-Gravenhage. Postehèque- en giro-rekening No.

145192.

Abonienientsprijs voor het weekblad franco p p. in

Nederland f 20,—. Buitenland en Kolonidn f 23,— per

jaar. Losse nummers 50 cents. Economisch-Statistisch

Kwartaalbericht
f
1.—. Leden. en donateurs ontvangen

het weekblad en het Kwartaalbericht gratis en een reductie

op de verdere publicaties. –

INHOUD

Blz.

PERSPECTIEVEN
door
Prof. Dr. N. J. Polak ……….1062

Eenige beschouwingen over (Ie gevolgen van de thee-

restrictie voor Ncderlandsch-TncIjd ……………..
1062

,,I?’lora, •F[ceuistede
1935″
door
H. J. Voorx… …. …1063

Dc uitkomsten der beroepstelling
1930
door
T. van
den Brink ……………………………….. 1066

Dc economische toestand van Jlotterclain in het derde

kwartaal van
1935
door
Mr. W. F. Lichtevueer.
..
. 1067

Spooi’wegtekorten door
Prof. 1)r. W. 0. Mces R.Azn. 1068

BULTENLANDSCHE MEDEWERKING:

– i)e Zuid-Afrikaansche Resevebank door
Prof. L)r.

•

C.
G. W.
Schumann ……………………..1069

AANTEEKENINOEN:

Speciaal nummer van Economisch-Statistische Be-

richten

………………………………..
1071

• Beperking van de’bankiersfunctie van de brotLw’e-

–

rijen in Duitschland …………………….
1071

INGEZONDEN STUKKEN:

–

= Kan de Twentsche textielindustrie met Lancashire

concurreeren in Afrika? door
M. Westerdijk.
.. .
1072

BOEKAANKONDIGINGEN:

Paul Einzig; Bankers, Stutesinen and :Iconoiitists
1073

ONTVANGEN BOEKEN
. …………………………..
1073

STATISTIEKEN
……………………….
1073-1076

Oeldkoersen. – Wisselkoersen. – Bankstaten.

BERICHT.

(Prijsverlaging van het ‘weekblad Economisch- –
Statistische Berichten. Uitbreiding van het

Kwartaalbericht tot een Maandbericht.)

De directie van het Nederlan’dsoh Ecouoisch In-

stituut ‘heeft besloten met ingang van 1 .Januari 1936

het- weekblad Economisch-Statistische Berichten te

sdheideu van de conjunctuurberichten van het Neder-

landsch Econonii’sch Instituut, welke tot nu -toe ver-

schenen in -den vorm van het Economisch-Statistisch

Kwartaalbericht. Beide zullen voortaan afzonderlijk

verkrijgbaar worden gesteld.

Om ten volle rekening te kunnen houden niet de

hooge eisheiï, welke in een tijd als deze worden ge-

steld aan vroegtijdige en regelmntige beschouwingen

over ‘de internationale cojunctuur, hebben wij beslo-

ten onze co.njunctuuroverzichten nit mee:r driemaan-

clelijks, ‘doch
maandelijks
te laten verschijnen, met

dien, verstande, idat om ded-rie maanden een omvang-

rijker nummer dan het gewone maandbericht het ka-

rakter ‘van de tdt hede
n
uitgegeven kwartaai’heridh-
ten zal Ibehouden. De totale onfivang van de conjunc-

•
tuurberichten zal ‘door ‘deze wijziging vrij aanzienlijk

worden iiitghreid. Het zul hierdoor ‘mogelijk zijn

meer aandacht aan allerlei andere conjunctuurver-

schijnselen te schenken.

Deahonnementsprijs van het weekblad, Economisch-

Statistische Beridhten zal, hij ‘gelijken omvang cii

gelijk karakter als tot ‘heden, gesteld w’orden op,

,f
16— per jaar. De prijs van, een afzonderlijk ahon-

.nement op ‘het nieuwe Economisch-Statistisch Maand-

beridht zal
f 5,—
per jaar bedragen. De aihounement’s-

prijs van
beide organen samen is gesteld op’
f20,–

per jaar. De
abonnés
ontvangen dus in hut vërvolg

voor f
20,—
‘beide tijdschriften, tenzij zij vSdr 31 De-

cember
1935
-den wensch ‘kenbaar maken, alleen ‘liet

weekblad voor
f
16,— of alleen het lnaandi)enicht

voor
f 5,—
te willen ontvangen.

• Donateurs
en
Leden
van het Nederlandsch Econo-

misch Instituut’ ontvangen zoowel het weekblad als

het maand:berioht ‘gratis.

Deze wijziging, ‘die eenerzijds een prijsverlaging

‘beteekent, anderzijds ‘de ‘mogelijkheid ‘biedt om voor
den ‘ouden prijs naast ‘het weekblad een maaudbericht

in ‘plaats van eei kwartaalbericht te ontvangen, vloeit

voort uit ons streven, ons zoowel financieel als

redactioneel aan ‘de gewijzigde tijdsomstandig.heden

aan te passen.

Te dezer plaatse betuigen wij gaarne onzen ‘dank

aiin de firma Nijgh & Van Ditmar, welke ‘door ‘haar

• medewerking de prijsverlaging •van het weekblad en

‘de ûidbreidin’g van het conjuuctnu rbenicii t mogelijk

heef-t: ‘gémaakt.’ ‘ ‘

1062

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

4
December 1935

PERSPECTIEVEN.

Kanonnen schieten steeds verder. Elke verdere stap
op deze ontwikkelingsweg dwingt alle staten tot ver-

nieuwing hunner ar tillerie-ui trusti ngen, want de

‘bruilebaarheid van het oude materiaal vermindert door
de verhoging •van de capaciteit van nieuwe stukken.

Vliegtuigen worden steeds sneller, krijgen steeds

meer laadvermogen voor bommen en steeds meer be-
hendigheid in het ontwijken van belagers. Ook vlieg-

tuigen en luchtdoelgesehut ‘verou’deren daardoor spoe-

dig. Met oorlogsschepen is het evenzo.

Spoedige veroudering vereist spoed ige vernieuwing,

•dus afsohri,ving in snel tempo. Dat is iederen onder-

nemer en iederen bedrijfsadviseur overduidelijk. –
-‘De verruiming van het technisch perspectief van

de moderne ‘bewapening verengt tegelijkertijd het f i-

nanciële perspectief.

De Minister van Defensie a.i. acht het nodig, onze

landsverdediging modern toe te rusten. Daarvoor is
in vier jaren tijds
f
5334, millioen nodig, waarvan

f
2336 millioen in 1936.’

‘Wij zijn niet bevoegd te ‘beoordelen, o:E deze uit-
gaven noodzakelijk zijn. Wij zijn bereid, zulks op ge-

zag aan te nemen. Zijn ze nodig, dan moeten ze ook
geschieden het ‘bestaan ‘van ons volk als zelfstandige

gemeenschap is ermecle gemoeid. Behoud van eigen

bestaan en instandhouding van de soort zijn belan-
gen van de allereerste orde; uitgaven dhirvoor ‘gaan
766r vele andere.

De uitgaven geschieden voornamelijk om oorlogs-
schepen, kanonnen en vliegtuigen, alles met toebho-

ren, aan te schaffen. Gezien de snelle ver ondering
moet men spoedig nieuwe uitgaven ter vervanging
of vernieuwing ‘doen. De uitgaven behoren ‘dus in één
jaar, of desnoods in enkele jaren te worden afgeschre-

ven. Ze be’horen, in ‘de vier jaren, waarin de uitgaven

geleidelijk worden gedaan, op cle gewone dienst thuis. De gewone dienst kan ‘deze uitgaven volgens de Mi-

nisters ‘van Defensie a.i. en van Financiën echter niet
dragen, weshalve zij voorstellen, de uitgaven over
twintig jaren te verdelen met een jaarlijkse annuïteit
van
f
336 millioen.

Deze verdeling geschiedt door een ingewikkeld stel
boekingen. Er wordt ingesteld een Fonds, dat van het
Rijk een bijdrage ontvangt van 336 en een voorschot
van 20 millioen. Het Fonds ‘boekt die
‘bijdrage
als
gewone, het voorsdhot als kapitaalontvangst. Terecht worden cle uitgaven ad 2334 millioen voor aanschaf-

fing van nieuw oorlogsmaterieel ten laste van de ge-
‘one dienst van het Fonds gebracht. Deze gewone
dienst zou iu met een tekort van 20 miilioen sluiten,
ware het niet, ‘dat de kapitaaldienst van het Fonds
een bijdrage aan de gewone ‘dienst van ‘hetzelf cle Fonds toestonci van juist ‘de 20 millioen, die ‘deze
dienst te kort komt en ciie gene van het Rijk voorge-
schoten krijgt.

Eenvoud is het
kennierk
van het ware. De boekin-
gen via ‘het Fonds nemen de eenvoud en daardoor
het ware inzicht weg. De aanschaffin’g geschiedt ten

laste van een gewone dienst en niëttemin is het een
kapitaaidienst, clie ze financiert. De kosten worden
bestreden uit leniuggeld en toch neemt de netto-
schuld van het Rijk schijnbaar niet toe, want dit ver-
krijgt tegelijk ‘met zijn schuld een evengrote vordering
op het Fonds. Men vergeet zo licht ‘de achterstand,
als men die niet meer ziet.

Men vergeet de achterstand niet, als men ‘het Fonds
er ‘buiten laat en de uitgaaf eenvoudig ten laste van
de gewone dienst der Rijksbegroting brengt. Dan zal
de Rjksrekenin’g met een tekort sluiten. Materieel

verandert ‘dit voor ‘het oogen’blik niets, want ook een
tekort wordt ‘door leningsgeld gefinancierd.
Gevolgen heeft zulk een eenvoudige en ware ver-
antwoording slechts in drie opzichten. Ten eerste
belast men dan niet blindelings twintig jaar lang het
bu’dget met 334 millioen, die spoedi.g ‘zullen komen
bovenop de uitgaven voor vervanging en vernieuwing

vau cle ml aan te schaffen verdedigingsmidlelen. Ten
tweede dwingt boeking ‘op gewoon tot zuinigheid el-

ders in het heden en in de naaste toekomst, ook als
de Rijk•sfinanciën er eens wat ‘gunsti’ger gaan uitzien.
Deze beide gevolgen pleiten voor boeking op ‘de ge-
wone Rijksdienst.

Het ‘derde gevolg wijst schijnbaar in andere rich-
ting. Boekt men. op gewoon, dan vertoont de Rijksbe-

groting ‘het tekort. Tot ‘dusverre sloot zij bijna, althans

op papier, doordat een aantal bezuinigingen en ver-
meerderin.gen van inkomsten in perspectief reeds wa-

en meegerekend en een aantal reële lasten naar een

verder perspectief werden verschoven. In dezelfde lijn ligt deze Fondsgedachte.

Maar is het verantwoord, op deze weg verder te

gaan? Het crecliet schraagt men. er
op ‘cle duur niet mee. Iji tstel van verplichtingen bij het
Rijk
opent
een somber perspectief voor ‘het ‘komende geslacht, op

weiks schouders cle lasten worden afgewenteld. En
voor het heden leidt ‘dat uitstel tot ‘het verslappen
van •de drang naar tijdige Sanering op de ene of

op de andere wij-ze – welke noodzakelijk is om het

levende cii vooral het opgroeiende geslacht weer een
enigszins ‘hoopvol perspectief te openen. P.

EENIGE BESCHOUWINGEN OVER DE GEVOLGEN

VAN DE THEE-RESTRICTIE VOOR

NEDERLANDSCH INDIË.

Men Scl1rijft ons van hevoegde zijde:

Zooals bekend, trad de thee-restnictie op verlangen
van de ‘meerderheid der producenten en met mede-
werking ‘der desbetreffende Regeeringen op .1 April
1933 ‘in werking voor Neder]’andsch-Indië, Britsch-
Indië en Ceylon. De ‘basis-quota, waarop ‘de restrictie

van den uitvoer werd en wordt toegepast, werden

voor •die landen vastgesteld op resp. 173,6 millioen,
382,6 millioen en 251,5 millioen Engelsche pon’den.
Voor het eerste restrictie-jaar 1 April 1933-31 Maart

1934 ‘bedroeg ‘liet restrictie-percentage 15 pOt., voor ‘het tweede
1216:
pOt. en voor het thans loopende
derde restrictie-:jaar 1736 pOt.
Als eerste gevolg dezer maatregelen steeg het prijs-
niveau va:n thee van ca. 26 ets. per half kilo in de
Ainsterdainsehe veilingen in Maart 1933 (ongeveer
uitkomen.cle op een niveau van ‘gemiddeld 16-17 ets.
voor alle sorteeningen f oh. Batavia) gedurende het
verdere verloop van ‘dat jaar tot ca. 44 ets. om
na
een kleine i.nzinking in de laatste maanden van dat
jaar nog verder te stijgen tot ca. 47 ets. in Februari
1934.

Sindsdien echter is het met ‘de prijzen. hergaf ge-
gaan, zoodat het Ainsterdamsche prijsgemi’ddelde in
Septembe.r 1934 was ingezakt tot beneden 32 ets. (het
Londenshe niveau lag daar nog iets onder). Zoo
ging het voort met eenige ,,ups and ‘downs” tot in
Maart van ‘het loopende jaar een ‘dieptepunt werd
‘bereikt, liggen’de tusschen 28 en 29 ets., een niveau
derhalve dat voor de meeste ondernemingen in Ne-
derlandsch-Indië niet meer loonend was en zelfs de
afsehrijvingeu niet verdiend konden worden. – –

Het tijdvak Augustus, September gaf echter een
aanzienlijke verbetering te zien, welke zich cloorzette
tot medio October, doch de redenen, clie hiertoe ‘had-
den geleid, bleken niet met de werkelijkheid overeen
te komen. Een reactie liet niet lang op zich wehten
en in ruim een maand tijds ‘daalde het niveau met
niet minder dan ca. 10 ets. per half kilo ten mimte
in Amsterdam, waar-de-prijsstijging ook ‘het scherpst
tot uitin.g was gekomen. –

Bezien vij als barometer voor de statistische posi-
tie het Londensche voorraa’dcijfer per ulto. October,
groot 224 millioen l’bs., dan valt er inderdaad op een
verbetering te wijzen: ten opzichte van het vorige
ja’ar is er een vermindering van niet minder dan 33,4
millioen l’hs.; echter was het voorraa’dcijfer ‘van Oc-
tober 1934 ook het ‘hoogste, dat wij ‘de laatste jaren

4 December 1935

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

1063

beleefd hebben. Thans staan ‘de Lonclenshe voorraden
tiog
01)
een hooger niveau dan buy, in de jaren 1928,
1929 en 1931, doch het valt niet te ontkennen, .dat

afgaande op de Londensche voorraadcijfers – de sta-

tistische positie sinds Augustus een opmerkelijke ver-
betering vertoont. Voor een bepaald optimisme is het
echter nog te vroeg, want zeker is, .dat in de laatste

maanden vrij veel thee van de zichtbare voorraden

naar ‘de ènzichtbare is verhuisd en cle komende maan-
den zullen ons leeren in welke mate dit proces heeft
plaats gehad.

Om ons voorloopig tot Nederlanclsh-Indi te be-

perken kan worden gezegd, dat de thee-restrictie tot
nog toe een bescheiden succes heeft opgeleverd. Men

doet natuurlijk principieel verkeerd om hare resul-taten uitsluitend naar den maatstaf ‘der opbrengst-
prijzen te ‘beoordeelen, want het gaat per saldo om de

marge tusschen opbrengst- en kostprijs.

Deze laatste wordt sterk beïnvloed ‘door de mate
van restrictie, ‘die iedere onderneming moet toepassen
op hare eigen productie en deze is in Nederlan’dsch-
Indië zéér sterk uiteenloopend. Om dit te verstaan,

dienen wij i.n het kort na te gaan, ‘hoe de interne
regeling in. Indië is. Voor de 5 restrictiejaren 1933/
1934 t/in. 1937/1938 is door cle Regeering de poten-

tieele of s tandaardproducti e vastgesteld. Tengevolge
van cle ‘vele jonge aanplantingen, ‘clie vooral op Su-
matra nog in de jaren van reeds dalende conjunctuur
(1929-1932) ‘zijn geë.utameerd, is de som dezer stan-
daardproducties van jaar tot jaar sterk gestegen,
omdat deze jonge ontginningen steeds sterker tot de
productie gaan bijdragen. Zoo loopt de som der stan-
d aardproducties voor de Java-ondernemingen (excl.
(Ie dpkoopthee) op van 118 ‘inillioen h.kg in 1933/’34
tot 131,7 millioen in 1937/’38 (ruim 11 pOt.), terwijl
Sumatra omhoog springt van 42,7 millioen tot 59,4
millioen (bijna 40 pOt.).
liet is, derhalve duidelijk dat, om Nederlandsch-

Indië aan hare internationale verplichtingen te laten
voldoen en den thee-uitvoer terug te brengen tot het
‘basisquotuin
miws
het voor elk jaar overeengekomen
restrictiepercentage, de interne restrictie van den
uitvoer veel grooter moet zijn ‘dan het internationale percentage. Deze interne restrictie bedroeg derhalve
voor 1934/35 niet minder dan 35 püt. op de aan elke
o ndern en) ing toegewezen standaarclproductie (inter-
nationaal percentage 12 pOt.) en 413 pOt. voor
1935/’36 (internationaal percentage 17!/2 pOt.), ter-
wijl, âls inderdaad ‘het internationale percentage van
thans ook voor 1936/’37 wordt gehandhaafd, de in-
terne restrictie wegens de inmiddels verder gestegen
potentieele productie, boven cle 41Y2 pOt. zal stijgen.

Dat hiermede ook ‘de kostprijzen stijgen is derhalve
duidelijk. Uiteraard ‘is ‘dit het geval voor die onder-
nemingen, welke voorzichtigheidshalve of om andere
redenen, .hare thee-arealen in 1929-1932 niet hhben
uitgebreid en ‘dus niet cle h’oogere intern toe te passen

restrictie-percetitages ‘geheel ‘of gedeeltelijk Icunnen
conipenseeren door hoo’gere, ‘haar toegewezen stan-
daa’rdproducties.

Men kan derhalve stellen, dat in het algemeen op
clie ondernemingen de minste lasten ‘van de restrictie
drukicen, die n’a de ,,boom”-jaren het sterkst ‘hebben
uitgebreid en dat zij, ‘die zulk’s niet deden en ‘dus goed
bezien ook ‘het minst tot de noodzaak der restrictie
hebben medegewerkt, den zwaarsten last te dragen ‘heb-
ben. Dit is o.L hepaaldelijk een der grootste onbilljk-
heden, ‘die het huidige stelsel tot uitwerking der in-
ternationale overeenkomst in Indië zelf medebrengt.
Vooral ‘de kleinere alleenstaande ondernemingen, die
in 1929-1932 niet uitbreidden en ‘dus ten volle 41i4
pOt. en in het komende jaar misschien nog méér op
hare voor uitvoer bestemde thee-oogsten moetn, . be-
perken, ‘is dit’ een otevenredig zware last, die –
terécht – als fundamenteel on’billijk wordt gevoeld.
Een kleinere, alleenstaande onderneming is nl. niet
in staat om een gedeelte van haar ‘bedrijf prctisch
‘stil te leggen, z’ooals een groot concern kan ‘doen. Zij

is ‘dus gedwongen om haar geheele outillage in stand

te houden voor een sterk hekrompen productie en

moet ‘dus veel oneconomischer werken met een finan-cieele ‘drainage als
onvermijdljk
gevolg, die op ‘den

duur ook voor ‘de financieel krachtigen tot niet-bc-

‘doelde ‘gevolgen leiden moet.
Een ‘der hoofddoelein’den, die hij de restrictie heb-
ben voorgezeten, is nl. geweest om het Indische thee-productie-apparaat gedurende de crisisjaren zoo goed

mogelijk in stand te houden. Het resultaat is echter
tot heden geveest, ‘dat inderdaad verschillende onder-
neiningen, die bij ‘het begin der restrictie in moeilijk-

heden verkeerden, er tot nog toe het leven afgebracht

hebben (en hieronder ‘bevinden zich ook tal van groo-

tere ondernemingen), maar in ‘de tweede plaats, dat
verschillende zelfstandige kleinere ondernemingen
door ‘de genomen maatregelen geleidelijk maar zeker
in haar ‘bestaan worden bemoeilijkt, en inzonderheid

zij, ‘die zoo verstandig (?) zijn geweest om, toen de

economische depressie zich reeds ‘begon af te teeke-
nen, aan hare thee-arealen geen uitbreiding te geven. Een tweede gevolg der uitvoerrestrictie is geweest,

dat de ondernemingen, die voor een deel harer pro-‘ducties in het ‘binnenland een loonend afzetgebied

had’den verworven, zich thans ‘beconcurreer’d zien ‘door
al hare zusters, omdat iedere ‘onderneming voor haren
verminderden uitvoer een compensatie is gaan zoeken
in het ‘binnenland. Het gevolg is geweest, dat cle in
‘het ‘binnenland te betalen prijzen zoo sterk omlaag
zijn ‘gedrukt, dat zij nauwelijks de ‘directe zelfkosten
vertegenwoordigen. Hiermede is uiteraard gepaard
gegaan een daling van den invoer van voor de in-
heemsc’he of Chineeshe bevolking ‘bestemde (dikwijls
groene) ‘thee uit China.
In een ‘volgend artikel zullen wij de gevol’gen der
theerestri ctie buiten Nederlandsch-In’dië ‘bezien –

,,FLORA, HEEMSTEDE 1935″.

(Beschôuwin gen en feiten.)
Een niabeschouwing over de Internationale Bloe-
mententoonstelling ,,Flora 1935″, van 15 Maart-
19 Mei jl. te Heemstede gehouden, in dit blad, moet
aanvangen met een herinnering aan ‘haar opzet.
Vervulg.d werd de serie gelijksoortige tentoon-
stellingen, die ‘de Alg. Vereeniging voor Bloembollen-
cultuur periodiek – ‘om de 10 jaar – organiseert,
‘met de bedoeling: demonstratie van ‘het stadium van

ontwikkeling der ‘bloembollencultuur. Dus: een gele-
genheid voor onderricht van vak-beoefenaren en hun
afnemers, voor vergelijking en krachtmeting met het
product ‘hunner concurrenten, voor he’t scheppen van
orde in de sortimenten en voor het aangeven van
nieuwe mogelijkheden van toepassing. Ter bevorde-
ring van ‘dit vierledig doel werd de tentoonstelling,
zoover mogelijk, ingesteld op de komst van den ‘hui-
tenlan.dschen) wederverkooper, die ‘dé tusschenschakel
vormt tussohen kweeker-Jiier en particulier-ci aar.
Haar doel was niet: directe gelegenheid tot verkoop,

Flora 1935 had niets van een verkoopstentoonsteiling!
Dientengevolge werden geen inkomsten verkregen
– ook niet ‘beoogd – uit ‘verhuur van plaatsruimte;
aan alle inzenders op ‘het gebied, ‘dat het onderwerp
‘der expositie was, werd de gevraagde ruimte – zoo-
wel op terrein als in gebouwen – gratis beschikbaar
‘gesteld.
Als inzenders namen ‘deel behalve de bloembol-
lenkweekers en -handelaren – al dan niet lid der ver-
eeniging -, boomkweekerijen en bloemisterijen uit
binnen- en buitenland. Het spreekt vanzelf, ‘dat ‘de
moeilijkheden, die het handeisverkeer tegenwoordig
ondervindt haar invloed op de buitenland sche deel-neming ‘.geducht deden gevoelen. Dat niettemin uit
Engeland, Amerika, België en Zwitserland kleinere
inzendingen kwamen – veelal ‘door Nederlanders op-
gesteld – gaf ‘het gewenschte internationale cachet,
hoewel het laatste ‘duidelijker sprak uit de samen-
stelling der jury, die op verschillende tijdstippen voor
beoordeelingsarheid bijeenkwam. Een sectie – op

1064

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

4′ December 1935

12 April en ”o1gende clagen -, ‘as ‘bijv. samenge-
steld
1Ei
t
70 deskundige tuinbouwers uit 10 laiiclen
beu alve Necle.riaiicl . Dit intérnationaal cahet legcl e

aan cle organisatie bijzondere eischen op, waaraan

evenwel cle op i nternati’onaal handeisverkeer ingestel-
iie Nederlan cische exporttuinbouw gemakkelijk kan
voidoeti. Even geuakke1ijk werd voor waardige ver-

strooiing van deze gasten alom in den lande cie mccle-

werking verkregen. ‘

3.
Tan
cle tentoonstellingsterreinen werden — met

voorbedaehteii r ade —- geweerd alle soorten van in-
riitingen: voor vermakelijkheid, voor verkoop van

prullaria of voor exploitatie van. autornitten voor

‘crsnnperi n’gen of cldrg. Dadrinede werd éen bron van
inkomsten prijsgegeven, aanleiding tot bezoek uit

andere oorzaak clan he1ngstelling voor het tentoon-

gestelde-zelf uitgeschakeld, daartegenover een g raad-

‘meter verkregen ‘voor cie aantrekkingskracht van
bloemen en planten. Stijging van het gehalte der be-

zoekers werd h’ier’ran – n.aa.r bleek terecht -. ‘ver-

wach t; deze opvatting is gewaardeerd.
Het oiive.rmijclelijke op aanverwant g’biecl, een ige

tuin- en ‘n’eekdnclhuizen en een ige winkeltjes met ai-

tikelen uit aanverwante bedrijven werden toegelaten op daarvoor met zorg gelcozen terreingecleelten. Zij

werden gehouden bui ten dc mlpositiegebouwen. Mede

in verband met cle slechte tijdsom,standiglieden en

pessimisme onitreri t de mogelijlcheici van een talrijk ‘bezoek, werden daarvoor slechts geringe pachtprijzen
bedongen als’ compensatie voor de bouw- en i.nrich-

ti]Tgskosteu voor deze pachters gemaakt. De eisch,

dat het uitwendige ook van deze gehuwen en ge-
hoitwt,jes aan iliooge aesthetische eischen zou voldoen,

verhina,lerde ‘het maketi van winst o •dit overigens

onbeiaurijke onderdeel.
4. Herinnerd ioe worciu, dat cle terttoonsteU:ing

moest ‘voldoen aan de volgende eisohen:

Zij moest 10 weken – van 15 Mabrt t/m. 19 Mei
– in zoodanigen tôestartd zijn, dat zij een bezoek ten
voile waa. ccl. was. Te m i cl den van een permanente

voilegronciste.ntoonstelling
01)
ccii bijna 20 lie groot

terrei’n moesten, in een ui tsluitencl voor-clit doel”ge-
hou wcl hoofdgebouw, 5 anti elkancier aansluitende
10_-daagsche exposities van bloeiende -gewassen worden
geree-dgeniaakt. Deze 5 hiiin&nexposities moesten, zoo-
wel vanwege den beperkten levensduur dezer gewas-
se’n als om de ‘noodzakelijkheid de seizoetiartikelen te
demonstreeren, telkenmale een geheel ander aanzien
hebben. Voor cle verwisseling van circa 2500 •m
expositie-oppervlak, we ren telkens 4 (een
tii
aal zelfs

slechts 3 dagen) beschikbaar, mccle omdat er geen
,,weekei’cl” mocht zijn zonder een expositie in liet

,,B loem e npaie
iS”.
De ten toonsteil ing moest vanwege de demon-
stratie van het peil, waarop het vervroegen van bol-
gewassen staat; reeds aanvangen op e’n tijdstip
(15 Maart), ‘dat- de bui tenten toonstelli ug nog weinig
kon
‘bieden. Het materiaal ‘voor exposities-binnen is
dan’ nog zeer kostbaar, -het ‘hoofdg’ebouw’moest van-
wege ‘het onzekere jaargetijde ‘van een complete ver-
warming en luehtverversch’ingsi ustaliatie worden
voorzien. Eenmaal geopend, moest te geheele tentoon-
stelling een attractie blijven, totdat ‘cle tegenwerken-de
wee rsfaeto r man, nvloecl’ inboette.. Dat het voorjaar altijd onbetrouwbaar weer -geeft en 1935 -dien- ‘regel
sterk bevestigde, was van invloed op dec bloei hujten
en daardoor op tien hezoekersstroom, die beide sterk
onder den weersi mivloed. staan en dus on regei-mati-ghe-
clan vertoonen.

,

–

–
Er ‘moest — tInt leerde -cle ervaring’ van 1925
bi,j den aan1eg maar vooral bij de constructie van het
hoofdgebouw – gerekend worden op massa-bezoek-, in
cle 2e ‘helft, op spits’da-gen eh -uren (d ,,weekends”)
en da&rhij- op circulatie van e.n.ige clu izenden per uur
en eenige 10–duizenden per dag langs -de bio nenexpo-
sities. Daardoor moest veel onproductieve ruimte
worden gebouwd, in een, kostbare verkeersleiding wor-
den yoorzien en- door ruime toegangen en uitgangen

het hoofd geboden woEden
.. – aan overstelpende , spits-

dlruldte. De genomen mnaatregelen bleken voldoen-de,
niet afdoen-de; aan hoogere eischen op dit punt kaii.
.m’a.iet ii-orden voldaan als een niet-permanente inrich-

tin-g uit een beperkt budget moet worden bekostigd.
cl,
De -overigens -zeer geschi kte terreinen van het
‘ anclelbosch Groem’a.endaal moesten voor ‘het aanbren-

gen der bepiantingen ingericht worden, welke he-

plantingen vCdr den voorafgaandei:m. winter moesten
–
zijn geschi cd. De bodeuibewerkiug en winterbeschut-
ting moest zoo ‘soli-de gebeuren, dat natuurlijke ‘groei

cmi -bloei verzekerd ‘varen en het aanvoeren van mate-
riaal
n-d
‘de Opel ing overbodig was, hetgeen een ‘tijde-
lijke sluiting van -het terrein zelf onvermijdelijk zou

hebben ‘gemaakt ën -de waarde van -de tentoonstelling
als v’ooheeId ‘van toepassing zou ‘hebben ‘vernietigd. De

hekoriiig, -clie de tentoonstelling thans uitoefeude, is
voor een ‘belangrijk deel hieraan te danken en haar

succes ‘als propagtnda-mi’ddei h ie:rdoor grootendeels
–
verzekerd. De ‘hierbe-doel’de eisch komt het beste tot
uitdrukking, indien ‘de volgende, in clan catalogus ge-

geven -cijfers worden herhaald. ‘Voor de beplanting
zijn gebruikt de volgende aantallen bloembollen:

150.000 crocussen, 600.000 narcissen, 1.300.000 tulpen,

250.000 hyacinthen, 1.000.000 a:udere bolgewassen,
200.000 rots- en vaste planten, 100.000 perkplanten,
1.000 coniferen en -sparren en 2.500 groeublijvende
heesters en struiken. Voor
te
hemesting werden 3.000
kg kunstmest en 500 m’ natuurmest e
–
n
–
voor het dek-
ken tegen te vorst 700 ‘halen turfmolrn en 3000 bossen
‘m’iet -gebruikt.

5. Teneinde het bezoek te stimuleeren, cie bezoek–
uren van de nog korte voorjaarsdaen te ‘verlengen,
-cle uren na werktijd beschikbaar te stellen voor be-
zoek uit- de steden rondom en uit -de ver-deraf gelegen
plaatsen van Nederland, en tenslotte ook omn een ‘bij-

zondere attractie aan de tentoonstelling te verhiudemm,
– werd ‘cle
verlichting
tijdens de avonduren ontwor-
pen ‘en uitgevoerd. –
-Tengevolge van de ligging vami ‘het in- en uitwendig
verlichte hoofdgebouw; moest -deze verlichting -ook

‘worden aangebracht op een ‘deel van -het terrein. Deze
verlichting moest een: ondergeschikte functie hebben,
geen:op -den voorgrond tredende.
in
liet gebouw mnoest
de verlichting geen andere effecten teweeg brengen
dan de tlagverlichting deed,
buiten
‘moesten cie
‘s avonds liohtge-vende voorwerpen ‘overdag geen sto-
,renden invloed uitoefenen op ‘liet met -den tuinaanleg
beoogde effect. Imi ‘hoeverre ‘deze – hier met opzet nog eens aangeduide – opdracht is vervuld, kan een
au-der ‘beter heoordleelen: ‘hij deze beoordeeling is,
naast kennis ‘van liet bier-
01)
te lossen vraagstuk, ook
,nooci’i.g te bedenken, tint ‘ii ier een nieuw em-t nog onont-
gonnen terrein werd betreden.
De vraag -of -de avo.ndverlichting het in ‘den aanhcf
van dit punt gestelde doel heeft ievorder’cl, wordt
stellig bevestigend ibeantwoord. Een berekening op ‘de
niet-volledige cijfers van het av-omidbezoe’k gegrond
toont aan, dat de itvon’clteutoonsteliin’g 100.000 beta-
lende bezoekers ‘méér -heeft gebracht, ‘die overtuigd zijn kunnen worden, ‘dat -bloemen hij kunstli-cht aan
.choonlieid winnen.
* *
*
lJmt hetgeen voorafgmng moge gebleken zijn, dat aan
deze tentoonstelling, in verband met haat’ voornaam-
ste doel, ongewone vaktechnische eischen waren ge-
steld cii tegelijk, in -verl)and -met ‘de noodzakelijkheid
van een groot aantal betalende bezoekers, an-dere
eveneens zware technische eischen. Dat te tentoon-
stelling in-druk moest ‘maken op twee ca,tegorieën van.
bezoekeis, dat zij vak’tentponstelling moest -zijn en
tegelijk de neutrale massa in ‘haar u,i’teenloopende ver-
langens bev,m’edigeu. Een meer voorkomende’opgave,
die hier aesvhetisdh moest worden -opgelost.
Want ‘allen wanneer zij ‘heide doeleinden tegeli.jlc
dient,- : ‘heeft een tentoonstelling ‘ah ,Flora 1935″
waarde als middel tot”l)eordering van -den ‘handel in
‘bloembollen, -bloemen en planten. – Deze handel heeft

4 December 1935

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

1085

meer pijlen
01)
zijn propaganda-boog! Wanneer men

het instituu t ‘der tentoonstellingen als OnmiSl)aar be-
schouwt, zal nte:n aan de steeds hoogere eische.n van
het publiek moeten blijven voldoen, wil men althans
de uitgaven voor stichting en exploitatie der geheele

expositie ‘d.00.r cle bezoekers
gezamenlijk
laten betalen.

Naar mijn overtuging heeft ,,Fiora 1935″ het, uiter-
ste in deie richting beproefd; het financieel resul-

taat: een niet geheel sluitende rekening is een waar-

schuwings sein.
De waarde van de gehouden tentoonstelling voor

het bioembollenvak en voor ‘zijn zusterbranches, cle
‘boomkweekerij en cle bloemisterij, meet men overigens
niet af naar haar eigen financieel resultaat. Zij was

noodig en daarom is zij gehouden. Zij was onvermij-
(lelijk naast cle middelen door die takken van tuin-

1)011W
met regeeringShUlj) doorgevoerd om aan de ge-

volgen van de wereldcrisis het hoofd te bieden.
lIet besluit oni de tentoonstelling te houden viel

in 1932 – gelijktijdig met de beslissing om aan de
Regeering te vragen bloembollen als crisisproduet aan

te merken en krachtens de bevoegdheden van de
Landbouwcrisiswet regelen’d op te treden ter zake
van productie en prijsvorming. En .de voorbereidingen

voor ,,Flora 1935″ werden begeleid doorhet invoeren
der ,,saneering”; de opening viel in dit voorjaar ge-
lijktijdig met pijnlijke onzekerheid over de hij die
sarieering verder te volgen politiek.
,,Flora 1935″ werd, willen wij maar zeggen, uit
economischen nood geboren en is als middel tot aan-
passing bedoeld. Achter de schoonheid en lieflijkheid
stak de ijzeren wil om het hoofd te bieden aan den
tegenstand van de depressie. En als zoodanig is zij
geslaagd, ‘de lof der tentoonstelling is in alle kringen
aangeheven, in binnen- en ‘huitenlandsohe vakkringen
is nadrukkelijk haar opzet en uitvoering geprezen.
In woord en ‘geschrift. En reeds oiidervin.clt de ‘bloem-
hollen.handel den gunstigen invloed van dien indruk.
Zet dit ‘door, dan is het eigenlijke doel bereikt. Dit doel is in tijden als deze reeds ibereikt als een dam
kan worden opgeworpen tegen uit a utarkis tiseh-nati o-n alistische motieven voortgekomen invoeibeperkingeii

van producten, ‘die in het leven der menschen hun
onïnisbaren veredelenden invloed uitoefenen, en waar-
van Nederland krachtens bodem en ervaring de aan-

gewezen ieverancie.r is.

* *
*

In aansluiting op •deze meer algemeene medecieelin-
gen, mogen nu nog eetlige gegevens volgen over het
huishouden der tentoonstelling, als illustratie van de

gepubliceerde rekening.
Het bezoek is zeer talrijk geweest. De eerste vier

weken was het niet groot geioeg om den opzet te
rechtvaardigen, ‘het weer en de mede daardoor nog
weinig ontloken buitententoo•nstelling, was daarvan
de oorzaak. (De bezoeker wil alles zien). De tweede
helft was ‘het bezoek gedurende drie weken enorm,
het weer over het algemeen slecht. De laatste 14 dagen
liep het bezoekersaantal tegen de verwachtingen van
vervoerson’clernemingen terug, het weer was slecht.
Men zie overigens ‘de nevenstaande grafiek van vol
entrce betalende bezoekers..
Nauwkeurig geteld ‘zijn uit den aard der zaak uit-
sluitend de ‘betalende ‘bezoekers. Op een hooge uit-
zondering na, betaalden die allen denzeifden entreeprijs
(60 cents, p1. bel. ad
10 cents inbegrepen). Van het
betalen van entreegeld waren vrijgesteld de leden der
vereeniging (periodiek ook ‘de leden van vereenigin-
gen, die een binnententoonstelling verzorgden,. ,,Flora
II en IV”) en ‘de schenkers van bijdragen. Reductie
voor gropen bezoekers, excursies van vereenigingen
ed. is niet verleend. Het is gebleken, .dat deze af-
wijking van – elders gevolgde methode door het pu-
bliek niet is gewaardeerd. Aan de tentoonstelling he-
spaarcie de uniforme entreeprijs zonder reducties, be-
langrijke administratie-uitgaven, maar niet een om-
‘vangrijke correspondentie,
terwijl
de moreele erken-

Betalende bezoekers 1’lora 1935.

40.000

35.000

30.000

25.000

20.000

15.000
10.000

5.000

iii. i

ning van de waar-de van den eenmansbezoeker aan
(lezen waarschijnlijk ontgi.ng.

De tentoonstelling duurde 66 dagen.
liet totaal aantal
betalende
bezoekers ibeliep pl.m..
610.000, of gem. 61.000 per week en 9.200 per dag.
Als men de dagen, dat het hoofdgebouw
o)
voor de
verwisseling gesloten was, uitschakelt, wordt het dag
gemtcldeide 11.300.

De 10 gewone Zondagen brachten in totaal bijna
190.000 ‘betalende bezoekers, de tweede Paasehdag
daarenboven alléén 40.000.

lIet totaal aantal bezoeken van niet-betalende be-
zoekers wordt be
r
ek
en
d op 100.000, waaronder 9.000
van schoolkinderen, 5.000 van ouden van dagen en
tuiscieelde kinderen, 2.000 van werkloozen, 2.000 van
gasten en de overige van leden, schenkers, inzen-
ders, enz. en
–
.

De bezoekers waren in het algemeen Idiet voldaan als zij niet ‘direct na aankomst toegang konden krij-
gen tot het ‘hoofdgebouw, ‘hoewel zij ‘het wachten in
de file, clie ‘daarvoor op het terrein gevormd werd, er
gaarne voor over hadden. Genomen steekproeven ‘heb-
ben aangetoond, dat op de drukste dagen het ver-
blijf in de file op z’n hoogst 2 uur is geweest.

De filmvertooningen hebben veel aftrek gevonden.
Zij werden ‘bezodht ‘door 70.000 personen.
Over het
vervoer der bezoekers
naar ‘het tentoon-
stellingsterrein kan worden meegedeeld, dat dit vrij
goed verloopen is. Aan den grooten verkeersweg Lei-
den—Haarlem. was een aan het moderne automobiel-
verkeer aangepaste outillage voor stalling, met de
gewenschte reserve in de lanen van het Wandelhosch
Groenendaal. Dagen met 2.000 auto’s tusschen 11 cii 4 uur waren geen zeldzaamheid en aan den eisch, dat
af- en aanrijden niogelijk moest blijven, werd vol-
‘daan. Het autobus-verkeer werd naar andere par-
keerruimten gevoerd, dagen met meer dan 300 ‘bus-

sen, kwamen meer dan eens voor. Op speciale voor
dit doel verstrekte bus-biljetten kwamen 40.000 be-
zoekers de tentoonstelling binnen. De trammnaatschap-
pij voerde uit ilaarlem
cmi
uit de richting Leiden
het meerendeel .der bezoekers aan, ook hierbij waren
de speciale ‘vervoer-inclusief-entreebiljetteu een be-
langrijke stimulans, ondanks het feit, dat deze ‘bil-
jetten geen reductie op den entreeprijs inhielden. De
tijdelijke uitbreiding van het aantal stoppingen aan
de halte Heemstede—Aerdenhout met een specialen
‘busdienst naar de tentoonstelling ‘heeft aan ‘de ver-
wachtingen (in de tweede helft) voldaan.
Conclusies uit het bovenstaande getrokken ‘zijn:
le. dat cle
omvangrijke,
aan de opening voorafgaan-
de besprekingen over vervoer en verkeer met gemeen-tebestuur en vervoermaatschappijen, door ‘de tentoon-
stelling ‘bevorderd, zeer goede resultaten hebben op-
geleverd,

I)’J)X
de: graf ie.k niet een accolade aangeduid.

1066

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN-

4 December
1935

2e. dat cle nauwkeurige aanwijzingen op dit punt
‘door pu’bliciteit aan het publiek gegeven, nog stelsel-
matiger moeten worden verspreid, en

3e. (lat (Ie kosten aan deze publiciteit verbonden,
zeer
aanzienlijk zijn, zoodat het niet aan de tentoon-

stelling zelve kan worden overgelaten, daarvan het
leeuwendeel te dragen, alleen al omdat cleszelfs aan-

deel in de uitgaven, die de bezoeker maakt, veel klei-
ner is, dan dat der vervoersondernemingen.

Tenslotte eenig gegeven over hen, zonder wie de
tentoonstelling er niet zou zijn geweest! De inzenders.

liet waren er 217 voor de vollegrondstentoonstelling,

waaronder 26 afdeelingen ‘der vereeniging en 188 par-
ticuliere firma’s, terwijl aan de
rvijf
10-daagsche ten-
toonstelli’agen
werd deelgenomen door 11 afdeelingen
en groepen van kweekers en 145 particuliere firma’s.

ilun prestaties hebben den roep, die van ,,Flora
1935″ is uitgegaan, gevestigd, ‘hun opofferingen zul-

len niet vergeefs zijn geweest, als cle tentoonstel-

ling zal blijken aan haar doel te hebben beantwoord.

Iii. J. youRs.

DE UITKOMSTEN DER BEROEPSTELLING 1930.

Eind 1030 heeft het Centraal Bureau voor de Sta-
tistiek (C.B.S.) ‘de uitkomsten gepubliceerd van ‘de
aan de Voikstelling 1930 veiibonden Beroepstellin’g

en in een tweetal ‘deelen, aangevuld met een derde,

waarin een aantal ‘beroeps- en bedrijfsklappers, is het
uitvoerige cijfermateriaal neergelegd, dat de bewer-
king heeft opgeleverd.

Evenals een vorig maal, in 1920, zijn •de getelde
mannen en vrouwen
1)
in de eerste plaats weer ge-
groepeerd naar den aard van ‘het
bedrijf,
waar zij ‘hun
beroep uitoefenden (bedrijfsindeeling) en vervolgens,
zèn’der ‘met den aard van ‘het bedrijf rekening te hou-
den, naar het karakter van het
beroep
zelf
(beroeps-
in’deelin’g).

Ook bij ‘de ‘groepeering van
bedrijven
tot .bedrjfs-

groepen en -klassen en ‘bij de indeeling dr ‘beroepen
in ‘de beroe,psindeeling heeft het O.B.S. afwijkingen
van het
bij
de telling van 1920 gevolgde systeem
zooveel mogelijk vermeden. Afgezien natuurlijk van

veranderingen, die uit een ‘oogpunt van ‘systematiek

niet achterwege kon’den ‘blijven of voortv’loeiden uit
‘de voortgaande ontwikkeling. Speciaal dient genoemd
de omwerkin’g en uitbreiding van de klasse ,,Han-
dcl”. ‘Waren in de desbetreffende tabel in ‘de publi-
catie van 1920 hieraan slechts 6 ‘bladzijden van •de
635 ‘gewijd, thans beslaan de gegevens over den handel
66 ‘bladzijden en het stemt tot voldoening, dat aan
deze ‘belangrijke ‘tak van volks’bestaan, waarin 12
pOt. van de Nederlan’dsehe beroepsbevolking werk-
zaam is, ditmaal behoorlijk aandacht is ‘geschonken. Vermeldenswaard is ‘hierbij de splitsing van de ééne
‘groep Winkeliers van 1920 in 36 groepen van win-

kels, naar den aard van de artikelen, clie er worden
verkocht en ‘de groep Warenhuizen, bazars en toko’s.
Wat de
geografische
indeeling betreft heeft de be-
werking zich eveneens ‘geheel aangesloten ‘hij ‘die van
1920, toen de indeeling van ons land in 42 econo-
misch-geografische gebieden voor ‘de eerste maal werd
toegepast. Terwijl dit echter in 1920 de eeuige in’dee-
ling was, heeft ‘het C.B.S. tihans zoowel de gegevens
der bedrijfs- als der ‘heroepsindeeling ook ‘bewerkt
voor elke gemeente afzonderlijk. Wel zijn deze ge-
meentelijke gegevens, afgezien van enkele gemeen-
ten, die een economisch-geografisch gebied op zich-
zelf vormen, niet gepubliceerd, doch ze 2ijn ‘bij het
C.B.S. ter ‘beschikking. Op het groote ‘belang van dit
materiaal voor een inzicht in plaatselijke verhoudin-

1)
Dc
Beroepstelling
gaat ni. uit van de individuee’le
personen, ‘die een beroep uitoefenen en de uitkomsten geven
een systematisch overzicht van deze ui’tgeoefende beroe-
pen. Dit in tegenstelling met cle eveneens in
1.930
voor de
eers’te maal in ons land gehouden
Bedrijfstelling,
waarbij
is uitgegaan van de plaatselijke vestigingen, bedrijven en
ondernemingen. Het eerste ‘deel van de uitkomstên ‘deler
Bedrijfstelling is intusschen ook verschenen. Zie bespre-king in Econ.-Stat. Berichten van 11 Sept jl.,
blz. 792.

gen behoeft niet nader te worden ingegaan. Wel dient
cle aandacht erop ‘gevestigd, ‘dat de geografische spit-

sing is geschied naar ‘dle werkelijke woonplaats ‘der
personen. De gegevens hebben dus ‘betrekking op de
in elk ‘gebied
wonende,
niet ‘de aldaar
werkende
be-
volking. Dit in tegenstelling met de reeds genoemde

Bedrijfstelling,
welke, ‘ook waar ze over personen
loopt, betrekking heeft op de in de gemeenten, c.q.
groepen van ‘gemeenten
werkende
bevolking.
Het spreekt vanzelf, ‘dat het korte bestek van dit

artikel niet toelaat een volledig overziht te geven

van de uitkomsten der ‘beroepstellin’g en van de ver-

‘houdingen, zooals ‘deze thans weer zijn vastgelegd en
van alle veranderingen, ‘die zich sin’ds vorige tellingen
hebben voltrokken. Op ‘enkele cijfers moge echter dc
aandacht worden ‘gevestigd.

Sinds den aanvang ‘dezer eeuw tot eind 1930 nam

de Nederlandsche bevolking toe van 5.104.137 tot

7.935.565 zielen en de beroepsbevolking van 1.923.634
tot 3.185.816; ‘deze laatste bedroeg dus op de genoem-

cle tijdstippen resp. 38 en 40 pCt. ‘der totale bevol-
king. Dit wijst op een groote stabiliteit. In de ver-
‘deeling over ‘de verschillende ‘bedrijfstakken is echter
een
‘belangrijke
wijziging gekomen.

Terwijl in 1899 30 pCt. der totale beroepsbevol-
king in den landbouw en 34 pCt. in de nijverheid

werkzaam was en deze bei’de takken om den voorrang
streden, was in 1930 het eerste ‘percentage ‘gedaald
tot 20 en ‘dat voor ‘de nijverheid ‘gestegen tot 39,
‘d.w.’z. ‘bijna ‘het ‘dubbele van ‘dat in ‘den landbouw!

Voor ‘de groep ‘handel en verkeer steeg ‘het percentage

van 17 tot 22; voor jaht en visscherij daalde het
van 1.2 tot 0.5; dat voor ‘de vrije en ‘overige ‘beroepen
bleef
gelijk
(19 pCt.).
Ook in ‘de laatste tien jaar is de ontwikkeling in
‘deze richting ‘gegaan. De
landbouw
liep terug van
23 pCt. in 1920 tot ‘de reeds ‘genoemde 20 pCt. in

1930. Dit ‘beeld is nog te geflatteerd, “daar er in 1930,
beter ‘dan in 1920, ‘de hand aan is ‘gehouden om ook
de medewerkende echtgenooten mede te tellen. De
cijfers voor ‘het aantal in den landbouw werkzame
mannen,
resp. 533.000 en 530.000 in 1920 en 1930
zullen ‘de ontwikkeling beter ‘benaderen.
Wat ‘de
nijverheid
betreft geeft het eerste deel van
onderstaan’d staatje een overzicht van ‘het aantal per-
sonen in de
afzonderlijke
bedrijfsklassen en ‘de ‘toene-ming sinds 1920.

Beroeprtelling
1930.
Personen, wei’kzaam
in
de verschillende bedrijfsklassen.
Aantal Toeneming

i3edrijfsklassen

personen

in %
v.

1920

1. Aardewerk, ‘glas, kalk
…

40.084

11,9
Diamant e.a. edelst
…..
.

6.919

– 33,9
Boek-, steendr., fotogr
….
30.867

20,8
Bouwbedrijven
………..
257.466

34,8
Chemische nijverheid

25.956

24,4
Hout-, kurk-, stroobe’w…

57.748

6,3
Kleediug, reiniging
…..
135.167

8,9

Viii. Kunstnijverheid
………
1.383

30,3
Leder, wasdoek, rubber ..

42.766

11,3
Oer, s’teenk., turf
…….
51.449

10,2
Xl,-X,LJ,I.
Metaa.lnijv., scheeps-, rij-

tuigbouw
………….
237.421

21,2
Papier
……………..
21.271

27,7
Textieluijverheid
………
88.295

30,8
Gas- en electr. bedrijven
–

20.296

2,9
Voediugs- en genotmidd.
. 218.824

21,5

Totaal nijverheid
…,
1.235.912

20,2

La.ndbouwbedrjveu
…….
639.026

2,7
Vissoherij, jacht
………
16.164 – 17,5
Handel
………………
398.718

46,7
Verkeei’swesen – ‘ ……….
296.737

13,7
Crediet- en bankwezen
. .

28.307

– 4,7
Verzekeringswezen
…….

20.217

‘ 21,8
Vrije beroepen
….,.,…
171.312

20,0
Onderwijs
…………
85.067

24,4
Huiselijke diensten
……
‘ 243.555

10,1
Losse werklieden
……..
32.845

31,0 Godsdienst
…………..
.. 17.624

48,8

Algemeen totaal
……..
3.185.816

.17,0

Geheele bevolking
……
7.935.565

.15,6

4 December 1935

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

1067

Achteruitgang vertoont alleen cle diamantindustrie,
ni. van 10.500 op 6900 personen, in welk laatste cijfer,
evenals in ‘dc andere der ‘beroepstelling, de op het

oogenblik der ‘telling werkloos zijnde personen nog

zijn inbegrepen.
Bedroeg voor de nijverheid als geheel de toeneming

20 pOt., voor den
handel
was ‘dit percentage belang-

rijk hooger, ni. 47, in de eerste plaats gevolg van de
vermeerdering van de in ‘het winkelbedrijf werkzaam
zijnde personen. Over ‘de richting, waarin deze sterke
uitbreiding van ‘het winkelbedrijf is gegaan, geven de

cijfers ‘geen uitsluitsel. De ‘telling van 1920 kende,

zooais gezegd. slechts één groep winkeliers.
De toeneming van de klasse
Verkeerswezen (
14

pOt.) hangt samen met de uitbreiding van het motor-

verkeer en van ‘de ook in deze klasse getelde personen
in pensions en tehuizen, café’s, tapperijen, enz.

Het
Crediet- en Bankwezen,
waarin in 1909 10.000

personen een plaats vonden, maakte in de daarop-
volgende periode een enormen groei mede tot 30.000
in 1920 •en handhaafde zich sindsdien op iets lager

peil (28.000 in 1930). Het
Verzekerin,qswezen
ver-

meerderde, na ‘den eveneens snellen groei in eerstge-
noemde periode van 8 op 17.000 personen, tot 1930

nog met 22 ‘pOt.
Voor de klassen Vrije beroepen
en
Onderwijs was

het toenemingspercentage wat ‘hooger dan het alge-
ineen gemiddelde. De klasse
Godsdienst
steeg met
49 pOt., doch zonder de ‘in 1920 op andere wijze ge-
telde kloosterlingen van 9000-11.000. De klasse

F[uiselijke diensten
nam slechts met 10 pOt. toe.
Uit de splitsing, welke de beroepstelling maakt
tussehen zelfstandigen
en
ortdergrschikien
blijkt, dat

de sprongsgewijze en tevens relatieve toeneming van
het aantal ondergeschikt’en sinds het begin dezer
eeuw; thans ‘tot staan is gekomen. Alleen voor de
nijverheid was in 1930 •het percentage onciergesehik-
ten (86 pOt.) nog iets booger dan in 1920. In ‘de
In1lei’ding bij ‘de beroepstelling wordt de veronderstel-
ling gemaakt, dat deze resultaten voor een deel gevolg
zijn van het feit, •dat werklooze werknemers, ‘die in
hun ‘beroep geen ‘bestaan meer vinden, als kleine on-
dernemers in hun levensonderhoud ‘trachten te voor-
zien, terwijl ook de scherpere toepassing van liet voor-
schrift ‘om ook medewerkende ee’ht,genooten iii het be-
drijf van haar man als ‘bedrijfshoofd te tellen een rol
kan hebben gespeeld. Dit laatste ‘zou dan vooral in

den landbouw en in den ‘handel liet geval
zijn
ge-

weest. Daarnaast moet echter ook van een werkelijke
verandering in ‘den ‘gang der ontwikkeling sprake zijn

‘geweest.

Een ander sociaal verschijnsel, dat ‘door de uitkom-
sten wordt belicht is de heroepsaibeid van kinderen

en ouderen en van vrouwen. Beroepsarbeid van
kinderen
beneden 14 jaar be-

hoort vrijwel tot ‘het verleden. In 1920 nog ruim
17.000 jongens en ruim 8000 meisjes; in 1930 1087
jongens en 769 meisjes, in ‘hoofdzaak werkzaam in

landbouw en huiselijke diensten. Ook onder de
oude-

ren is
de ‘beroepsarbei.d verminderd. Van ‘de mannen
en vrouwen van 65 jaar en ouder oefenden in 1920
resp. 50 en 9 pOt. een beroep uit; in 1930 resp. 43
en 7Y2 pOt. De absolute cijfers waren in 1930 100.000
mannen en 20.000 vrouwen. Van deze 100.000 man-
nen was meer ‘dan ‘de helft (54.000) voor eigen reke-
ning werkzaam.

De cijfers over den
vrouwenai’beid
vertoonen een
groote stabiliteit. Wel nam van 1899 tot 1930 onder de vrouwen het percentage, dat ‘beroepsarbei’d ver-
richtte, toe van 15,5 tot 19,2 pOt., doch ook onder de
mannen is een
stijging
waar te nemen, en wel van
58,3 tot 61,3 pOt. en ‘het percentage vrouwen on’der
cle totale beroepsbevolking ‘bleef ‘dan •ook
vrijwel
‘ge-
lijk: 23 pOt. in 1899 en 24 pOt. in 1930. In den
aard
van ‘den iberoepsarbeid der vrouw is echter een ver-
schuiving waar te nemen. Een relatieve achteruitgang
van ‘de ‘groep dienitpersoneel en van
de in den land-
bouw werkzaam zijnde vrouwen. Daartegenover een

relatieve toeneming van ‘het aantal vrouwen en meis-
jes, ‘dat zich ‘door middel van ‘heroepsarheid in handel,
verkeer en ‘bankwezen, Vrije beroepen en onderwijs
een bestaan tracht te verzekeren. Van de 768.000

,,werkende” vrouwen waren er
‘bijna
100.000 gehuwd
en
‘bijna
46.000 weduwe of gescheiden. Van deze

145.000 waren er niet minder dan 94.000 zelfstandig

werkzaam, voor een groot ‘deel als medewerkende
echtgenoote, hoewel de omvang van ‘deze laatste cate-

gorie niet afzonderlijk is vastgesteld.

Met ‘dit algemeen overzicht moet hier worden vol-
staan. Tal van opmerkingen zouden nog zijn te ma-

ken. In ‘de eerste plaats over de
cijfers
‘zelf, met name
cle verschuivingen, welke zich
binnen
dé klassen en
groepen hebben voorgedaan en die van minstens even-

veel belang zijn. Doch ook over die, betreffende de
beroepsindeeling; over de vreemdelingen, •die in ons
land eeh beroep uitoefenen; over de thans voor de
eerste maal gemaakte splitsing naar beroep en ker-

kelijke ‘gezindte; over de verschillen tussc’hen ‘de
economisch-geografische ‘gebieden, enz.
Voorts ook opmerkingen over ‘de telling zelf, •de
daarbij gevolgde methoden .en de desi’dera’ta ten aan-
zien van volgende tellingen, als buy. een splitsing

naar woon- en werkplaats; over de indeeling naar de
positie in het ‘beroep; de plaats der medewerkende
eehtgenoote en andere ‘gezinsleden; de in’deeling in bedrijfsklassen en groepen; een splitsing der nijver-
heidsklassen in in’dustrie en handwerk; een groe-
peerin’g van de beroepsindeeling naast ‘de tot dusver
gevolgde alfabetische rangschikking der beroepen;
‘de kwestie van werkloozen en ‘berufsangehörigen, enz.
Dit alles neemt echter de waardeering voor het
thans beschikbaar ‘gekomen materiaal niet weg. De uitkomsten zijn op zichzelf en vooral indien in ver-
band ‘gebracht met andere gegevens van groot be-
lang ‘voor een inzicht in ons economisch en maatschap-
pelijk leven.
VAN DEN BRINK.

DE ECONOMISCHE TOESTAND VAN ROTTERDAM IN

HET DERDE KWARTAAL VAN 1935.

In het ‘derde kwartaal van 1935 ‘heeft de haven
van Antwerpen de op Rotterdam gemaakte verove-
ringen bevestigd en uitgebreid. In de zomermaanden
is de in de Belgische haven binnenlopende scheeps-
ruimte boven ‘cle Rotterdamse uit gestegen. Het goe-
derenvervoer over Antwerpen heeft zich eveneens
beter dan over Rotterdam ontwikkeld. Aan de Schelde
boekte men in ‘het derde kwartaal van 1935 een winst
‘van 808.000 ton goeds, aan de Nieuwe Maas slechts
van 63.000 ton boven het overeenkomstige tijdvak van
1934. Dat is oncierscheidenlijk een aanwas van 15 pOt.
en 1 pOt.

Dat is ‘dan toch ook een vermeerdering ‘voor Rot-terdam, is deze en gene wellicht geneigd te ‘denken.
Kunnen wij ‘de zon niet in de Schelde zien schijnen?
Vie zo spreekt miskent de aard van het ontwikke-
lingsproces. Het gezamenlijke ‘goederenvervoer over
de Noordzeehavens han’gt in hoofdzaak af van ‘de
economische krachten, die werkzaam zijn in ‘de sferen
van ‘de verladers en de ontvangers over die havens.
WT
anneer
‘hun aanbod vermindert of hun vraa’g in-
krimpt, zal oo’k ‘de ‘haven met het beste vermogen tot mededinging in moeilijkheden geraken. Doch zo vaak
de goederenstroom over de Noordzee aanwast, ‘heeft
ook ‘de haven, die n’iet goed meer mede kan, kans op
absolute winst. Dit is vooral het geval, wanneer zij
uit betere
tij’den
nog een ‘outillage heeft overgehou-
den, did in tij’dvakken van hoge druk prestaties kan
leveren, welke dan ‘boven de kosten de ‘doorslag ver-
mogen te geven. Wie ‘dan ‘de krachtsverhouding juist
wil meten, richte voor alles het oog op ‘de verdeling
van ‘de verkeersstroom over ‘de concurrerende ‘havens.
In welke mate ‘de depressie in de Belgische en Ne-
cierlandse zeehavens heeft huisgehouden, ‘blijkt uit ‘de onderstaande cijfers, welke het totale goederenvervoer
ter zee in tons van 1000 kg uitdrukken:

1068

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

4 Dcembcr
1935

1929

1934
Antwerpen ……………
26.211.000 20.887.000
Nieuwe Waterweg …….
43.672.000 30.494.000

Mcii ziet hieruit, dat het grote Nededandse corn-

lex het tegeflover ‘de Scheidehaven lelijk heeft afge-
legd. Nu erloor allerlei oorzaken weer
wat
meer
vervoer over de Noordzed komt, zou Rotterdam, in-
dien hier de oude kracht nog aanwezig was, dus stevig

moeten gaan ophalen. In werkelijkheid ziet men, ‘dat
wij vrijwel stil blijven staa:n op ons noodpeil, terwijl
Antwerpen de toeneming in casseert van het vervoer,
dat Rotterdam in de eerste plaats heeft verloren.

Voor sommige soorten vervoer houdt Rotterdam
zich nog vrij goed, hetgeet.i intussen noodzakelijk ‘he;

tekent, dat het met andere zoveel te slechter gaat.

Het vervoer van oliën buy, ontwikkelt zidh nog
steeds gunstig, dank zij ‘de krachtige industrie en de
grootse •opslaginrichti ngen in de Rij n-Maas-delta.

De uit •de bekende oorzaken aanzwellende erts- en

kolenvervoeren worden ook nog steeds voor een groot deel opgevangen door cle omvangrijke overladingsin-
richtingen te Rotterdam.

Men lette nu echter eens op •het onderlinge ver-
loop der lijnen.

Ertsaanvoer ter zee.
(tons van 1000 kg).

over Antwerpen

over Rotterdam

April
1935 (1934) . . 126.209 (138.443)

556.551 (359.907)
Mei

1935 (1934) .. 157.755 (1 19.553)

496.705 (519.004)

Juni
1935 (1934) .. 177.624 (141.204)

355.297 (512.3.75)
Juli

1935 (1934) . . 259.591 (1.69.711)

429.636 (475.655)

Aug. 1935 (1934) . . 181.187 (127.630)

345.860 (322.167)

Sept.
1935 (1934) . . 198.121 (134.600)

376.130 (368.292)

Rotterdam, dat in
1934
ruim de helft van de erts-
aanvoeren uit
1929
had verloren, houdt zich dus na
de devaluatie als ertshaveu nog weder veel slechter
clan Antwerpen, dat in
1934
liet peil van
1929
reeds
weder ongeveer had bereikt.

Dan de uitvoer (doorvoer inbegrepen) van steen-
kool:

Afvoer ter zee van steenkool.
(bus van 1000 kg).

over Antwerpen

over Rotte idara

April
1935 (1934) . . 181.601 (199.958)

707.275 (586.375)
Mei

1935 (1934) . . 217.292 (223.498)

841.040 (648.406)

juni
1935 (1934) . . 288.870 (145.978)

577.092 (782.648)
juli

1935 (1934) . . 335.492 (165.147)

700.502 (611.967)

Aug.
1935 (1934) . . 274.780 (1.84.308)

861.217 (729.844)

cpt. 1935 (1934) . . 400.111 (338.793)

690.007 (814.982)

Deze cijfers behoeven na ‘het voorafgaande wel geen
commentaar meer.

Bepaald diep droevig wordende cijfers over het der-
(le kwartaal, wanneer wij de typische massa-goederen
(granen, ‘meststoffen, hout, ertsen, minerale oliën en
steenkool), waarvoor Rotterdam nu nog ‘beter dan
Antwerpen is irigerich t, bui te ii beschouwing laten..
Wij vinden dan:

Antwerpen Rotterdam
(in tons van 1000
k’g)
Juli/Sept.

1932 ………..
1.782.474 1.407.873
1933

………..
2.145.068 1.541.050
1934 ………..
2.387.060
1.605.444
1935

………..
2.648.518
1.460.09

Hier is de laatste huis van schijn afgeworpen!
Gaan wij ‘van deze lit.anie van het vervoer over op clie van de arbeid. De werklieden in dienst van bij de
Sciheepvaart Vereeniging ,,Zuid” aangesloten werk-
gevers hebben •de volgende hoeveelheden taken ver-
richt:

Derde kwartaal van:
Vaste arbeiders
Losse arbeiders
.1931……………
581.492
302.251
1932

…………..
472.218
175.618
1933

…………..
416.790 247.306
1934

……………
418.261
232.904
1935

…………..
381.302
161.017

Degege’ens omtrent ‘de werkloosheid vertonen
cii teraarci een, omgekeerd evenredig ‘beeld.

Aantal der bij de arbeidsb.
ingeschreven mannelijke
Ultimo
werkloze werkzoekenden:
pt&iii her

1931.

………………..
23:367
.1932

………………..
42.3S3
1933

………………..
41.494
1934

………………..
44.004
1935

………………..
49.931

Treffend zijn ook de gegevens over het wegsmeitcn
van de .Rotter.clanise koopvaardijvloot.

Te
Rotterdam en omgevng thuis
behorende zeeschepen:
Ultimo

Aantal

Netto tonnage
i-(ptenlier
1931 ……….344

713.275
1932 ……….334

645.294
1933 ……….305

590.899
.1934 ……….282

501.496
1.935 ……….264

527.458

Wel niemand zal zich iii .het lidht van deze cijfers

nog verheugen over de vermindering van de in onze
Ii aven opgelegde ton ii age.

Het zou een klein kunstje zijn deze reeks van oit-
moecligende cijfers nog kolommen lang voort te zet-
ten. Ik herinner bijvoorbeeld aan cle volkomen ineen-

storting van de aanvoeren van overzeese appelen te

Rotterdam, welk vervoer zoveel heeft beloofd. Er
steekt echter enige waarheid in de woonlen, waar-

mede Luden.dorff ‘in zijn gedenksehriften de euphe-

mismen in zijn oorlogscom muniqué’s verdedigt: ‘,S’oll-
te man noch im Unglück wilhien?”. De bovenstaande

cijfers zijn voldoende voor ieder, ‘die lezen en begrij-
pen wil. Moge spoedig het gehele Nederlandse volk

de onopgesniukte taal ‘dezer statistische gegevens ver-
staan.

W. F.
LlCIITIINAUCI1.

SPOOR WEGTEKORTEN.

Prof. Dr. W. C. Mees R.Azn schrijft ons:

Ongeveer ‘drie jaar geleden schreef ik in Econ.-
Stat. Ber. (v.
16-11-’32)
over het tekort onzer spoor-wegen en wees ik erop, hoe deze door hunne reusach-
tige vaste loon- en ‘kapitaallasten slachtoffer zijn ge-
worden van het gulden-is-gulden-stelsel meer dan van
cle mededinging van het autoverkeer.

Nog ‘steeds is het tekort onzer spoorwegen een der

donkerste punten onzer staatsfinanciën. Daarom
schijnt het niet overbodig er nog eens op terug te

komen. Het jaarverslag onzer twee groote spoorweg-
maatschappijen over
1933
‘diene thans als uitgangs-
punt ‘voor eenigc …rekeningen.

Blijkens ‘dit verslag bedroeg het gestorte kapitaal
der S.S.
f
20,2
millioen, dat der hIJ’S.
f 25,25
inil-
heen, samen
f 45,45
millioen.
Aan obligati deen i ngen stond uit:

Samen
vOOr
1924 . . f
128.528.600,

f 104.412.000,

f232.940.600
uit

1926 ..

31.448.000,

,, 26.610.000,

58.058.000
1931 . .

56.972.000,

45.220.250,

,, 1.02.192.250
1932 . . ,,

9.750.000,

–
,,

9.750.000

totaal . ..
f 226.698.000,

f176.242.250,

f 402.940.860

Volgen’s mededeeling op biz.
19
werden miv.
1 Aj,ril
1933
cle bonen enz. ‘met
8
pOt. verlaagd, on-
der intrekking der reeds toegepaste korting van
5
pOt. Over
1933
werd dus
93%
pOt. ‘der oorspronkelijke
loonbedragen uitbetaald, in totaal
f 81.774.000.
Zon-
der kortin.g en verlaging zou dus oiigev.
f 88.000.000
zijn betaald.

Daar de Staat krachtens overeenkomst met de
maatschappijen
4
pOt.
01)
de aancieelen ‘heeft gega-
randeerd, moest behalve dat dividend ook het tekort
op ‘de winst- en verliesrekening uit de schatkist wor-
den aangezuiverd. In
1931
moest de Staat
f 2.592.777
bijpassen, in
1932 f 17.314.915,
in
1933 f 28.690.971.
Laat ons eens veronderstellen, .dat in
1933
uit-sluitend voor gen. spoorwegbedrajven
niet het gul-
den-is-gulden- ‘doch het .herleidingssteisel had gegol-
eten, en wel niet terugwerki’ng tot
1924.
Sinds dat jaar
was in
1933
het indexcijfer ‘der kosten van levenson-
derhoud gedaald met ong.
22
pOt., sinds
1926 met

4 December 1935

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

1069

wig. 18 pOt., sinds 1931 met ong. 10 pOt. en sinds
1932 met oog. 4 pOL Dus zou ook cle obligatieschold
van vôAr 11924
nominaal
zijn verminderd:

met
22 pCt. of wig.
f
51.246.800

clie valm
1926

.,

18

.,

..,, 10.450.440

1931

..

10

.,

,,

,,,,
10.219.225

1932

,,

4

……..
390.000

totaal ……….
f
72.306.465

Dit zou, indien wij gemakshalve cle rente gemiddeld
op 4 pOt. rekenen, een rentebesparing hebben ge-

geven van. ……………………..
f
2.892.258

Rekenen wij de afloss ingsverplichti n-
gen op 2 püt. per jaar van liet uitstaande bedrag (dit is zeker aan den lagen kant),
dan zouden de aflossingen in 1933 min-
der hebben geëischt ………………,, 1.446.127

Daar ook de nominale waarde van

het kapitaal met 22 pct. zou
zijn
vermin-

clercl, zou aan dividend zijn bespaard . . ,, 399.960

Bovendien zou de vermindering van
‘het nominale kapitaal met tenminste

1 pOt. als gevolg van dc in 1933 voort-
gezette prijsdaling aan cle winst- en ver-
liesrekening ten goede zijn gekomen,
dat is …………………………. 454.500
Ook de bonen zouden tot herstel hun-
ner oorspronkelijke koopkracht tot 78 pOt.
hunner oude nominale waarde zijn terug-
gebracht. Alzoo zou aan loon te betalen
zijn geweest
f
68.640.000, hetgeen bespa-
ring zou hebben gegeven van ………. ,,13.134.000

Alles tezamen zou cle winst- en verlies-
rekening
dus een
gunstig verschil
heb-
ben vertoond van. ………………..
f
18.326.845

Zeker zou hiermede nog niet het geheele spoorweg-
tekort zijn weggewerkt. Zulks ware ook niet te ver-
wachten. Immers, wij gingen van de veronderstelling
uit, dat alleen het spoorweghedrijf aan het herlei-
ciingsstelsel werd onderworpen, terwijl voor het ge-heele verdere bedrijfsleven het huidige stelsel ‘bleef
gelden. Nog onlangs, in mijn artikel ,,Scheepvaart-
misère”, heb ik erop gewezen, dat hij toepassing van
liet hen, stelsel slechts
veor
een enkel bedrijf het
niet in staat zou zijn dit weder geheel gezond te
maken, daar dit ook afhankelijk is van den toestand
i.n andere bedrijven. Eerst hij aanvaarding van het stelsel als regel zal liet zijn heilzamne werking ten
volle doen gelden. Dan zal ook het indexeijfer der
kosten van levensonderhoud zich voldoen cle aanpas-

sen aan dat der groothandelsprijzen.
De toestand onzer spoorwegen doet een zeer diep
ingrijpen onafwijshaar zijn. Moge het bovenstaande
eindelijk doen inzien in welke richting de oplossing
moet worden gezocht. Het is niet bedoeld als plei-
dooi voor een saneering van het spoorweghedrijf
alleen,
‘doch beoogt een maatregel van
algemeene
strekking. Het spoorweghedrijf is slechts gekozen als
voorbeeld, ôrndat hierbij de fouten van ‘het gulden-is-
gulden-stelsel zeer dui delij k spreken.

BUITENLANDSCHE MEDEWERKING.

DE ZUID.AFRIKAANSCHE RESERVEBANK.

Prof. Dm. 0. G. W. Schuma.nn te Stellenbosch
schrijft ons:

1-let op 3 Juli jl. verschenen jaarverslag van de
Zuid-Afrikaansehe ReseLvebank vormt een goede aan-
leiding, om over de vroegere en huidige positie van
deze bank, vooral voor zoover deze den algemeenen
ceonomischen toestand van liet land weerspiegelt, iets mede te deelen.

Het is interessant, dat de heer J. Postmus, des-
tijds inspecteur van De Nederlandsche Bank voor

Zuid-Afrika en thans President van de Zuid-Af ri-

kaansche Reservehank, reeds in Maart 1913 gewezen
heeft op de wensohelijkheid van een centrale bank

voor Zuid-Afrika en van de consolidatie van de ver-

schillende provinciale ‘hankwetten in de Unie. De

onmiddellijke aanleiding tot de stichting van de
bank in 1920 hebben evenwel de oorlog, de inflatie
en gevolgde geidpolitiek gevormd.

Bij thet uitbreken van den oorlog in 1914 werd het
cm itvoeren van goud verboden, maar tegelijkertijd

werd de eigenaardige regeling gemaakt, dat de bank-

biljetten wettelijk nog inwisselbaar zouden blijven
in goud. Men dacht er niet aan, dat, als ‘de bank-
biljetten inwisselhaar ‘bleven ‘in goudgeld, dat alleen
in het binnenland als betaalmiddel mocht worden
gebruikt en miiet mocht worden uitgevoerd, de bank-
biljetten en de gouden munten konden ‘dalen beneden

de pariteit van gouden ‘baren of de geldeen’heid van
een land met ‘gouden standaard, zooals ‘bijv. •de Dol-

lar. Dit is dan ook gebeurd, toen Engeland in Maart
1919 het ,,pegging” van het Pond Sterling liet va-

ren en het En’gelsche Pond dus begon te depre-
eieeren. De Zuid-Afrikaansohe geldpolitiek was er

op gericht, in de eerste plaats de pariteit met het
Pond Sterling te handhaven. Afgezien van kleine

afwijkingen, ‘heeft het Zuid-Afrikaansche Pond sinds
Januari 1920 de depreciatie van het Engelsche Pond
zoo ongeveer gevolgd. Daar bankbiljetten in Zuid-
Afrika nog inwisselbaar waren tegen gouden Pon-

den, welke in liet buitenland tegen een premie van
6/- tot 8/- per pond konden worden verkocht, is er

een sinokkelhandel op groote tohaal in gouden mun-
ten uit Zuid-Afrika ontstaan. De Zuid-Afrikaansche
banken moesten in Londen goud tegen een premie
koopen en in Zuid-Afrika ii pari uitbetalen. Men
heeft berekend, dat tusschen 1 April 1918 en 31
Maart 1920 de 1handelsbanken een bedrag van
E 2.945.000 ‘hebben verloren. Deze toestand was na-
tuurlijk onhoudbaar. Na twee ‘belangrijke conferen-
ties is in Maart 1920 een commissie uit den Volks-
raad benoemd, om cle uitwerking van ‘liet embargo
op den uitvoer van goud te onderzoeken. Het gevolg van het verslag van deze Commissie was de Betaal-

middel- en Bankwet van 1920, welke de inwisselhaar-
heid van bankbiljetten ophief en regelingen trof voor

‘de oprichting ‘van de ZuiLi-Afrikaansche Reservehank.
De directe aanleiding tot het nieuwe stadium in cle

ontwikkeling van het Z u id-Afrikaan.sehe bankwezen
vormden dus, eigenaar.clig genoeg, de ïaracloxale be-

palingen omtrent de i nwisselhaarheid van ban khiljet-
ten en het uitvoerverbod van goud.

Wat ‘betreft ‘haar ‘inrichting en werkzaamheden komt
•de Reservebank overeen zoowel met De Javasche Bank
als met de Federale Reservebauken in Amerika.
Wijzigingswetten zijn aangenomen in 1923, 1930,
1932 en tenslotte in 1933 om voorzieningen te tref-
feit voor de nieuwe toestanden, ontstaan door het
feit, dat Zuid-Afrika 28 December 1932 ‘den gouden
s tanciaard verliet. Alvorens enkele bijzonderheden
nader te bespreken, is ‘het gewensoht om de ontwik-
keling van de ‘bank aan de hand van de voor:naamste posten op ‘de balans na te gaan.

Zuid-Afrikaansehe Reservbauk,

Verplichtingen iin £ 1000.

Diversen
Totale
Datu,mi

Kap, en Bankbil.

Deposito’s

verplicht.
31
Mrt. Reserv. in
Omloop
Banken Regeer. Anderen

of
vorder.
1922 1002

–

7118

–

–

13 8177
1923

1040

9866

5372

–

1

38 16355
1925

1259 11195

4985

–

9

133 17929
1927

1423

8359

5875

3576 512

927 20426
1929

1600

9605

5463

2745 244

794 20737
1931

1802

8367

5061

3036

85 1214 19823
1932

1009

8422

4000

1449 310 1296 16695
1933

1624

9847 19690

1368 1259

698 34660
1934

1880 11997 27828

3459 2175

583 48172
1935

2000 13156 25733

7907 2599

820 52357

1070

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

4 December
1935

Vorderingen in £
1000.

Datum
Goud-
Gediscont. wissels
Beleg-
Diver-
Dekkings-
31Mrt.
reserves
Buitenl. Binneni. -gingen
sen
percent. 1922 5167
–
800
–
70
0
10

1923
1.0522
551
2912
8
28
09,8 1925 12440
4507 588
223
2
75,6 1927
9449
8351
287 549
628
51,6 1929
8955
8128 1036 776
561
49,9
1931 7131
7751
300
2168
498
44,9
1932 6521
63
2756
1846 403
48,1
1933
10998
14437
813 2249
2300 35,8
1934
17740
22424
5
1750 5051 39,9 1935
28203
7053 217
1751 13767
57,8

Een nauwkeurige bestudeering van deze tabellen

-toont duidelijk aan, hoe -de werkzaamheden van – de
bank uitgebreid zijn, en laat vooral de groote schom-

-mel-ingen zien, waaraan zij blootgesteld was door -cle
depressie
–
van
1929-1932
en do-or het verlaten van
den gouden -standaard door Engeland -in
1931
en
door Zuid-Afrika -in
1932.
De ‘bespreking van de

werkzaamheden van de bank kan het ‘best -geschieden
-aan de hand van enkele ‘van •de hierboven genoemde
posten.

Het kapitaal van ‘de ‘bank is gesteld op £ 1.000.000.

Volgens de Bankwe’t moet een re’servefon’ds worden -gevormd van hoogstens £ 1.000.000. Heeft het fonds
di-t bedrag bereikt, dan komen alle winsten boven

10 pOt. van ‘het aandeelenkapitaal aan -de Regeering.

Uit de eerste kolom blijkt, dat ‘het fonds geleidelijk
is -gestegen tot £
802.000
in
1931.
Op
31
Ma-art
1932
is echter het geheele fonds
feitelijk
weer verdwenen!

Di-t moet worden toegeschreven •aan de ‘depreciatie

,v’an ‘het Pond Sterling – •de reservelank had ni.

aanzienlijke tegoeden in Londen, vooral in -den vo:rm
van sohatkistpapier, waarop een groot verlies is ge-

leden. De sterke ‘toeneming van het fonds bot
£ 624.000
in één jaar, ni. tot Ma-art
1933,
-is toe -te’
,

schrijven aan de •depreciatie ‘van het Zuid-Afrikaan-

sdhe Pond, waard-oor de waarde van de ‘buitenland-

sc-he -beleggingen is gestegen en de loope-de inkom-
sten van de bank zijn vergroot. Nu, in
1935,
is het reservefonds voor ‘de eerste maal op zijn wettelijk
maximum van £ 1.000.000 ‘gekomen. De net-to-winst

in ‘het af-geloopen jaar was £
307.000,
en -aangezien

jaarlijks slechts £ 100.000 n-oodig •is voor dividend-
-betaling, zal cie Regeeri.ng voortaan jaarlijks een
groote som als inkomen u’it ‘de Reservehank ontvan-

gen. Het is te hopen, dat de Regeering •de reserve-
bank niet als een bron van inkomsten -zal gaan ‘be-
schouwen. Z-ooal-s Dr. G. Vissering in
19
2
5
terecht

‘heeft ‘geöischt, moet de ‘bank alleen geleid worden

,,-door ‘haar openbaren plicht als hoedster van het
geldwezen”. (Dr. G. Vissering: Rapporten over
zekere voorkomens van Zui’d-Afrikaansehe Bank- en
Betaal-middelen. 1925,
blz. 11).
De post: ,,Ban-k!biljetten in omloop” ‘heeft niet de-
elfde heteekenis als -in Europeesche landen, waar
‘het hanlQbiljet relatief -een veel ‘grooter deel uitmaakt
van •de totale ‘hoeveelheid betaalm-id-delen in gebruik.

Er is
bijv.
weinig verband ‘tusschen de hoeveelheid
– bankbiljetten in -omloop en de conjunctuur in Zuid-
‘Afrika, vooral -gedurende -cle hoogconjunctuur van
1925
‘tot
1929,
en ‘de depressie tot
1933.
De sterke
toeneming na
1933
is toe te schrijven’ ‘aan ‘de ver-
vanging van muntgeid door bankbiljetten, aan ‘de
grootere reserves ‘in contanten van -cle h-andelshanken
en ‘tenslotte ook aan de toegenomen algemeene be-
drijvigheid na
1932.
De post ,,.deposito’s” is zeer belangrijk. Krachtens
•de Bankwet moeten de -han•delbaken, volgens het-

zelfde
–
beginsel als in de ‘Ver. Staten, 10
–
pOt. van
haar ‘direct opvordebare verplichtingen en
3
pOt.
van haar verplichtingen op termijn ‘-bij de Centrale
Bank als reserve -aanhouden. Vand-aar ‘het aanzien-
lijke bedrag aan hankdeposito’s, dat tot
.1932
onge-
veer gelijken tred hield met cle totale cleposito’s hij de
han-deishanken en ‘den omvang van ‘dehedrijvigheid in

de
Unie. ‘De sterke ‘dalin-g tot
1932
moet vooral wor-
‘den toegeschreven aan de ,,vlucht- voor ”het – Zuid-

Afrikaansche Pond”, nadat Engeland in September
1931
den goudeti standaard heeft verlaten. Dit was
een periode- van buitengewone geldschaarsehte- in

Zuid-Afrika. Met de depreciati-e van ‘het Zuici-Afri-
kaantehe Pond aan het einde van
1932
en zijn vast-
koppeling aan het Pond Sterling zijn enorme bedra-
gen uit Londen naar Zuid-Afrika teru’ggevl-oei-rl. De
-gelclsc’haarsc-hte veranderde spoedig in een ongeken-

den overvloed. De banken moesten overtollige fond-

sen, waarvoor ‘geen -goede -belegging ‘gevonden ko.n

worden, renteloos laten liggen bij -ds Reserve’hank.
Vandaar de groote toeneming van bankdeposito’s na
1932.
Het
cijfer voo.r
1935
geeft nog -geen merkbam
ver-mindering van de geld rui’n
–
rte. De geld-overvloed
blijk-t ook uit –
den
–
‘lieerschenden ren’testan-d. Terwijl
de han’delsbanken van
20
Januari
1932
tot 10 Octo’
ber 1932
nog
4’%
pot, ‘betaalden voor driemaands- en
5
pOt. v-oor negenmaan’dsdepos ito’s, verminderde dit
tot resp.
0
pOt. voor eerstgenoemde ‘deposi
–
t-o’-s op
15
Februari
1933
en tot 05
pot.
voor laatstgenoem-
de op
5
J’uni. Deze rentestand ‘geldt ook nu nog. Het
tegenwoordige disconto van ‘de reservebank is
3
pOt., ‘het laagste van
–
haar weliswaar korte bestaan.
De post ,,egeeringsdeposito” vraagt nadere toe-

lichting. Aanvankelijk was de reservbank geen

regeeringsbank. Het bekende rapport Vissen n-g-Kem-
meren van
1925
heeft hierin verandering -aanbe-
v-olen. In
1927
-zijn -de rekeningen van -dle Regeening

overgemaakt aan -de ‘bank; vandaar ‘het verschijnen van ‘dezen post in- Maart
1927.
Volgens het laatste
jaarverslag is de groote toeneming tot £
7.904.000
in
Maart
1935
‘toe te schrijven aan ‘de -grootere staats-
inkomsten; in’
werkelijkheid
‘bleek ‘de toenennihg
slechts
tijdelijk
te zijn, want op
12
April
1935
was
‘dit ‘bedrag alweer t-ot £
2.753.000
gedaald. De aan-
zienlijke stijging in ,,an,dere -deposito’s” is waar-
schijnlijk een gevolg ‘van het feit, -dat de ‘handels-

banken -op dep-os-i’to’s
feitelijk
geen rente vergoeden,
-zoodat het pi.h1iek meer direct gebruik van ‘de neser-vehank gaat maken.

Wanneer wij -overgaan naar ‘de –debetzijde, ‘dan valt
-de -sterke toeneming van de ‘goudreserves na
1932
op,
vooral ‘tu’sschen Maart
1934
en Maart
1935.
Men zon
-de vraag kunnen stellen: Waarom deze buitengewoon groo-te toeneming van £
10.523.000
in een jaar? Ge-
vaar voor een niet-bereiken van -de
wettelijke
mini-
-mum-goud-dekking heeft -ongetwijfeld n’iet ‘bestaan;
het percentage, dat in
1920
vastgesteld was op
40
pOt., is bij -de wet No.
9
van
1933
verlaagd tot
30
pOt. Het •dekkingspercen’toge ‘van
39,9
pOt. in
1934
is ‘dus, vat -dit ‘betreft, ruim voldoen-de, en -dat van
57,8
pOt. v-oor
1935
lijkt zelfs ‘buitensporig hoog.

Nemen wij -dan nog’ het gou-d tegen -de marktwaarde
en -niet tegen de stan-daardwaar-de, ‘zooals in -de ‘balans
is aangegeven en in -de tabel -is weergegeven, ‘dan
stijgt het -dekkingspencentage nog tot bijna 100 pOt.
Met ‘de -daling van -de R-egeeringsdeposito’s na Maart
1935
zal -de -dekking zelfs nog gunstiger -zijn.
In -zijn. voonzit’tersrede ‘heeft -de -onder-President
van -de Reservehank -met ‘betrekking hierop slechts -het volgende gezegd: ,,I-Iet goud it – ‘hoofdzakelijk
aangekocht, om-dat ‘het als een gezonde politiek ‘-or-dt
-beschouwd, -de ‘bank in een zoo sterk mogelijke posi-
tie te ‘hou-den in -den -heenschenden tij-d van onzeker-
hei-d en .schonimelingen; en het – -moet als hoogst he-
vredi-gend worden -beschouwd, dat ‘de gou-clvoorraad
van -de bank tegen zijn marktwaarde bijna ‘gelijk zou
zijn aan ‘het
–
totale ‘bedrag van onze verplichtingen
aan het ph1ie-k”. Deze verklaring is niet geheel be-
vredigend, wrant
uitsluitei-,cl
uit een oogpunt van
veiligheid van de ‘bank en ‘van de’-gel-dmarkt in’ Zuid-
Afrika, lijkt zo-o’n ‘hoog dekkin-gspercentage, zelfs
onder -den ‘huidigen wereldtoestarîd,
werkelijk
on-
noodig.
Is -de toenemende gou:drese:rve echtr niet een nood-
zakelijk gevolg van de buiten-gewoon
gunstige
beta-
lingsbalans en van de taak van -de reservebank- om
de –pariteit van het Zni’dAfnikaansche P-o-nd met het

4 December 1935

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

1071

Pond Sterling te handhaven? Aan het einde van zijn toespraak behandelt de onder-President de handels-
en betalingsbalans van Zuid-Afrika, maar een ant-

woord op genoemde vraag komt niet duidelijk naar
voren. Zooals waarschijnlijk bekend is, heeft de reser-

vehank een contract met de mijnen om •de •goudpro-

ductie tegen den heerschenden goudprijs in Londen
op te koopen en weer van de hand te ‘doen. De win-
sten of verliezen, daaruit ontstaan, komen voor reke-

ning van den Staat. Indien de reservebank haar

goudreserves dus ivil versterken, behoeft zij enkel

een deel van het goud van den verkoop terug te ‘hou-
den. Het is nu cle vraag, of het noodig was om

in het jaar 1934—’35 zooveel terug te houden. Wij

kunnen •hier slechts zeer vluchtig enkele cijfers van
de Zuid-Afrikaansehe han.delsbalns geven.
Deze had gedurende de laatste jaren een bijzon-dier gunstig saldo; terwijl het vanaf 1924 tot 1931
gemiddeld ongeveer £ 18.000.000 bedroeg, wat dus on-

.geveei den netto onzicht’baren invoer voorstelt, is het

in 1932 gestegen tot £ 36.800.000, vooral door de
daling in den invoer tot £ 33.000.000 in vergelijking
met £ 83.000.000 in 1929; in 1934 was het saldo zelfs

£ 44.440.000, vooral door de premie op het uitge-

voerde goud. En dit alles niettegenstaande ‘het feit,
‘dat de goudvoorraden ‘bij de reservebank in die twe&
jaren aanmerkelijk zijn toegenomen. Deze gunstige
positie is gedeeltelijk geneutraliseerd •door de toene-
ming van den post: ,,gedisconteerde buitenlandsche
wissels” (welke voornamelijk bestaat uit Engelsch

schatkistpapier) met £ 14.000.000 van Maart 1932 tot
Maart 1933, en met £ 8.000.000 van Maart 1933 tot
Maart 1934, zooals de tabel aangeeft. Voor het kalen-
derjaar 1934 ‘is het gunstig saldo van de handels-
balans echter ‘slechts £ 15.500.000. Dit moet worden toegeschreven aan den steeds toenemenden invoer in
Zuid-Afrika, en vooral aan het reeds genoemde feit,
dat de reservehank zoo’n groot gedeelte van de goud-
productie als reserve heeft teruggehouden. Wij heb-
ben reeds gezien, dat de goudvoorraad toegenomen is
met £ 10.523.000 tegen standaardprjs. Het verschil
tussehen de waarde tegen sta’ndaardprijs en tegen
rnarktprijs komt in de balans tot uitdrukking in den
post ,,Diversen”; van die £13.767.000 is £ 12.789.000
de ,,Goudprem’ierekenin.g”, wat een vermeerdering
van £ 8.387.000 boven die van Maart 1934 aangeeft.
Hiervan had echter slechts £ 7.122.000 betrekking op
•goud, gekocht na 31 Maart 1934. In werkelijkheid
is •de goudvoorraad van de bank ‘dus toegenomen met
£ 17.645.000 tegen marktprijs ‘of aaukoopprijs bere-
kend. Om den goudvoorraa’d zoo te doen toenemen, moest de reservebank echter buitenlandsche wissels
verkoopen tot een bedrag van £ 15.893.000, zooals
de gegeven cijfers laten zien. Als het jaarverslag
mededeelt, dat de vermindering in de portefeuille
van ‘buitenlandsche wissels het natuurlijk gevolg was
van de vermeerdering van onzen goudvoorraad, •dan
is •dit in ‘dit geval formeel juist, maar het is duide-
lijk, dat dit niet
altijd
een vanzelfsprekende noodza-
kelijkheid is, aangezien in de twee afgeloopen jaren
de goudvoorraa’d en de post ,,’buitenlan’dsche wissels” beide sterk zijn toegenomen.
Onze conclusie is, dat de vermeerdering van den
goudvoorraad geen
noodzakelijke
politiek was om ‘de
betalingsbalans in evenwicht te houden, en om dus een
tendens tot appreciatie van het Zuid-Afrikaansche
Pond te neutraliseeren. De vermindering van de
buitenlandsohe wissels met een bijna overeenkomstig
‘bedrag bewijst dit. Ook wil het ons voorkomen als-
of, gezien vanuit het standpunt va de veiligheid
van de bank en met het oog op de abnormale grootte
van ‘de hankdeposito’s, een dekkingspercentage van
57,8 pOt. onnoodig hoog is. Wij zouden gaarne een
meer volledige uiteenzetting van ‘de goudpolitiek van
de reservebank, hoewel deze waarschijnlijk terecht
zee:i’ voorzichtig is, hebben ontvangen.

AANTEEKENINGEN.

Speciaal nummer van, Economisch-Statistische
Berichten.

Het nummer van de volgende week van het week-

blad zal een speciaal karakter ‘dragen, daar het geheel

gewijd zal zijn aan een objectieve uiteenzetting van

de verschillende maatregelen op hancielspolitiek,
agrarisch en sociaal gebied in Nederland. Deze be-,
schouwingen zullen vergezeld gaan van een beschrij-

ving van de verschillende crisisinstellingen, die op
het oogenblik in Nederland bestaan.

Het doel van dit speciale nummer is dan ook den.

lezers van ons blad een gids te zijn d’oor het doolhof

van de in ons land uitgevaardigde crisismaatregelen
op allerlei gebied.

Het is mogelijk, dat onder onze lezers voor dit
speciale nummer belangstelling bestaat in dien zin,

dat men gaarne over meerdere exemplaren zou willen
beschikken. Donateurs en leden van het Nederlandsch
Economisch Instituut en ahonné’s op het weekblad
kunnen meerdere exemplaren van dit speciale num-

mer verkrijgen tegen den prijs van 30 cent, mits zij
v66r
Dinsdag, 10 December a.s.,
‘daarvan mededeeling
doen aan cle Redactie van het weekblad, Pieter de
Hoochweg 122, Rotterdam (giro No. 8408).

Beperking van de bankiersfunctie van de brouwe-rijen in Duitschiand.

De rol van de brouwerijen als bankiers van de
café’s en restaurants stond in de laatste jaren meer-
malen in het middelpunt van de publieke belang-
stelling. De expansieve verkooppolitiek had bij kapi-
taalkrachtige brouwerijen tot vergaande financiering
van het cafébedrijf geleid en wel in Zuid-Duitsch-
land in hoofdzaak in den vorm van verpac’hting van
aan de brouwerij toebehoorende verkoopgelegeuheden;
in Noord-Duitschland voornamelijk door credietver-
leening, welke in de crisis met ‘de verminderende
consumptie vooral daar een gevaarlijke verliesbron
bleek, waar ‘de creclieten mede uit deposito’s op kor-
ten termijn van klanten werden gefinancierd. Welis.
waar wordt thans ‘door een ‘bepaling van de ,,Haupt-

vereiniguug der deutschen Brauwirtschaft” van 25
October 1935 geen regeling van de bestaande crediet-
situatie verkregen – integendeel: ‘de bepaling laat
alle bestaande overeenkomsten ongewijzigd, doch de.
brouwerijen wordt op groote schaal haar functie van bank ontnomen. ,,Een brouwerij is geen bank”, heeft de voorzitter van de hoofdvereeniging verklaard; het
betreft hier echter niet zoozeer een credietpolitieken
maatregel als wel een eerste schrede op den weg naar
marktordening.
Nadat de voedselwet in Duitschiand eveneens de
brouwindustrie in den standenopbouw van den land-bouw had ‘betrokken, werden de brouwerijen in Mei
1935 in bedrijfsvereeuigingen en deze in een hoofd-
vereeniging samengevoegd, om daarmede ‘den organi-
satorischen grondslag voor een marktordening te schep-
pen, welke thans met de regeling van 25 October in
werking is getreden. Aan het kapitaalderbrouwerijen
worden in de toekomst groote beperkingen opgelegd:
Het werven van nieuwe klanten door •het toezeggen
van credieten wordt verboden,•het verleenen van
nieuwe credieten aan oude klanten in zeer sterke
mate beperkt; ‘het afsluiten van leveringscontracten voor bier wordt van een vergunning afhankelijk ge-

steld; het verpachten en huren van koffiehuizen is
in de toekomst verboden; het verlengen van bestaan-
de overeenkomsten evenals het aankoopen en op-
nieuw inrichten van localiteiten wordt aan een ver-
‘gunnin’g ‘onderworpen.
De gevolgen van de regeling zijn thans, aldus ,,Der
deutsche Volkswirt” van 8 Nov. ji., waaraan het
bovenstaande is ontleend, nog niet te overzien; heel
veel zal van de practische handhaving door de be-drjfsvereenigingen afhangen. Het aantal loopende

1072

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

4 ,l)ecember
1935

con tracteit voor ‘de levering van hier zal hij onge-

veer
175.000
bestaande koffiehuizen, tienduizen-

den bedragen. ilet bedrag der tot dusverre verleende

brouwerijeredieten werd in
1934
op R.M.
475 mii-

lioen geraamd, zij werden iii hoofdzaak door een

kleine groep van groote brouwerijen gegeven.
De regeling heeft ten doel, het kapitaal als factor
voor het werven van klanten uit te schakelen; in

plaats van de concurrentie ‘doo.r macht wordt de con-
currentie van ‘de prestatie gesteld en, aan de 4000

kleine brouwerijen, welke zich tegenover de
400
groo-

tere brouwerijen niet konden uitbreiden, wordt een

kans gegeven. De gevolgen voor het café-bedrijf kun-
nen nog minder worden overzien dan die voor de
brouwerijen. Men mag niet verwachten en het is

evenmin gewenscht, dat do banken de financiering

01)
dezeli’cle schaal zuilen overnemen. Men zal er veel-
eer rekening mede dienen te houden, dat ‘de crediet-

‘basis van liet caféhecirijf in cle toekomst kleiner wordt.

INGEZONDEN STUKKEN.

KAN DE TWENTSCHE TEXTIELINDUSTRIE MET

LANCASHIRE CONCURREEREN IN AFRIKA?

De Heer M. ‘Wester.dijk schrijft ons:

Vpl’gens de Handelingen van de Tweede Kamer

der Staten-Generaal (hlz.
283)
heeft ‘de Minister-

President een uitlating gedaan, welke, naar het ons

voorkomt, een onjuist beeld geeft van den werkelij’ken

toestand van onzen textieiexport.

Deze uitlating luidde:

,,Een van de grootste fabrikanten uit Twente heeft

mij ‘medegedeeld, dat hij met zijn producten op de
Afrikaansche ‘markt zonder moeite concurreert met Engelsche producten, hoewel men in Engeland met

40 pOt. ‘heeft gedevalueerd.”

In een •dergeiijken vorm gesteld, wekt deze uit-

lating den indruk, dat de Twentsche Textielin:dus-
trie op cle Afrikaansche markten tegen de Britsche

kan coneurreeren
CII
(lat derhalve een devaluatie voor

onze textielin’dustrie niet noodig is om haar positie
te handhaven tegenover de Britshe, welke werkt
met, een 40 pOt. gedeprecieerde valuta.

hoe de positie op de verschillende door de Britsehe

regeering gecontingenteerde markten in Afrika is,
laten wij ‘buiten deze beschouwing, doch voor cie on’be-

sehermde markten in Oost-Afrika is ‘de aangehaalde
uitlating, in haar algemeenen vorm, als maatstaf niet
te aanvaarden. Uitsluitend in die markten, waar alle
‘landen Vrij kunnen concurreeren, kan blijken of de
Nederla’n,dsdhe industrie zich op prijsgebied met ‘de
Engelsohe meten kan. Als exporteurs naar de Oost-Afrikaansche markten,
(leden wij in vroeger jaren l)elangr3ke zaken met
Twente, doch sedert de ‘devaluatie van het Engelsche
Pond, ‘de Ozechische Kroon, de Duitsche Mark (scrips,
conipensatie) en de Belgische Franc, is deze export
van Nederlandshe textielgoederen tot een onhetee-
kenend bedrag teruggeloopen.
De Britsche export van textielgoederen naar Britsch
Oost-Afrika, waar – wij herhalen – geen contlngen-

teeringe.n bestaan en alle landen dezelfde invoerrech-

ten betalen, ‘bedroeg in
1931 19,9
püt. van den totalen

invoer. Door .de Japanshe concurrentie liep dit per-
centage terug tot
7,03
pOt. over de eerste helft van

1935.

Het Nederlauclsche aandeel liep echter over ‘dezelf-

de periodes terug van
15,8
pOt. tot 1,10 pOt., een

naar verhouding dus veel grootere vermindering.

J[et onbeduideude percentage van 1,16 püt. over cle

eerste helft van
1935
kon vermoedelijk alléén nog

worden bereikt door offers van de textielfahrieken

hier te lande.
In ‘de bovengenoemde cijfers is niet verwerkt ‘het
artikel katoenen afval’dekens, daar dit een artikel is,
waarop de Engelsche industrie zich, ook v(‘n’r de

devaluatie, nooit heeft toegelegd.
Hierin ondervindt Nederland uitsluitend de con-

currentie van Ozecho-Slovakije, Duitsohlan•d en Bel-
gië. (Japan maakt ‘dit artikel nog niet in grooten

omvang). De export van de in ons land gefabricee’rde
katoenen afvaldekens was vroeger zeer ‘belangrijk en
Nederland had op de Oost-Afrikaansehe markten em

overheerschende positie.

In
1930
‘bijv. werden in ‘deze gebieden in totaal
1.800.000
katoenen ‘dekens ingevoerd en hiervan alleen

uit Nederland
1.150.000
stuks of
64
pOt. van den

totalen import.

Tengevolge van •de devaluatie van de Ozeeh’ische

Kroon en van de Duitsche Rijksmark (scrips en com-
pensatie) liep de omzet in Nederlandsche dekens
voortdurend terug en sedert ook België devalueerde,

is ‘het prjsverschil voor de belangrijkste soorten on-

over’brugbaar geworden. Het aandeel van Nederland

voor katoenen ‘dekens daalde van 64 pOt. in
1930

tot 21 pOt. in
1934
en sedert ‘de invloed van de depre-

ciatie van den Belgischen Franc merkbaar wordt,
‘dreigt het Nederiandsche fabricaat zoo goed als ge-
heel van dit tooneel te verdwijnen.

Ter vergelijking volgen hier de prijzen dato 22 No-
veniber
1935
van de
belangrijkste
standaard-kwalitei-
ten, in cents per ‘deken 01F Mombasa:

België
en
Nederland Duitsehiand

kwaliteit 1

………………….

45%

40

2

………………….

42%

37%

3

………………….37

30%

Voorts een vergelijking tusschen de prijzen dato
22 November
1935
voor een standaard kwaliteit ge-
hieekte keper, welke voorheen in groote hoeveelheden
‘door ons uit Twente werd betrokken:

Nederland Engeland
gehleekte keper’per stuk
van
40
yards ..
f8,95

f 8,1.6

Hoewel ‘da bovengenoemde verschillen reeds belang-
rijk genoeg zijn bij een ‘handel, welke gewoon is
scherp te calculeeren, zouden ‘dle verschillen ongetwij-
felci nog grooter zijn, indien, hetgeen reer zeker niet
het geval is, in ‘de Nederlandsche prijzen dezelfde

marges en afschrijvingen op gebouwen en machines
waren .gecalculeerd als in de ‘buitenlandsohe prijzen.

Védr de devaluatie van het Pond was Engeland

voor deze doeksoort in dcii regel pl.m.
5
pOt. duur-
der dan Nederland.

Men moge tegenstander van devaluatie zijn uit

Artikelen

Rotterdam
Amsterdam
Totaal

24/30
Nov.
Sedert
Overeenk.
24130
Nov.
Sedert
Overeenk.
1935
1934
1935
1Jan.
1935
tijdvak
1934
1935
1Jan.
1935
tijdvak
1934

14
.
758

907.280
1.270.324
–
18.101
32.305
925.381
1.302.629
4
.
601

209.267 386.878
–
701
15.416
209.968 402.294
Tarwe

……………..
Rogge

……………..
1.
835

23.635
22.731
–
–
–
23.635
22.731
Boekweit …………….
Male ………………
.3.484
729.710 845.448
–
111.935
202.995
841.645
1.048.443
1.365
324.554 358.744
800
29.754
45.755 354.308 404.499
1
.797
141.000
113.617
–
1.660
3.195 142.660 116.812
–
161.140
192.922
–
302.768 222.047
463.908
414.969

Geret

……………..
Haver

……………..

Lijnkoek …………..
43.890
60.741
–
–
55
43.890
60.796
Lijnzaad

……………..
30
.2
773

18.907
19.919
‘_
6.621
3.663
25.528
23.582
Tarwemeel

.
…………
Andere meelsoorten
873
30.302
54.593
–
3.371 6.442
33.673 61.033

4 December 1935

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

1073

moreele en
materieele overwegingen; het feit, dat een

Ne.clerlandsche textielfabriek
wel
eens een order kan

boeken voor
export
naar
Afrika in vrije
concurrentie

niet
Engelaticl, late men liever
buiten beschouwing,

aangezien het algemeene hewijskradht mist. Wij, die

sedert 15 jaar naar de onbesehermde markten in

Oost-Afrika exporteeren
en
ons in het bijzonder toe-

legden op den export
van
het Twentsdhe product,

hebben ccii ervaring, tegenovergestelcl aan hetgeen
in

de gewraakte uitlatin.g te verstaan wordt gegeven.

BOEKAANKONDIGINGEN.

Ban
kers, Sta tesman and Economisis

door Paul Einzig. (Londen 1035;

MacMillari & Co. Ltd. Prijs 8/6).

:linzig heeft een vaardige pen, dat hebben zijn
hoeken over belangrijke internationale vraagstukken

wel voldoende bewezen. Ook i.r dit boek worden weer
vele belangrijke punten besproken; de schrijver loopt

echter
vaak
wel
wat heel
vlug
over
de
vele prehienien

heen. T-Jet eerste hoofdstuk, tevens het helangrikste,

bevat een pleidooi tegen stabilisatie. De schrijver is
ccii voorstander van een lagen rentestand, teneinde de

rentelasten te verlagen
en op
deze wijze de mogelijk-

heid van een stijging
van
de groothanclelsprijzen te

openen. Alsof een stijging van
dc
prijzen alleen daar-

van afhankelijk
is! lloew’el Ei nzig voor een even-

tueele terugkee.r
van.
Engeland tot den gouden start-

aard
is,
waarschuwt hij tegen de orthodoxe
voorstan-

ders van stabilisatie. De politiek van Roosevelt heeft

zijn
guedkeuri lig, hoewel de Aiuerikaansehe
president

cle juiste (Inigen op cle verkeerde manier doet. Mon-

tagu
Norman
daarentegen heeft volgens Einzig uit

(Ie lessen van cle laatste jaren niets geleerd;
zijn
vroe-

gere bewondering voor tien presiclen t van cle Engel-

slie
eirculatiebank
heeft voor crnstige critiek plaats

gemaakt.
In tegenstelling tot Norman is Van
Zeeland

het type bankier-staatsman, clie de tij.clsverancleringen

verstaat. Wat
Italië betreft, wijst
hij
op het
conflict

tusschen
de
onorthocloxe economisdhe politiek
en
de

orthodoxe monetaire politiek.
V.

ONTVANGEN BOEKEN.

inleiding
tot
het
7’Tederlanclsche ha.n.delsrechl door

1)r. W. L.
P.
A. Moiengraaff,
in
leven, hoog-

leeraar aan
cle
Rijksuniversiteit te Utrecht,
vier-

cie,
herziene druk door Mr. T.
J. Dorhout Mees,
rechter te Utrecht. (ilaarleni 1035;
De Erven

F. Bohn. Prijs ing.
f
3.75, geb.
.f
4.50).
De
opzet i’ari het werk is dezelfde gebleven. .I3ehoudeiis
ivetswijzigingen is slechts
in
zeer weinig gevallen van
Molengra a ff’s
llleenirlg
afgeweken,
l.IalTlelijk
ten
aanzieli
valt
de oorzaak
der
ovcreenkoiiisL, eigen gebrek hij
brand-
verzukeri
lig,
risirovcrzwari
lig,
dc wettelijke basis van
som-uien veiuekeii lig
en
cle renu ittiatieelausuic.

1/ei
arbeidscontract
in cle
Nederla.ndsch-Incl.ische
wet-geving
door Dr. J. F. A. M. Buffart. (Gronin-

gen,
Batavia
1035;
J. B. Wolters’ Uitgevers-
Maatschappij. Prijs
t
0.75).
Itede,
gehouden
ter aanvaarding vau het ambt van bij.
zonder
hooglee
raar
in
liet burgerlijk-
en
handeisrecht
en
dc burgerlijke rechtavordering van Neclerlandseh-indië
aali
de Rijksuniveisiteit te Utrecht 01)
7
October
1935.

Lindustrialisat ton de
l’U.E.S.S.
par
ie plan quin-
quennal
door
Sanda
Aiexanclridi, doetear en

ciroit, diplômée
de l’Ecole libre (les Seicuees

poiitiiiues. (Parijs :1034;
Les
i’resses Universi-

taires
de
France).
Een studie over
liet
Vijfjareit
–
plati,
waarin
de
outwikke-
Ii iig
van
dc i udustrialisatie
in Rusland wordt
besproken.

Abessinië
door E.
van
:liin te.
Het conflict lusschen
dictatuur en cleinocrci lie
door
J. J.
lloogewerff.

(Rotterdam 1935; Van
Waesberge, I-T.00gewerff &

Riehards N
.
V.
Prijs
.f
0.90).
Het liberaal-socialisme als verzoening van kapitalisme
en communisme
door
0. Verwey. (Rotterdam

1934;
W. L. & J. Brusse’s Uitgeversmaatsehap-

pij
NV.).

STATISTIEKEN.
BANKDISCONTO’S.

N e d
Disc Wissels.3li4Nov.’35
Lissabon

….
5

13Dec.’34
2.S6Jssni’32
4
14Nov.’35 ~Vr8ch.
BkelBm11.
Londen ……
inR.C. 4
14Nov.’35
Madrid ……
5

9Juli
’35

Athene ……….7

14Oct.’33
N.-YorkF.R.B. 11
1
Feb.’34

Batavia……….4

1 Juli’35
Oslo

……..

31
22
Me’
33

Belgrado

……..5

1
Febr. ’35
Parijs

……
625
Nov. ’35

Berlijn

……….4 22
iSept.’32
Praag

……

3125 Jan.’33

Boekarest……..4

28Aug.’35
Pretoria

….
31
15 Mei
’33

Brussel ……….2

16Mei’35
Rome……..
5
9Sept.’35

Budapest ……..4
28Aug.’35
Stockholm
..
21
1Dec.’33

Calcutta

……..
1
16Feb.’33
Tokio

….
3.65

2Juli’33

Dantzig

…..
…5

21Oct.’35
Weenen……
3110 Jul
,
235

Eelaingfors ……4

3
Dec.’34
Warschau….
5
26
Oct. ’33

Kopenhagen

….
322Aug.’35
Zwits. Nat.
Bk.
2
1
3 Mei’35

OPEN MARKT.

19

~
21N
8

30Nov

25
1
30/23

11/16
Nov.

ov.

Nov.
126
Nov.
1
27
I Dec.

1933

Nov/t
2Dec.

V

1914

2
0:
24

Juli

Amsterdam
Partic.disc.
3
1
1s-
1
11
3..14 251-3
1
1
2
7
,8-314
1
/2
3
6
1
12
3I9
–
II6
Prolong.
3
311
2
1
11_3
1
14
231
4
-311
4

1 1
2
1
14-14
Londen
Daggeld
. . .
l/_ 1
i121
‘/,-I
2
12.1
1
14_
1
‘/-
1
1
3
1-2
Partic.disc.
116’18
21133_519
°Iio
1
1,6
116’/I6
11/
4
_ij
411
4
.81
4

Berlijn
Daggeld…
3
1
14.
1
11
3
1
1
211i3
3.11
4

3
1
18_4
1
12
4
1
1-6
–

MaandeId
3-18
3_61
3_114
311
371_4
4
1
1-6
–
Part, disc.
3 3 3 3
3
1
11
318
2
1
18_
1
1,
Warenw…
4.11
4

4
1
14
4.11
4

4.
1
12

t
4.11
4

4_11
–

New
York
Dageld
2)
31
4 814

314-1
34

1
i
314
13/4-291
Partic.disc.
/i
5
/iG
1

2
/16 1
116
1
116
18
–
18
—
1)
Koers van 29 Nov. en daaraan voorafgaande weken
tfni.
Vrijdag

WISSELKOERSEN.
KOERSEN IN NEDERLAND.

D a
New
Londen
Berlijn
Parijs
Brussel Batavia
York*
.
J
‘1
*)
)
5)
1)

6
Nov.
1935
1.48
7.30%
59.50 9.73%
25.01
100%
27

,,

1935
1.47%
7.29
59.40
9.72%
24.971
100%
28

1935
1.47j.
7.30
59.40
9.73%
25.-
100%
29

1935
1.47%
7.29%
59.421

9.73
24.99
l00%
30

1935
1.47%
7.28%
59.40
9.73
24.981

lOOJx
2 Dec.

1935
1.47% 7.28 g
59.40
9.73
24.98
100j..
Laagste d.wi)
1.47% 7.27%
59.35
9.72%
24.95
100
1.[oogste d.w
1)1
1.48%
7.30%
59.55
9.74%
25.021

100%
l4untpariteit
2.4878
12.1071
59.263
9.747
34.592
100

Data
Zwit-
serland
Weenen
Praag
Boeka-
Milaan
Madrid 5)
1)
rest
1)
*5)
*5)

26 Nov.
1935
47.76
–

6.11
1.15
–

20
.
1
71
27

,,

1935
47.76
–
6.12.
1.15
–

20.171
28

,,

1935
47.77
—
6.121
1.15
–

20.18
29

1935
47.76
–
6.12
1.15
–
20.36
30

,,

1935
47.77
–

6.13
1.15
– –

2 Dec.

1935
47.75
–

6.121
1.15
–

20.16
Laagste d.wi)
47.72
–

6.071
1.10
–

20.10
hoogste d.w
1
)
47.82%
27.75
6.15 1.20
11.95
20.30
iluutpariteit
48.003 1 35.007
7.3711.488
13.094
48.52

o
ata
Stock-
Kopen-
,

*
S0
)
Hel-
Buenos-
Mon- holm
)
hagen5)
Aires’)
treal’)

26 Nov. 1935
37.65
32.65
36.70
3.23
40% 1.46%
27

,,

1935
37.571 32.5
2
1
36.621
3.221
40 1.46%
28

,,

1935
37.65
32.60
36.65
3.221

40
1.46%
29

,,

1935
37.60
32.571

36.65
3.21
40%
1.46% 30

,,

1935
37.621

32.55

36.621

3.20
40%
1.46%
2 Dec.

1935
37.52J
32.50 36.60
3.21
40%
1.46′
Laagste d.w
1)
37.50
32.45
36.50
3.171

394
1.46
Hoogste d.w
1
)
37.75
32.70
36.80
3.25
41
1.47
Muntpariteit
66.671
66.671
66.671 6.266
95%
2.4878
1
Noteerine
te
Amateraam.
“1
Not, te
Rotterdam.
1)
Part.
ooeave.
– In
‘t
lsfe
of 2de No. van iedere maand komt een ovèizicht
voor
van
een
aantal niet wekelijks opgenomen wisselkoersen.

KOERSEN ‘VE NEW YORK. (Cable).

D a a
Londen
($ per £)
Parijs
($ p. IOOfr.)
Berlijn
($
p. 100 Mk.)
Amsterdam
(3 p. 100 gid.)

26 Nov.

1935
4,93%
6,58%
40,24
67,61
27

1935 4,93%
6,58%
40,24
67,66
28

1935
–

–
–

–

29

1935
4,93
6,59
40,23
67,67%
30

1935
4,93%
6,58%
40,23
67,70%
2 Dec.

1935
4,92%
6,59%
40,23
67,78

3

Dec.

19.141
4,95%
6,59
40,19
67,61
Muutpuriteit.
.
4,86
3,90%
23.81%
40K6

WIM

–

0

STATISTISCH OVERZICH

GRANEN EN ZADEN
TIJINBOIJWARTIKELEN
,
VLEESCH

TARWE
80 kg La
R000E
MAIS
GERST
LIJNZAAD
WITTE
KOOL
UIEN
1

BLOEM-
KOOL
RUND-
VARKENS-
Plata loco
74 kg Bahia
Blanca loco
La Plata
loco
Z..Isihe
La Plata
le kwal.
gewoon
1

le soort
VLEESCH
VLEESCH
Rotterdam!
Amsterdam
R’dam A’dam R’damiA’dam
loco Rotter-
dam/A’dani
loco
R’damjA’dam
1-5 pond
per 100 kg per 100 kg
Broek op
P. 100 St.
(versch)
per 100 kg
(versch)
per lOO kg
per 100 kg.
per 100 kg.
per 2000 kg.
per 2000 kg.
per 1960 kg.
Broek op
Langendijk
1

Groote-
Rotterdam
Rotterdam
4,
Langendijk
broek

5)

II.

lio
0.
f1.
0
10
fl.
0
10
fl
0
10
fl
%
fl.

f1.
01
0

1925
17.20

100,0 13,073
100,0
231,50
100,0
236.00
100,0
462,50
100,0
–
–
1926 15,90

92,4
1175
89,9
174.25
75,3
196,75
83,4
360,50
77,9
–
–
–
1927
14,75

85,8
12,47
5

95,4
176,00
76.0
237,00
100.4
362,50
78,4
–
– –
1928
13,47

78,3
13,15 100,6
226,00
97,7
228,50
96,8
363,00
78,5
4,55
100.0
13.25
100,0
1480
100,0
93,-
100,
77,50
100,
1929 12,25

71.2
10,87
83,2
204,00
88,1
179,75
76,2
419.25
90,6 7.38
162.4
11,78
88,9
17,23 116,4
96,40
103,7
93,12
5

120,2 1930
967
5

56,3
6.22
5

47,6
136,75
59,1
111,75
47,4
356,00
77,0 2,05
45,1
2,14
16.2
14,22
96,1
108,-
116,1
72,90
94,1
1931
5,55

32,3
4,55
34,8
84,50
36.5
107,25
45,4
187,00
40,4
3,06
67.3
1,94
14,6
7,54
50,9
88,-
94,6
48,-
61,9
1932
5,22′

30,4
4,62
5

35,4
77,25
33,4
100,75
42,7
137,00
29,6
1.49
32.8
8.07
60.9
9,92
67,0
61,-
65,6 37,50
48,4
1933
5,02
5

29,2
3,55
27,2
6850
29,6
70,00 30,0
148.00
32.0 0.82
18.0
2,30
17,4
0,69
45,2
52,-
55,9
49,50
63,9
1934
3,67

21,4
3,325
25,4
70,75
30,6
75,75
32,1
142,50
30,8
3,23
71,0
1.89
14,3
8,26
55,8 61,50
66,1
46,65
60,2

Jan.

1934
4,75

27,6 3,10
23,7
65,25
28,2
58,06
24,6
14425
31,2
3,65
80,2
2,31)
17,4
62,50
67,2
53,75 69,4
ebr.,,
3,40

19,8
2,773
21,2 65,25
2,2
58,50
24,8
13300
23,8
3,97
87,3
1,63
12,3
63,-
67,7
53,50
69,0
Maart

,,
3,25

18,9
2,725 20,8 70,75
306
58,75
24,9
132,00
28,5
5,99
131,6
1,23
9,3
–
–
61,75
66,4
50,50
65,2
April

,,
320

18,6
2,70
20,7
70,50
30,5 56,75
24,0
136,50
29,5
–
–
–

——————–

–
– –
63,50
68,3
49,12
5

63,4
Mei
3,32

19,2
2,87′
219
62,00
26,8
63,00
26,7
154,50
33,4 65,75
70,7
47,50
61,3
Juni
3,67′

21,4 3,17
5

24,3…
65,00
28,1
74,75
31,7
156,50
33.8
-.•
63,25
18,0
43,75
56,5
Juli
3,80

22,1
3,30
25,3
71,50
30,9 78,75
33,4
151,25
32,7
–
– – –
–
–
63.-
67,7
44,62
5

57,6
Aug.
4,37

25,4
4275
32,7
83,25 36,0 93,50
39,6
159,25
34,4
–
–
–
. –
–
63,95
68,8
43,30 55,9
Sept.

,,
4.-

23,3
415
31,7
77,25 33,4 93,25
39,5
145,50
31,5
–
– – –
11,21
75.7
63,55
68,3
42,62
5

55,0
Oct.
3.50’0,3
3,70
28,3
69,50
30.0
93,50
39,6
135,25
29,2
–
–
–
6,19
41,8 tO,70
65,3
42,125
54,4
Nov.
3,50

20,3
3,45 26,4
71,25
30,8
89,25
‘37,8
127,75
27,6
1,28
28,1
2,25
17,0
7,37 49,8
5375
57,8
44,50
57,4
Dec.

,,
3,45

20,1
3,55 27,2
– 76,25
32,9
91,00
38,6
134,00
29,0
1,26
27,7
2,03

—-
—
—
—
–
–
—
–

15,3
–
–
53,15
57,2
44,65
57,6

k
an.

1935
3,30

19,2
3,525
27.0
74,25
32,1
89,25
37,8
137,25
29,7
113
24,8
2,59
19,5
53,62
5

57,7
45,62′
58,9
ebr.

.

,,
3,21)

18,6
3,375
25.8
68,00
29,4
71,25
30,2
124,25
2o.9
091
20,11
214

—————-

16,2
51,90
55,8
47,55
61,4
Maart

,,
3,20

186
3,07
5

23,5
67,75
29.3
64,00
271
120,50
26.1
0,88
19,3
2,92
22,0
51,40
55,3
51,20
66,1
April

,
4,076

23,7
2,95
22,6
70,75
30,6
66,75
28,0
125,00
27,0
5′,f25
55,8
50,25
64,8
Mei
4,0523,5
2,90
22,2
59.90
25,967.25
28,5125,50
27,1
50,80
54,6
48,50
62,6
Juni

,,
4.02

23,4
2,90
22,2
57,50
24,8
75,Ou
31,8
124,25
26,9
48,-
51,6
46,12
5

59,5
Juli

,
Aug.
3,92′

22,8
4,25

24,7
2,55
2,625
19,5
20,1
54,50
55,25
23,5 23,9
66,75 64,50
28,3 27,3
124,50
132,25
26,9
28,6
48,-
51.6
47,37
5

61,1

Sept.
4,75

27,6
3,-
22,9
55,75
24,1
64,50
27,3
139,50. 30.2
–
–
–

—
–
—
—
—-
–
–
–
—
–
–
–
—
–
—
—
—
–
–
–
—
—
–
–
–

–
6,60 44,6
44,80 43,375
48,2 46,6
52,55
56,t’25
67,8
73,1
Oct.
4,95

28,8
3,35 25,6
57,75
24,9
64,75
27,4 142,75
30,9
–
–
–

—
–
—
—
—-
–
—
—
–
–
–
—
–
—
—
—-
—
—
—
–
–
–

–
10,94
73,9
46,075
49,5
64625
83,4
Nov.
4,6i5

27,0
321
21,5
55,00
23,8
59,75
25,3
137,75
29,8
3,83
84.2
2.65

—
–
—
—
—-
—
—
—
–
–
–

20,0
8,30
56.1

‘42,75
46,0
56,85
73,4
25

,
4,75

27,6
3,20
24,5
56,00
24,2
60,50
25,6
139,75
30,2
3,52 77,4
2,58
19,5
9,02 60,9
43,-
6)
46,2 52,50
6)

67,7
2 Dec.
4,0

27,9 3,25
24,9
55,00
23,8
60,00
25,4
139,00
30,1
, ,,,,,

up
ucLe,I staat ue nos.
van n, i iug.
1
9
20
1

l’ebr.
1931
en
1
1ebr. 1933.
1)
‘rot Jan. 1931 Hard Winter No. 2. van Jan. 1931 rt
16 Dec. 1929 tot 26 Mei 1930 74j5 kg Hongaarsche vanaf 26 Mci 1930 tot 23 Mei 1932 74kg Zuid-Russische: van 23 Mei 1932 tot 2Oct. 1933 No. 2 Canada.
4)
Tc
Canada. Van 19 Sept. ’32 tot 24Juli’33 62163 kg Z.-Russ. van 24Juli ’33-7 Oct. ‘3564/65kg La Plata.
5)
De jaren 1928 en 1929 Broek op Langendijk.
6
)30 Nov.
7
)28 Nor

Vervoltï STATISTISCH OVVR ZICH

MINERALEN
0

TEXTIELGOEDEREN

0
0
DIVERSEN
.

,

.

.

.

.
STEENKOLEN
Westfaalsche!
Hollandsche
PETROLEUM

BENZINE KATOEN
WOL WOL
gekamde
KOE-
KALK-
S

.
bunkerkolen,
Mid. Coittin.
rude
Gulf exp. gekamde
usra
,

Australische,
HUIDEN
SALPETER
.
__________
0

,
ongezeefd f.o.b.
t,m

.
.
641660
$cts. per
Middling
locoprijzen
F. G. F.
Sakella-
0. F. No. 1
Al

,

”
B’rad7o
CrossbredColo-
nial Carded,
Gaaf, open
kop
Old. per
100 kg
.
R’dam(A’dam
g.
per barrel
U.S: gallon
New-York
rides
uomra
Liverpool
0
er Ib

r
p
Av. loco
57-61 pnd.
netto
1000 kg.
per
per Ib.
Liverpool
.
Bradford per Ib.

1925
f1.
10,80
Oj
100,0
$
1.68
01
100,0
$cts.
14,86
010
100,-
S
cts.
23.25
O
lo
.100,0
pence
29,27
O/
100,-
pence
9,35
O
/o
100,-
pence
5500
Olo
100,0
pence
29,50
°!o
100,0
f1.
34,70
‘

O(
100,0
f1.
12,-
°l,
100,0
1926
.
17,90
165,7
1.89
112,5 13,65
91,9
17,55
75,5
16,24
55,5
630
67,4
47,25
85,9
24,75
83,9
28,46
82,0
11,61
96,8
1927
11,25 104,2
1.30
77,4
14,86
100,-
17,50
75,3
16,78
57,3
7,27
77,8
48,50
88,2
2650
89,8
40,43
116,5
11,48
95,7
1928
10,10
93,5
1.20
71,4
9,98 67,2
20.00

‘
“86,0
19,21
65,6
7,51
80,4
5150
93,6
30,50
103,4
47,58
137,1
11,48
95,7
1929 11,40 105,6
1.23
73,2
10, –
67,3
19,15
. 82,4 1705
58,2
6,59 70,5
39,-
70,9 25,25
85,6
32,25
92,9
10,60
88,3
1930 11,35
105,1
1.12
66,7 8,77 59,0
13,55
58,3
12,-
41,0
392
41.9
26,75
48,6
16,25
55,1
25,36
73,1
9,84
82,0
1931
10,05
93.1
0.58 .
34,5
5,04
33,9
8,60

–
37,0 7,33 25,0
3,08
33,0
21,50
39,1 12,00
40,7
18,65
53,7
8,61
71,8
–

1932
8,00
74,1 0.81
48,2
4,50
30,3
6,45
27,7
5,21
17,8
311
33,3
16,00
29,1
8,50 28,8
11,15
32,1
6,15
51,3
1933
7,00
64,8
0.45
26,8
3,61
24.3
6,75 29,0
5,13
17.5
2,78
29,7
19,25
35,0
9,50
32,2
13,26
38,2
6,18
51,5
1934
6,20
57,4
0.63
37,5 2,88
19,4
7,35
31,6 5,32
18,2
2,68 28,7
19,25
35,0
10,25
34,7
12,07
34,8
6,11
50,9

Jan.

1933
7,05
653
0.53 31,5
4,16 28,0
6,15
26,5 5,13
17,5
2,95
31,6
15,75
28,6
8,25 28,0
11,50
33,1
6,30
52,6
,Febr.,,
7,20 66,7
0.38
22,6
3,97
26,7
6,10
26,2
4,98
17,0
2,78
29,7
15,50
28,2-
8,25 28,0
10,38
29,9
6,40 53,3
Maart

,,
7,25
67,1
0.38 22,6
3,87′
26,1
640
+27.5
4,97
17,0
2,77
29,6
15,25
27,7
7,75
26,3
10,75
31,0
6,40 53,3
April

.
7,25
67.1
0.37
22,0
3,67
24,7
6,65
28,6
5,18
17,7
2,68
28,7
15,75
28,6
7,75
26,3
11,25
32,4
6,40 53,3
Mei
7,15
66,2
0.23
5

14,0
2,95
19,9
7,30
‘31,4
5,60
19,1
3,07
32,8
17,00
309
8,25
28,0
12,25
35.3
6,40
53,3
O

Juni
7,15
66,2
025
5

15,2
3,02
20,3
7,85 33,8
5,85
20,0
3,25 34,8 18,50 33,6 9.00
30,5
15,75
45,4
6,40
53,3
Juli
7,05
65,3
0.41
24,4
3,33
22,4
7,60
• 32,7
5,76
19,7
3,20 34,2
20,75 37,7
9,75
33,1
16,-
46,1
6,40 53.3
Aug.

,,
6.95
64,4 0.37 22,0 3,37
22,7
6,90
29,7
5,39
18,4 2,91 31.1
20.75 37,7
9,75
33,1
14,75
42,5 5,80
48,3
Sept.
Oct.
6,85
6,60
63,4
61,1
052
0.66
31,0
39.3
3,50
23,6
6,60
.128,4
4,70
16,1
2,4
27,2
21,50
39,1
10,50

.
35,6
15.13
44,1
5,85 48,8
•
4,04
27,2
6,40
27,5
4,55
15,5
2,48
26,5
20,75
37,7
10,75
36,4
14,50
41,8
5,90 49,2
O

Nov.
6,75
625
0.66
39,3
3,72
25,0
6,25
‘ 26,9
4,63
15,8
2,39
25,6
23,75 43,2
12,00
40,7
13,38
38,6
5,95
49,6
Dec.

,,
–

6,95
64,4′
0.67
39.9
3,75
25,2
6,50
.28,0
4,89
16,7
2,38 25,5 25,00 45,5
13,25
44,9
13,50
38,9
6,-
50,0

Jan.

1934
6,65-
61,6
0.66
39,3
3,74
25,2
7,10
30,5
5,47
18,7
2,59
27,7 27,00
49,1
14.75
50,0
13,-
37,5
6,15
51,3
2ebr.

,
6,30 ‘
58,3
0.64
38,1
3,25 21,9 7,50
‘32,3
5,64
19,3
2,68
28,7 23,75
43,2
12,75
43,2
13,-
37.5
6,20
5
1
.
7
1
Maart

,,
6,25 57,9
0.63
37,5 3,05
20,5
7,40 31,8 5,50
18,8
2,76
29,5
23,25
42,3
11.75
39,8
12,50
36,0
6,25
52,1
April

,,
‘ 6,30
58,3
– 0.62
36,9 2,79
18,8
6,95 29,9
5,37
18,3
2,50
26,7
23,00 –
41,8
11.50
39,0
12.-
34,6
6,30
52,
Mei

‘
6,25
57,9
0.62
36,9 2,88
19,4
6,80
‘29,2
5,20
17,8
2,48
26,5
21,00
382
10,50
35,6
11,88
34,2
6,30
52
Juni

•
6.15
56,9
0.62
36,9
2,83
19,0
7,15
30,8
5,23
17,9
2,77
29.6
19,00
34,5
9.50
.

32,2
11,50
33,1
6,30
52,
Juli
6,15
56,9
0.62
36,9
2,68
18,0
7,55
32,5
5,22
17,8
2,83
30,3
17,00
30,9
9,00 30,5
11,50
33,1
6,30
52
Aug.
6,15
56,9
0.62
36,9 2,68
18,0
7,85
34,0
5,32
18.2
2,85
30,5
16,00
29,1
8,50 28,8
11,75
33,9
5,80
48,
Sept.
6,00
55,6
0.62
36,9 2,74
18,4
7,70
‘33,1
5,06
17,3
2,71
29,0
15,00
27,3
8,50 28,8
12,-
34,6
5.85

0ct.

6,00
55,6 0.62
36,9
2,60
17,5
7,40
31,8
4,93
16,8
2,57
27,5
15.00
27,3
–

8,50 28.8
12,50
36,0 5,90

Nov.

•
6,10 56,5
0.62
36,9
2,53
17,0
7,40
31,8 5,42
18,5
2,67
28,6
15,00
27,3-
8,75
29.7
12,-
34,6 5,95
49,
Dec.
6,05
56.0
0.62
36,9
2,76
18,6
7,50
32,3 5,43
18,6
2,77
29,6
14,50
26,4
8,50
28,8
11,25
32,4
6,05
50,
O

Jan.

1935
6,05
56,0 0.626
37,2
2,97
5

20,0 7,55
‘32,5
5,38
18,4
2,99
32,0
14,75
26.8,
8,25 28,0
10,75
31,0
6,15
51,
rebr.
6,05
56,0
0.62
5

37,2
2,75
18,5
7,50 32,3
5,24
17.9
3,-
32,1
14,00
25,5
7,75
26,3
10,50
30,3
6.20
51,
Maart
5.90
.
54,6
0.62
36.9
2,74
18.4
6,80 29,2
4.85
16,6
2,79 29,8
13,75
25,0
7.50
25,4
10,25
29.5
6,25
52,
April

,,
6,00 55,6
0.63
37,5 2,99
20,1
7.05 30,3
4,89
16,7
2,89
30,9
14,75
26,8
8,00
27,1
10,75
31,0
6,30
52,
Mei
6,05
56.0 0.62
36,9
2,976
20,0
7,30
31,4
4,i’6
16,9
3,07
32,8
–

16,00
29,1
8,50 28,8
11,75
33,9
6,30
52,
Juni

,,
O

juli
6.05
56,0 0.62
0.62
36,9
3,15
21,2
7,-
30,1
4,82
16,5
2,98 31,9
16,75
30,5
8.50 28,8
12,-
34,6
6,30
52,
6,05 56,0
30,9
-3,115
210
7,25
31,2 4.82
16,5
3,08
32.9
1825
332
9,00 30,5
11,75
33,9
5,40
45,
Aug.,,
6.15
56,9
0.62 36,9
3,08
207
6,80
29,2
4,91
16,8
2,83
30,3
18,25
33,2
9,25
31,4
12,-
34,6
5,40
45,
Sept.,,
6,10 56,5
0.62
37.2
2,85
19.2
6,40
27.5
4,95
16,9
2,63
28,
1

18,25
33.2
8,75
29,7
4,50
41,8 5,50

Oct.

6,05 56.0
0.625
37,2
3,-
20,2
6,70
28,8 5,30
18,1
2,96
31,7
18.50
33.6
.8,75
29,7
16,-
461
5,55

Nov.,,
6,05
560
0.62
36,9.
3,17 21,3
7,05
30,3-
.5,90
20,2
3,16 33,8
18,75
341
9,00 30,5
16,5)
46,1
5,60
46, 5

,,

,
6,10 56,5
0.62
36,9
3,1)2)
21,3 7,25
31,2
-6,26
3
)
.21,4

i
3,223)
34,4
19,00
4
)
34,5 9,00
4
)
30,5
5,60
46
2
Dec.
6,10 56,5
0.62
36,9
–
7,20
31,0
.
.
5.70
47,
‘,Jaar- en niraarlugem.
anger. up
‘g
pence.
) 30 1NOV. -‘) zl Nov.
) z
15
NOV. ‘)
IZ NOV.
S)
ZO
NOV.

AN GROOTHANDELSPRIJZEN
‘)

ZUIVEL EN EIEREN

.

.

•

METALEN

BOTER
°
BOTER
Eer
EIEREN
KOPER
LOOD
TIN
CIVed
OIETERIJ
ZINK
GOUD
ZILVER
per kg
Leeuwar-
P•

•g
e
•
ing
Alkmaar
Fabrieks-
Gem.
not.
Elermijn
Standaard
Locoprijzen
..
o
1
CopIjzen
en
,

..
ocoprijzen
per
d
oun
ry
IJZER
(Lux III) P
.
Locoprijzen
Londen
cash
Londen
cash
Londen per
derCom
m
r•1s1
.
kaas
Roermond
Londen per

ng.

0fl
ng.

n
IS.
J:ddI

b

Eng. t. t.o.b.
per
per ounce
Standard
Ounce
Noteering
Centr.

kI.mjmerk
p. 100 st.
per Eng. ton
Antwerpen
Eng. ton
tine

–

f1.
iil
ti.
O/
fi.

1
OJ
£
O!
o

£
1
10
°
j
°

Sh.
Oj

sh.
°Io
£
0
10
sh.
°Io

pence

01
0
1925 2,31
100.0
–
56,-
100,0
9,18
100,0
62.116
100,0
36.816
1000

261.171-
100.0

73-
100,0

671-
100,-
36.316
100,.
85/6

100,-
32
1
1
100,0
.

1926

1,98
85,7
–
43,15
77,1
8,15
88,8
58.11-
935
31.116
85,3

290.1716
111,1

866
118,5

688
1025
34.26
94,3
851-
99,5

2811
9,3
1927
1
2,03
87.9
–
43,30
773
7.96
86,7
55.141
89,7
24.41-
66,4

290.41-
110,8

71-
100,0

6416
96,3
28.10!-
78,8
851-
99,5

2614
83,3
1928
2,11
91,3
–
48.05
85,8 7,99 87,0
63.161-
102,8
21.1
1
–
57.8

227.5
1
–
86,8

66-
90,4

6218
93,5
25.56
69,9
85
1
–
99,5

26ijio
81,1
1929
2,05
88,7
–
45,40
81.1 8,11
88,3
75.141- 121,9
23.51-
63,8

203.1516
77,8

706
96,6

6819
102,6
24.1716
68,8
851-
99,5

24
7
11R
76,2
1930

1,66
1
1,34
71,9
–
38,45
68,7
6,72
73,2
54.131-
88,0
18.1/6
49,6

142.51-
54,3

67
–
91,8

59.6
88,8
16.17′-
46,6
851-
99,5

17
3
1
55,4′
1931
58,0
–
31.30
56,9 5,35 58,3
36.51-
58,4
12.11-
33,1

110.11-
42,0

551-
75,3

4716
70,9
11.1016
31,9
9216

108.2
13
1
19
41,6
1932 0
40,7
–
22,70 40,5 4,14
45,1
22.171-
36,8
8.121-
23,6

97.21-
37,1

42!-
57,5

371-

55,2
916-
27,1
1181-

138,0
12
7
!
40,1
.

1933 0,61
26,4
0,96
20,20
36,1
3,71
40,4 22.2
1
6
35.6
7.17
1
6 21,6

131.18
1
–
50,4

4
1
–
56,2

35
1
–
52,2

1
0.12
1
6
29,4

1
2417
3
14
145,8

1
2
4
1

385
1934 0,45
19,5
1,-
18,70
33,4 3,45 37,6
18.1416
30,2
6.1516
18,6

141.1916
54,2

401-
54,8

337
50,1
8.91-
23,4
13717
3
14 161,0
131/16

40,7

Jan.’34
0,50
21,6
1,-.
20,40
36,4
5,05
5,0
21.71-
34,4
7.71- 20,2

148.31-
.

6,8

3916
54,1

36!-
53,7
9.121-
26,5
12916

151,5
12
3
14
39,7
Feb.
,,
‘0,47
20,3
1,-
21,55
38,5
3,68
40,1
20.916
33,0
7.4
1
–
19,8

140.13!-
53,7

3916
54,1

3615
54,4
9-16
24,9
137:1

160,3

1
2
11

38,9
‘

Mrt.
.

0
,
44

19,0
1,-
19,90
35,5
2,71
29,5
20.31-
32,5
7.316 19,7

144.1516
55,3

4016
55,5

3513
52,6 9.21-
25,2
13618

159,8
125(
39,3
1

Apr.

0,42
182
1,-
17,20
30,7
2,72 29,6
20.14
1
6
33,4
7.4
1
6
19,8

150.1016
57,5

4116
56,8

342

51,0
9.716
25,9

1
35(
1

1
58,0

1
27
38,7
Mei

0,41
17,7
1,-
16;05
28,7
2,54
27,7
20
4
!
–

32,5
6.16/6
18,7

144.1916
55,4

4016
55,5

329
48,9
9.21-
25,2
13613

159,4
12
1
1
37,5
t

luni
,,

0,41
17,7
1,-
19,40
34,6

2,74′

29,9
19.18
1
6
32,1
6 14
1
–
18,4

140,1
1

53,5

4016
55,5

31/9
47,4
8.16
1
–
24,3
137f8

161,
1

121
1
4

38,1
,

)uli

0,40
17,3
1,
–
21,50
38,4
2,81
30,6
18.111-
29,9
6.1416
18,5

142.9!-
54,0

40
1
6
55,5

32
1
4
48,2
8.61-
22,9
137/11

161,4
12
3
1
4

39,7
,
Aug.
.
0,43
18,6
1,-
20,90
37,3
3,32
5

36,2
17.61- 27,9
6.141-
18,4

139.7(6 53,2

401-
54,8

3216 48,5
8.716
23,2
13816

162,0
13
40,5
1.

Sept..

0,43
18,6
1,-
18,12
5

32,4
3,31
36,1
16.101-
26,6
6.516
17,2

137.171. 52,6

3916 54,1

3216 48,5
7.171-
21,7
1411-

164,9
13(
40,9
Oct.43
,,
18,6
1,-

1
737
31,0 3,95
43,0

1
6.3
1
–
26,0
6.6
1
–
17,3

137.1916
52,7

3916 54,1

3216
4$,5
7.7
1

20,3
141110

165,9
14
43,6
Nov.

0,47
20,3
1,-.
11-
30,4
4,52
5

49,3
16.1 IJ6
26,7
6.81-
17,6

139
8f-

53,2

40J-

54,8

32j6
48,5
7.716 20,4
139164

163,2
14
7
1
46,3
Dec.

0,54
23,4
0,95
15,12
27,0 4,07 44,3
16.161-
27,1
6.61-
17,3

137.816
52,5

3916
54,1

3411
50,9
7.416 20,0
I40/6

164,4

1
4
11
(
45,7

‘

Jan.’35
0,58
25,1

0
9 14,95
26,7
3,12
5

34,0 16.19
1
–
27,3
6.5
1
–
17,2

138.11
1
–
52,9

3916 54,1

34
1
6

515

7.66
20.4
1411101 165,9
1014
45,9
;

Ieb.
,,

0,52
22,5
0,95
14,375
25,7
3,20
34,9

1
6.4/-
26,1
6.4-
17,0

136.8
1
–
52,1

3916
54,1

3416
51,5
7.316
19,8
14218

166,9

1
4’j16
46,1
F

Mrt.
,,

0,37
16,0
1,02
5

13,30
23,8
2,74 29.8
16.81-
26,4
6.716
17.5

124.5
1
6
47.5

38
1

52,1

33
1
9
50,4
7.l
19,4

1475

172.4
15114

49.0
‘t

Apr.
.

0,37
16,0 1,08
11,50
20.5 2,315
25,2 18.8
1
–
29,6
7.516
20,0

1
31.-16
50,0 3816
f2,7

3316
50,0
7.
1
1
1
–
20,9
144
1
5

168,9
18I16
56,6
,

Mei

,,

0,34
14,7
1,10
11,85
1

21,2
2,38
5

26.0
20.-j-
32,2
8.616

22,9

135.516
51,7

391-
53,4

3316
50,0
8.1516
24,3
142134

166,4
20
62.3
Juni
,,

0,41 17,7 1,07
11,95
21,3 2,416
26,3
18.16
–
30,3
8.1h6
23,5

136.5(6
52,0

39/6
54,1

33j6
50.0 8.111-
23,6
14116

165,5
19519

61,1
)uli

,,

0,44
19,0
1,
12,3751
22,1
2,54
27,7
18.10
1
–
29,8
8.
1
3
1
–
23,7

14fl.II/6
53,7

396
54,1

3316
50,0
8.10
1

23,5
140(10

164,7
18/i
57,0
L Aug.
,,

0,46
19,9
1,-
15,10
27,0
3,31
5

36,1
19.151-
31,8
9.11/-
26,2

135.1216
51,8

40-
54,8

33/6
50,0
8.1816
24,7
140/4

164,1
17
7
/
8

55,6
t

Sept.

0,58
25,1
0,97
20,25
38,2
3,16
34,4
20.1016
33,1
9 146
2,7

135.4j6 51,6

39/6
54,1

33
1
6 50,0
9.8;-
26,0
1411-

164»
1
7
9
1

54,7
I

Oct.

0,65
28.1
0,89
19,87
5

35,5
3,95 43,0
21.3 6
34,1
11.31-
30,6

136.17/6
52,3

3916 54,1

33/6
50,0
10-16
27,7
14118

165,7
l7
5
j
54,9
Nov.,,

,),59
25,5
0,94
16,90
30,2 4,69
51,1
21.2(6
34,0
10.1516
296

135.13,6
51,8

3916
54,1

33/6
50,0
9 16!-
27,1
l41j34

165,3
17116
54,7
25

.,

_

0,56
7
)’
24,2
0,95
16,50)
29,5
4,9 53,9
~
21.71-
21.31-
•
34,
1

10.14/-1
29,4

32.12
1
–
50,6

39/6
54,1

33
1
6
50.0
9.1416
26,9
140111k 164,9
17
1
12
54,5
2 Dec..
i

0,95 4,70
51,2
34,4
10.1116′
29,0

133.161-
51,1

3916 54,1

33,6
50,0
9.10!-
26,3
141f-

164,9
17/16
54,7

6 Sept. 1932 79
K.G.
La Plata;
van
26 Sept.
1932
tot 5
Febr. 1934
Manitoba
No.
2

) Totjan.
1928 Western;
vanaf Jan.
1928
tot 16
Dec. 1929
American
No.
2, van
an. 1928 Malting;
van
Jan. 1928
tot
9 Febr.
1931
American
No.
2, van
9 Febr.
1931 tot 23
Mei 1932 6415
K.G. Zuid-Russische.
Van
23
Mei-19
Sept. 1932
No. 3
)
29 Nov.
.

‘AN GROOTHANDELSPRIJZEN.

BOUWMATERIALEN
KOLONIALE PRODUCTEN

VURENHOUT
S T E E N E N
CACAO
COPRA
KOFFIE
, B

°
SUIKER
THEE
.

INDEXCIJFER

Kolo-
1
basis
7″

0
b
ZwedeiJ binnenmuur

buitenmuur G.F.Accra
Ned.-ind.
L’en
Standaard
Ribbed Smoked
‘
per

per
50 kg elf.
per 100 kg
Rotterdam
Shets
c

R’damlA’dam
Java- en Suma- Orond
niale

.
erirard
.’an 4.672 M
3
.
per 1000
stuks
per 1000 stuks
Nederland Amsterdam
per

I2
kg.
OC?erO

fl
per
lOO kg.
trathee p.
1
j

kg.
stoffen
den

f
0
10
,
f
0
/0
f

11
0

5h.

%

/

1
10

ets.
Oj
5h.
0
(o
f1.
OS
o
,
ets.
°Io
t

1925
159,75
100
15,50

100,-
19,-
lOO,.
426
100,- 35,87
5

100,0
61,375
100,0
2,11,625
100,0 18,75 100,0
84,5
100.0
100.0
100.0
t

1926
153,50
96,1
15,75

101,6
19,50
102,6
49
–
115,3
34,-
94,8
55,375 90,2
2
.
67,4
17,50
93,3
94,25
111,5
96.0
102.6
t

1927
160,50
100,5
14,50
93,5
18,50
97,4
681- 160,0
32,62e
90,9 46,875
76,4
116,375
51,6
19,125 102,0
82.75
97,9 67.5
109.1
t

1928
151,50
94,8
12.-
77,4
18,50
97,4
5713
134,9
31,87
5

88,9
49,625

.
,9
-10,75
30,2
15,85
84,5
75,25
89,1
84.6 97.4
1

1929
146,00
91,4
14,-
90,3
21,25
111,8 45110 107,9
27,37-
76,3
50,75
82,7
-110,25

288
13,-
69,3
69,25
82,0
81.9
85.5
t.

1930
141,50
88,6
12,50
80,6 20,75
109,2
3411
82,2 22,62
5

63,1
32
52,1
-j5,875
16,5
9,60
51,2
60,75
71,8
66.0 64.3
1931

110,75

69,3
10,25
66,1
20,25
106,6
225
52,8
15,375
42,9
25 40.7
.
1
3
8,4
8,
.
42,7
42,50
50,3 46.8
46.8
1

1932
69,00
43,2 9,25 59,7
15,-
78,9

196

45,9
13,-
36,2
24
39,1
–
1
1,75
4,9
6,32
5

33,7
28,25 33,4
36.1
38.0
1933
73,50
46,0
10,-
64,5
12,75
67,1
154
36,0 9.30 25,9
21,10 34,2 -12,2
6,3
5,52
1

29,5
32,75
38,7
35.2
34.7
t

1934
76,50
47,9
8,50 54,8
10,50
55,3
1316
31,8 6,90
19,2
16,80
27,4
-13,875
10,9
4,07
5

21,7
40
47,3
34.4
32.1

Jan.’33
70,00 43,8
9,25
59,7
13,50
71,1
16
1
6
,
38,8
11,50
32,1
24 3
9
,
1

–
1
1,625
4,6
5,37′
28,7
25
29.6
33.2
34.1
t

Febr.,
70,00
43,8
9,25
59,7
13,
–
68,4
15
1
9
37,1

1
0,62 29,6 23,75
38,7
–
1
1,5
4,2 5,60 29,9
26,75
31,7
32.1
34.4
t

Mrt.
70,00
43,8
9,50 61,3
12,25
64,5
1613
38,2
10,37
5

28,9
23,50 38,3
-11,5 4,2
6,-
32,0 26,25
31,1
32.4
34.9
1

Apr.,,
70,00 43,8
9,75
62,6
12,75
67,1
1515

36,3
9,50 26,5
23,50
38,3
-/1,625
4,6
6,07k
32,4 27,50
32,5
32.8
34.9
1

Mei

,,
70,00
43,8 9,50 61,3
12,50
65,8
16
1
6
38,8 9,50
26,5
23
37,5
-/2
5,6 6,02
5

32,1
26,50
31,4
34.2
35.0
1

Juni
,,
72,50
45,4
10,-
64,5
13,-
68,4
18
1
1
42,6
10,-
27,9 22,50
36,6
–
1
2,375
6,7
6,35
33,9
31
36,7
31.2
37.5
t

Juli
75,00
46,9
10,25
66,1
13,-
68,4
1718
41,6
9,475

26,4 22,50
36,6
-12,625
7,4 5,92
5

31,6 33,50 39,6
38.2 37.4
Aug.,,
75,00 46,9
10,50
67,7
13,-
68,4
1615
38,6
8,75
24,4 20,75
34,8
-12,625 7,4 5,275
28,1
35,25 41,7
36.5
35.6
Sept.,,
80,00
50,1
10,50
67,7
12,50
65,8
1415
33,9
8,25
23,0
19,75
32,2 -12,5 7,0
5,375

28,7
36,75 43,5
36.7
34.6
Oct.
,,
80,00
50,1
10,50
67,7
12,50
65,8
1217
29,6
7,62
5
21,3
17,75
28,8 -12,625 7,4 4,90
26,1
42,25
50,0
36.5
33.4
Nov.,,
75,00 46,9
10,-
64,5
12,50
65,8
1216
29,4
8,
22,3
16,25
26,5
/2,75
7,7
4,65 24,8 40,50 47,9
36.4 32.7
Dec.,,
75,00 46,9
10,75
69,4
12,50
65,8
11
1
5
26,9
7,975

22,2
16
26,1
–
1
2,875
8,1
4,75 25,3
41
48,5
37.1
31.3

Jan.’34
75,00
46,9
10,75
69,4
12,75
67,1
12110
30,2
7,45
20,8
16,50
26,9 -12,875
8,1
4,95 26,4
45,50
53,8
36.9 35.9
33.8 35.9
Feb.
80,00
50,1
‘
10,50
67,7
12,50
65,8
1415
33,9
7,25
20,2
17,25
28.1
-13
8,4
4,975

26,5
46,75
55,3
Mrt.
,
80.00
50,1
9,75 62,6
12,-
63,2
1411
33,1
7,-
19.5
17,75
28,9
-/3,25
9,1
4,525
24,1
45,50
53,8
35.7
35.2
Apr.
,,
80.00
50,1
9,75
62,6
12,-
63,2
1414
33,7
6,55
18,3
17,75
28,9
–
1
3,625
10,2
4.25
22,7
44,25
52,4
35.6
34.5
Mei
•
80,00
50,1
9,25
59,7
11,25
59,2
1512
35,7
6,725
18,7
17
27,7
-14
11,2
4,15
22,1
42,75 50,6
35.1
34.3
,,
77,50
48,5
8,-
51,6
10,-
52,6
15
1
4
36,1
7,-
19,5
17
-27,7
-j4
11,2
4,20
22,4
41
48,5
34.5 33.8
j
uni
uli
77,50 48,5
-7,50
48,4
10,-
52,6
13111
32,7 6,92
5

19,3
16.75
27,3 -14,375
12,3
3,975
21,2
40,50
47,9
34.1
32.2
Aug.,,
75;50 47,3 7,25 46,8
9,50
50,0
12
1
10
.30,2
6,87
5

19.2
16,50
26,9
–
1
4,5
12,6
3,975

21,2
39,75
47,0 33.8
31.4
Sept.,
73,50
46,0
7,-
45,2 8,75
46,1
12
1
5
29.2.
6.65′
18,5
16,50
26.9
–
1
4,5
12,6
‘
3,725
19,9
33,50
39,6
33.1
29.5
Oct.

,,
7300
45,7
.

7,-
45,2
8,75
46,1
11/7
27,3 6,70
18.7
‘
16,50
26,9
-/4,125
11,6
3,525
18,8
32,75
38,8
32.1
27.8
Nov.
,,
73,00
45.7
7,-
45,2 8,75
46,1
‘

12
1
3
28,8
6,62
5

18.5
16
26,1
-13,875
10,9
3,15
16,8
‘
33
39,1
32.7
27.6
Dec.,,
73,00
45,7
7,-
45,2 8,75
46,1
12/8 29,8 7,17
5

20,0
’16
26,1
-13,875
10,9
3,375

18,0
,
1
34,50
40,8
32.7
28.8

Jan.’35
66.00
41,3 7,25
46,8 8,50
44,7
1411
33,1
8.775
24,5
16
26,1
-13,875
10,9
3,50
18,7
33,75
39,9
32.9
29.5
Feb.
,,
66,00
41,3
6,75
43,5
8,25
43,4
14
1
2
33,3
9,375

26,1
15,625
25,5
–
1
3,75
10,5
3,45
18,4
32 37,9
32.4 28.9
Mrt.
,,
59,00
36,9
7,-
45,2
8,25
43,4
1313
31,2
8.57
5

23,9
14,625
23,8
-/3,25
9,1
3,55
18,9
29
34,3
30.9
27.4
Apr.,,
60,00
37,6
7,-
45,2 8.25 43,4
1316
31,8
9,15
25,6
14,50
23,6
-13,375
9,5
4,15
22,1
31,25
37,0
32.1
28.5
Mei
,,
57.50
36,0
7,-
45,2 8,25 43,4
13/4
31,4 9,50
26,5
14,125
23,0
–
1
3,5 9,8
4,20
22.4
32,75
38,8
33.3
28.6
Juni
,
57,50 36,0 7,25
46,8.

47,4
13
1
3
31,2
9,07 25,3
13,875
22.6
–
1
3,625
10,2
3,87
5

20,7
30,25
35,8
33.2
27.8
Juli
57,50
36,0 7,25
46,8 8,75
46,1
1312
31,0

22,3
‘
13,50
220
-13,5
9,8
3,575

19,1
30,75
36,4
33.4
27.1
Aug.
•
58,25
36,5
7,-
45,2
9,25
48,7
1311
30,8
8,07
5

22,5
13,50
22,0
–
1
3,5
9,8
3,525
18,8
32,50
38,5 33.7
27.4
Sept.,,
57,75
36,2
7,-
45,2
9,
–
47,4
13
1
5 31,6
8,47
5

23,6
13,50
22,0
‘
-/3,375
9,5
3,72
5

19,9
36
42,6
34.2
28.8
Oct.
.
56,50
35,4
‘7,25
46,8
9,25 48,7
13
1
5
31,6
9,97
27,8
‘
13,50
220
–
1
3,75
10,5
4,22
5

22,5
46,25
54.7
35.5
31.9
Nov.,,
57,75
36,2
1313
31,2
10,325
28,8
13,50
22,0
-3,75
10,5
4,10 21,9
39,50
46,7
35.8
31.1
5

,,

,,
58,00
36,3
–
‘
‘
1314
6
)
31,4′ 10,375
28,9
13,50
22,0 -13,75
105
4,12
5

22,0
394)

‘
46,2 35.9
30.7
2 Dec.,,
58,00
36,3
10,25
28,6
13
21,2
–
1
3,8125
10,7
4,12
5

22,0
35.8
30.2

I
SAlle Pondennoteeringen vanaf 21 Sept.
1
31 zijn op goudbasis omgerekend; da Oollarnoteeringan vanaf 20April
1
33 zijn In verhouding van de depreciatle
n den Dollar t.o.v. den Gulden verlaagd.
‘
– –

1076

ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN

4
Deèember 1935

KOERSEN
TE
LONDEN.
1
30
Nov.
1935

97%

NEDERLANDSCHE BANK.
Verkorte Balans op 2 December 1935.

Activa.
BinneaI.Wis.(Jifdbk.
f

34.048.372,76

Plaatsen en
Landen
Noteerings-J
eenheden
16
Nov.I
1935
23Nov.
1935
25130
Nov.’35
~
LaagstelHoogstel
Alexandrië..
Athene
Piast. p.g
Dr.p.
97
34
516
97X
516
97
y,
517
97%
518
….
Bangkok .
…
Sh.p.tical
l/JOX
1110%
1110%
1110%
517
11103.
selsProm.,1Bijbnk;
,)

653.518,13
0T17
i,

..1i

Â

,,h

0 1OC 000
iivaapest

. .
Pen. p. £
16%
16%
16%
16y

1
6
” “”

”°°’°°°,”‘

f

37.887.779,44
I3uenosAires’ p. pesop.{
18.10
18.05
17.90 18.10 17.95
Papier o.h. Buiten!, in disconto

……

Calcutta
.
…
Sh. p. riip.
116%
1/6%
116
8
1
82

1/6
5
1
3
1/6%
Idem eigen portef.

f

1.077.500,–
Constantin.
•
Piast.p.g
613
614
613
2

614
614
Af: Verkochtmaarvoor
Hongkong
..
Sh. p.
$
1/5k
1,6
–
1/5%
1/6
151
debk.nognietafgel.
,,

–

1077500
ij

Lissabon….
nu. p. yen
Escu. p. £
1
1
1
11
32
110%
1
1
131
1
35

11(
)
%
l/1
1
.j
109%
1
1
2
1
1

110%
1
1
2
110%:

vrnu

‘
vrsch,J
Hfdbk.
f

93.464.680,95′)
Bijbnk.

6.889.609,56
Mexico

. .. .
$
per
£
17%
17%
17%
18%
17%
In re
‘

k.-crt.
,,
Ag.sch.

.089.460,65
Montevideo
2)
d. per £
21% 21%
21%
22
21%
.
op

onderp.
,,

Montreal

..
$
per £
4.97%
4.98%
4.97% 4.99
4.98%
•.
f136.443.751,16
–
Riod.Janeiro3
cl. per Mil.
2i
6
213/
32
221/
32
2
223/
182
Op Effecten
…….
f
129.856.096,58′)
Shanghai

.
.
Sh. p. $
1/2k
1/2i
1!2′
1;23x

11
2ox..
OoGoédrpnenSnen.
6 F7 66
———————
–
‘
r
”
-“-‘ ”””’
,,
136.443.751,161)
Singapore
. .

id.
.

24

2′
1
4

2
1
4

2/4% 2/4%

Voorshtten ah. kijk …………….
,,

15.000.000,
Valparaiso
4).
$
per £

123

123

123

125

125

,
Munt,
Gud ……
f
132.597.765,-
Warschau
. .
Zl. p. £ 26% 26

26

26%

26%

Iluntmat., (3oud
..

495.507.179,08
1)
Oflic. not. 15 laten, gem. not., welke importeurs hebben te betalen,
1
Oct, 17.02.
2)
Offic. not. 5Nov,
3911
8
. 18 Nov. 39
11
/is;
20Nov.
3951
8
, 22Nov.

f
628.104.944,08
39
1
/,; ) Id. II Mrt.:
4’14
4)
90 dg. Vanaf
28Aug.
laatste ,,export” noteering.

Munt, Zilver, enz.

19.773.725,03
ZILVERPRIJS

.

GOUDPRIJS
8)

Muntinat.;
Zilver..

26
Nov,
Lonaen’)
1935..

29%.
N.york2)
65%
26
Nov.
1935,.
•

Londen
140’ll
.

.

”

.

Iieleggingvan kapitaal, reserves en pen-
647.878.660,118)

27

,,
1935., 29%
65%
27

,,
1935…,
141
sioenfonds

……………………

39.604.007,08
28

,,
1935,

29%
–
28
1935
14011
.(lebouwen en Meub. der, Bank ………
,,
4.600.000,-
29

,,
1935,

29%
65%
29

1935:::.
]41’4.
Diverse

rekeningen ………………
,,
4.803.388,26
30

,,
1935,, 29y
,
65%
30

1935,…
140/
Staatd.Nederl.(Wetv..2715/’32SN0221)
15.486.148,55
2 Dec.
1935..

29%
65%
2 Dec.
1935..’..
141./.
.
3 Dec.
1934..
54%
3.i)ec.
1934,…
.i4O2

f
.

f
.

.

‘
‘Passiva.
902.781.243,60

27 Juli 1914,,

2 4 1y
16

59
27 Juli

1914.
.
..

.
84;1(i%./
Kapitaal …. .
.
……….

……..
…….

f
20.000.000,-
1
)
in pence
p. oz. stand.
2) Foreigu
silver
in$c.p.’oz.
fine. 3)’jn si,.
p.oz. fine
‘.Reservefonds ……………………..
,,
4.040.884,01
–
STANDVAN’.sRIJKSKAS.

.,
,
Bijzondere

reserve

……….
… ……….
.
5.675.000.-
Vorder1
n
gen.

____
I
23Nov.
1935
1

30Nov.1935
Saldo van ‘s Rijks Schatkist bij De Ne
–
–
Saldo b. d. Bank voor Ned. Gerneenteu,
1

‘

190.256,45
/

1.405.718,1
Voorscl,otten op ultimo October

935

derlandsche Bank …………………..

a/d. gemeent. verstr. op a. haar uit te
keere,, hoofds. der pers, bel., aand.
in
de hoofds. der grondbel. en der gem.
fondsbel., alsmede opc. op die belas-
tingen
en
op de vermogensbelasting
4.826.429,09
4.826.429,0
,,
126.313.593,59
,,
126.962.748,3
Idem

aan

Suriname ………………
,,

13.086.673 22
,,

13.188.419,8
Idem

aan

Curaçao
….

…………..
,,

741.398,98
654.108,6

Voorschotten aan Ned.-lndië ………

Kasvord.weg.credietverst.a!h.buitenl
,,1l9.294.8l4,0l
,,
119.069.951,5
Saldo der postrek. v. Rijkscomptabelen
,

26.010.941,21
31.960.492,7
Vord. op het Alg.Burg. Pensioenfonds’)
–

..

–
.
Vord. op andere Staatsbedrijven
1)
35.673.127,37
34.533.127,3′
Verstr. tenlastederRijksbegr.kasgeld- leeningenaangemeenten_(saldo)
‘38.384.435,28
,,
38.173.435,2
Verplichtingen

Voorschot door De Ned. Bank ingev.
art.

16′ van

haar

octrooi verstrekt
f

15.000,000,-
1

15.000.000,-
Voorsch. d. De Ned. Bk. i. rek. crt.verstr
.

2.028.483,64
,

2.679.704,51
Schatkistbiljetten

in

Omloop
………
,,395 520.000,-
,,395.520.000,-
Schaikistproniessen in omloop
……
156.480.000,-
,,
163.780.000,-
w.v. rechtstr. bij De Ned. Bank gepl
–
,,

7.000.000,-
–

..

6.
0
0
0
.000,-
Zilverbons in omloop

…………….
1.200.844,-
1.199.405,51
Schuld op ultin,o October
1935 aan de
….

Daggeldleeningen

………………………..

gem. weg. a.h.uittekeeren hoofds.d.
pers.
bel., aand. i. d. hoofds. d. grondb.

…..

e. d.
gein. fondsb. alsm. opc. op die
bel, en op de vermogens belasting
–
Schuld aan het Alg. Burg. Pensioenf.1)
Id.

h. Staatsbedr. der
,,

50.249,42
.,,

576.982,7
a.

P.T. en T.’)
60.306.115,74
62.085.620,l(
Id. aan andere Staatsbedrijven
1)
–
–
Id. aan diverse instellingen’) ……….
,

76.072.484,12
76.
1
04.
1
45,3
1)
In rekg.-crt.

net’s Rijks Schatkist.
NEDERLANDSCH.INDISCHE
VLOTTENDE
SCHULD.
/

23 Ndv.
1935
1

’30Nov.
1935

Saldo Javasch

‘ank
5

/

536000-
f

1404000-
Saldo b. d. Postchê9ue- en Girodienst
288.000.- 724.000,-
60.676.000,-
,,

60.676.000,-
Verplichtingen:
Voorschot’s Rijks kas e.a. Rijksinstell.
.126.354.000,-
,,
126.963.000,-

,

Betaalmiddelen in

s Lands kas ……..

–
–
Schalkistpromessen ………………….
Schuld
aan het Ned.-lnd. Muntfonds.,,
714.000,
–

,

714.000,-
Idem aan de Ned.-lnd. Postspaarbank.
849.000,-
678.000,-
Voorschot van de lavasche Ran’k
…
–
–

SURINAAMSCHE BANK.
Voornaamste
posten
in duizenden guldens.

Data
Metaal
Cl
“‘
–
latle
schulden
1
2 Nov.

1935..
783
1.186
468
26 Oct.

1935., 790
1.061
478
19

,,

1935.,
786
1.060
479

1
12

1935..
787
1.089

1
528
5

,,

1935.. 791

1
1.149 495
5 Juli

1914..
645
1.100 560
t)
Sluitp.
der activa.

,,
42.120.570,81
Diverse

rekeningen ……………….
,,
4.080.548,58

f
902.781.243,60

Beschikbaar metaalsaldo

…………
f
305.343291,9.6
Minder
bedrag aan bankbiljetten in om- loop dan waartoede Bank gerechtigd is

763.358.230,-
Schatkistpapier, rechtstreeks bij de Bank
ondergebracht………………..

L)
Waarvan ‘aan Nederlandsch-Indie
7.000.000,-

(Wet van
15 Maart 1933,
Staatsbiad No. 99) ……..
f
71.153.775,-
‘)

Waarvan

in

het

buitenland
……………..
….
…….
68.120.953,77

Voornaamste posten in duizenden guldens.

Data
Goud Circulatie
Andere
opeischb.
schulden

Beschikb.
Metaal-
saldo

Dek-
kings
1
nerc.
Munt
1
Muntmat.

2

Dec.

‘351132598!
25 Nov.
‘
35
1
1
3
25981
25
Juli’
14
1
65
.
703
1

495.507
495.402
,
96.410 _

816.808′
787.0881

31
0.
4
37!

42.219 74.502

6.198 _

305.343
1
305.075

43.521

75
1 75

54

Data

.
Totaal
bedrag
1
Schatkist-
1
prornessen
1
Belee
–

1

Papier
1

op het
Diverst
i

reke-
Idisconto’slrechtstreeks, ningen
buiten!.
1
ningen
2 Dec.

1935

37.888

7.000

136.444
1.077

1

4.803
25 Nov. 1935,

40.365
1

7.000

136.886
1.077

3.522
25 Juli

1914
!

67.947

–

61.686
1

20.188

1

509
t)
Onder de activa.
JAVASCHE BANK:.

Data
1
Goud
1
Zilver
i
Circulatie
op/h.
schulden
1metaal-
1

saldo

30Nov.’35
2
)I
102.630
157.236 22.240 30.842
23

,,

1
35
2)!
.
102.470
157.790
18.650
31.894

2 Nov.1935!
75.017

l

22.386
162.285
16.721
.25.800
26Oct.
19351
80.516

22.451 160.017
20.921
30.593
25
Juli
1914
1
22
.057

_31.907
110.172
12.634
4.842

Data

1

Wissels.
1

buiten
1

‘

1
1

Dis-

1
1
Belee-

1
1
Diverse

1
reke-

1
Dek-
kings-
1

N.-lnd.
1

betaaib.
1

‘cbnto’s

1 1

1
ningen
1
1
ningen’)
1
percen-
tage

9

7.
,

8
7
,,.
‘

7

1′

Discont. Dlv. reke
1
ningeni)

Pensioenfonds

,

9
948
923,60
”

Bankbiljetten in omloop………
‘…..
,,

816.807.630,
‘
Bankassignatiën in omloop
.
‘ ……….
98.686,60
2

Rek,-Cour.
j
Het Rijk
f

–
‘

saldo’s:.
‘
.A’ndprpn.
–
42
1.20
57081

567
568
1.630
1.684
‘
30
1
Nov.’35
2

1
2.910
‘
75.210
_
1
10.690

1
57

565
1

1.706
23
1352)

j
3.000
72.710
10.240
1
58

560

1
1.704
2Nov.1935

t
2.190
No.533
1
55.3″l
10.060
1
.
54
566

1
1.71.0
26Oct.
1935

1
1.981
10.370
_
1

56.956
11.440

1
735

1

396
25
Juli1914

1
6.395′

j

7.259

1

75.541
1
2.228
44′
1)
Sluitpost activa.
2)
Cijfers
telegrafisch ontvangen.