Deglobalisering, ontkoppeling, geo-economische fragmentatie, near- en friendshoring: het vocabulaire dat gebruikt wordt om het verslechterende mondiale handelsklimaat te beschrijven, wordt steeds groter. Dat is niet vreemd, want het aantal restricties op internationale handel en investeringen is de laatste jaren sterk toegenomen (figuur). Van deglobalisering zal echter niet snel sprake zijn.
Het begon met de handelsoorlog die de Verenigde Staten onder Donald Trump in gang zetten tegen China. Dat China met behulp van overheidssubsidies zijn export vergrootte en te weinig deed aan bescherming van intellectueel eigendom, was voor de VS reden om invoertarieven op Chinese goederen in te stellen. China sloeg terug met soortgelijke maatregelen. Trumps opvolger Joe Biden deed er vorig jaar een schepje bovenop door exportrestricties in te stellen op hightech-goederen die gebruikt kunnen worden voor militaire doeleinden. En ook andere landen gingen om handels- dan wel geopolitieke redenen over tot handelsbeperkingen. Meest prominent zijn natuurlijk de sancties die westerse landen instelden tegen Rusland nadat dit land Oekraïne binnenviel.
Op een heel andere manier droeg de coronapandemie bij aan de verslechtering van het handelsklimaat. Vertragingen in de productie en het transport van goederen en diensten leidden tot grote verstoringen in de internationale toeleveringsketens. Wereldwijd groeide het besef hoe kwetsbaar de economie is voor onverwachte ontwikkelingen.
Leidt het grimmiger handelsklimaat nu tot deglobalisering of, erger nog, ontkoppeling van economieën of zogenoemde geo-economische fragmentatie? Dat is onwaarschijnlijk. Specialisatie en internationale handel, waarover David Ricardo in zijn theorie over comparatieve kostenvoordelen ruim tweehonderd jaar geleden al schreef, zijn daarvoor te profijtelijk. Wel zal er waarschijnlijk sprake zijn van verschuivende handelsstromen. Ondernemingen willen hun toeleveringsketens minder kwetsbaar maken. Overheden streven steeds vaker naar strategische autonomie in essentiële sectoren zoals voeding, energie en hoogwaardige technologie. Diversificatie is in beide gevallen het sleutelwoord. De handel zal vaker gericht zijn op dichterbij gelegen landen (nearshoring) en landen waarmee een goede en stabiele relatie wordt onderhouden (friendshoring). Ricardo zou daar vast niet wakker van hebben gelegen, als hij nog leefde. Het gaat immers om een rationele afweging van risico versus efficiëntie.
Auteur
Categorieën