‘We zijn schizofreen over winst in de zorg’

De afgelopen weken maakte de ESB-redactie samen met Marcel Canoy een podcast over winst in de zorg. Marcel deelt zijn belangrijkste inzichten uit de podcast.

Als mij één ding duidelijk is geworden uit de podcast ‘Winst is mij een zorg’, is dat we als land schizofreen zijn als het gaat om winst in de zorg. We willen graag investeringen en innovatie, maar maken het partijen die risico willen lopen verdomd lastig. Winst in de zorg is een vies woord, behalve als het gaat om dokters, apothekers of tandartsen, dan knijpen we een oogje dicht. We roepen moord en brand als er een zorgcowboy piefpafpoef doet, maar we weigeren zorgverzekeraars een wapen te geven om cowboys te weren. Officieel vinden we private equity de duivel, maar als ze geen gekke dingen doen, gedogen we het.

Schizofrenie gaat gepaard met nare symptomen, zoals denkstoornissen en waanbeelden. Zo denken we dan allemaal plotseling dat de debacles van het Slotervaartziekenhuis en Co-Med te danken zijn aan marktwerking.

Gelukkig is de aandoening nog niet zodanig ernstig dat een gedwongen opname nodig is, want een therapie is mogelijk die de terugkeer naar de maatschappij vergemakkelijkt. Gelukkig fungeerden de gasten van de podcast als gratis therapeuten voor de samenleving.

De therapie begint met het normaliseren van de begrippen winst en winstuitkering. Niet alle stichtingen gedragen zich als Moeder ­Teresa en op winst gerichte spelers zijn niet allemaal geldwolven die niets om zorg geven.

Als er zo een redelijk gesprek met de ­patiënt mogelijk is gemaakt, gaan we kijken hoe we het kaf van het koren kunnen scheiden. We willen geen cowboys, maar wel ondernemerschap. Daartoe is van twee kanten werk nodig. Aan de ene kant gaat het om het weren van die cowboys. Daar heeft het huidige kabinet een stap gezet via een wetsvoorstel over integere bedrijfsvoering. In dat voorstel worden toezichthouders uitgerust met gereedschap om financieel wangedrag effectiever tegen te gaan dan nu het geval is.

Maar ook met die wet is het nog kinderlijk eenvoudig om zo maar een stichting op te richten, bijvoorbeeld voor verslavingszorg. Zonder enige relevante kwalificaties, maar met een sluwe marketingcampagne kunnen patiënten worden aangetrokken – en de verzekeraars mogen gewoon aftikken. Voordat de malafide stichting door de mand valt, zijn miljoenen euro’s verbrast en is er met kwetsbare patiënten gesold.

Ook aan de andere kant is er werk aan de winkel. Zorgaanbieders, zoals medisch specialisten in een maatschap, zijn in theorie wel ondernemers maar lopen geen relevant financieel risico. Ondernemers die dat wel doen en vervolgens succesvol zijn, worden met de nek aangekeken, zelfs als ze goede zorg leveren en geen monopolistengedrag vertonen.

Een volwassen manier om winst uit te keren met de nodige checks and balances is daarom een volgende stap in het herstel. Dat zal in de ene subsector minder lukken dan in de andere, en vereist zwaar inzetten op het meten van kwaliteit. Maar onze patiënt is dat allemaal waard.