De meeste Nederlandse pensioenfondsen hebben een dekkingstekort. Hun vermogen is kleiner dan de waarde van hun verplichtingen. Voor indexatie is evenmin geld beschikbaar. Buffers om nieuwe tegenvallers op te vangen zijn er niet meer. Tegelijkertijd liggen de premies onder de kostprijs van de nieuw opgebouwde rechten. Bovendien wordt een deel van de premies niet voor de nieuwe rechten gebruikt, maar om de financiering van oude rechten te verbeteren. Als de beleggingsresultaten opnieuw tegenvallen of de rente verder daalt, zullen extra kortingen nodig zijn. Gevoegd bij de niet-gecompenseerde inflatie, betekent dit een groot risico dat de koopkracht van veel pensioenen en pensioenrechten verder afneemt.
De meeste mensen hebben geen idee van wat dit allemaal voor hen betekent. Ze weten ook niet hoe groot het risico is dat zij in de toekomst nog meer moeten inleveren. Met de mogelijkheden om in hun eigen specifieke omstandigheden de klappen op te vangen, wordt geen rekening gehouden. Wat zij er zelf aan zouden kunnen doen, wordt hen niet verteld. Er wordt wel gepraat over de noodzaak om beter te communiceren, maar dat wordt al jaren gedaan. Tot nu toe heeft dat niet veel opgeleverd. Als de regels van het spel steeds opnieuw worden aangepast, hetgeen de laatste jaren schering en inslag is geweest, weet bovendien eigenlijk niemand hoe groot de risico’s voor de individuele deelnemers werkelijk zijn.
Al met al is de situatie onhoudbaar en door de vergrijzing wordt zij elke dag erger. Ons huidige pensioensysteem is technisch failliet en het is de hoogste tijd voor een nieuw systeem. Volgens ons moet dat op individuele rekeningen worden gebaseerd. In zo’n systeem zijn de communicatiemogelijkheden veel beter. Iedereen heeft duidelijke rechten,die bovendien goed zijn beschermd. Alle deelnemers dragen weliswaar risico’s, maar bij een goede opzet kunnen die worden afgestemd op de nagestreefde pensioenniveaus. Daarbij kan rekening worden gehouden met de minimaal acceptabele pensioenniveaus als alles tegenzit.
Zowel het nagestreefde als minimale niveau kan bovendien worden aangepast aan de wensen en omstandigheden van de individuele deelnemers. Elke deelnemer kan zelf vaststellen of de kans groot genoeg is om zijn pensioendoelstellingen te realiseren. En als dat niet zo is, een aantal te begrijpen keuzes maken om er wat aan te doen: meer sparen, later met pensioen gaan, of meer risico nemen.
In het huidige systeem draait alles om het collectief. Maar de individuele deelnemer krijjgt de klappen, of hij die nu kan dragen of niet. De regelingen die wij voorstaan worden weliswaar voor collectieven opgezet, maar zij draaien om de individuele deelnemer. Zelfs als hij geen enkele betrokkenheid toont. Als hij die wel toont, krijgt hij informatie waar hij wat aan heeft en keuzes voorgelegd die hij begrijpt. Duurder hoeft het niet te worden. Eenvoudiger wel.
Lex Hoogduin en Jan Snippe (directeur Dimensional Retirement Europa)
Auteur
Categorieën