ESB Dossier Consumentenwelvaart als beleidsdoelstelling
Ten geleide
B
Soms zijn er aan de consumptie van
ij ACM staat de consument
goederen negatieve effecten verbonden
centraal. Dat betekent dat, zodie de consument eigenlijk ook in ogenwel bij de regulering, het meschouw zou moeten nemen, maar dit
dedingingstoezicht als in de Directie
mogelijk onvoldoende doet. Verzoeken
Consumenten, ACM erop toeziet dat
om ontheffingen van de Mededingingsde consument uiteindelijk beter wordt
wet – bijvoorbeeld door producenten
van haar interventies. Consumenten
die gezamenlijk afspraken willen maken
kunnen worden benadeeld door kartelom milieuvriendelijker te gaan produceafspraken met als gevolg te hoge prijzen
ren – worden alleen toegestaan wanneer
of een beperkte keuze, maar ook doorde daaraan verbonden prijsstijgingen niet
dat bedrijven onvoldoende of verkeerde
ten goede komen aan de winst van de
voorlichting geven over hun producten
producent, maar worden aangewend om
en diensten. Benadeling kan ook indirect
Chris Fonteijn
het aanbod te verduurzamen. Het moet
plaatsvinden. Zo kunnen bedrijven werk
Bestuursvoorzitter van ACM
daarbij duidelijk zijn dat de maatschaponder elkaar verdelen, of afspraken mapelijke waardering die aan de afspraak
ken over prijzen die zij zakelijke afnemers
wordt gegeven groter is dan de extra
in rekening brengen. Uiteindelijk zullen
de meerkosten van dit handelen ook weer worden doorberekend prijsstijging die de consument moet betalen. De vraag is hoe we
in de consumentenprijzen. De eerste vraag waar wij bij handha- deze maatschappelijke waardering moeten bepalen – en waar, naast
ving van de Mededingingswet en de regulering van sectoren voor economische overwegingen, de juridische grenzen liggen van het
komen te staan. luidt: “Hoe bepalen we of de consument er echt ACM-toezicht.
beter van wordt?†In de praktijk wordt daarbij allereerst gekeken Het gaat in dit ESB-dossier om de discussies over de doelstelnaar het effect van interventies op prijzen en kwaliteit. Een lagere lingen van ACM in de breedte, en bijvoorbeeld om welk welprijs voor een goed of dienst, een betere kwaliteit – of nog liever vaartsbegrip ACM na moet streven. Sommigen vinden dat het
allebei – zal de consument ten goede komen. Uitzonderingen welvaartsbegrip breed gedefinieerd moet worden. Het gaat dan
op deze algemene regel accepteert ACM alleen dan wanneer er om consumentenwelvaart waarin ook zaken meegewogen woreen aantoonbaar publiek belang mee wordt gediend waar de con- den die wel van wezenlijk belang zijn maar die niet in geld zijn uit
sument ook baat bij heeft. Een afweging die ACM moet maken, te drukken. Hoe moeten we een mooi landschap in geld uitdrukheeft betrekking op de vraag of het verlagen van de prijzen die het ken? Kan dat eigenlijk wel? Hoe moeten we omgaan met geneconsumentensurplus op korte termijn doet toenemen maar tege- genheid en altruïsme? Deze zaken spelen bij feitelijke keuzes van
lijkertijd de winstverwachtingen van de bedrijven verlaagt, ook op de consument een belangrijke rol, maar raken bij een economilangere termijn altijd goed is voor de consument. Een verhoging sche kosten-batenanalyse al snel in de knel. Is dat erg of is de wijze
van het consumentensurplus zal de winst van ondernemers doen waarop een marktautoriteit zoals ACM haar keuzes maakt, en
verminderen. Dat kan invloed hebben op investeringen in ver- deze zaken dus buiten beschouwing laat, misschien de enig monieuwing. Dit speelt bijvoorbeeld bij reguleringsvraagstukken: een gelijke? De analyses in dit dossier geven een beeld van hoe econote laag tarief voor het transport van energie kan de investering in men denken over vraagstukken zoals ik hierboven heb geschetst.
het netwerk negatief beïnvloeden, of een te laag rendement voor Dat is kritisch en uitdagend. Het juridische kader waarbinnen
aanbieders van mobiele telefonie kan een uitrol van nieuwe in- ACM opereert, komt in een economenblad minder aan bod.
frastructuur vertragen. Dus lage prijzen zijn leuk voor de huidige Toch is ook die invalshoek niet onbelangrijk, omdat uiteindelijk
consument, maar in dit geval misschien niet voor de toekomstige. veel zaken voor de rechter beslecht worden. De enkeling die daar
Een belangrijk punt is dus ook hoe rekening met de toekomstige wel wat over zegt, maakt duidelijk dat juristen en economen nog
steeds veel van elkaar kunnen leren.
consument te houden.
Jaargang 99 (4683S) 18 april 2014
De auteur heeft verklaard dit artikel alleen te publiceren in ESB en niet elders
te publiceren in wat voor medium dan ook. Het is wel toegestaan om het artikel voor eigen gebruik
en voor publicatie op een intranet van de werkgever van de auteur aan te wenden.
1