Vooruitlopend op de bijeenkomst van hooggeplaatsten uit het bedrijfsleven, politiek, maatschappelijke organisaties en wetenschap onder de paraplu van het World Economic Forum (WEF) eind januari in het Zwitserse Davos, heeft het WEF ook dit jaar weer zijn Global Risk report gepubliceerd. De meest schrijnende conclusie van het achtste Global Risk report is dat 2012 een verloren jaar is geweest in het aanpakken van de grootste risico’s waar de wereld voor staat: financiële implosie en het uitwonen van de planeet. Of onze inertie nu voortkomt uit een verlammende angst om de verkeerde keuzen te maken of een ‘het-zal-mijn-tijd-wel-duren’ houding, het leidt in beide gevallen tot een steeds grotere kans dat deze risico’s ook werkelijk tot een gigantische kapitaalvernietiging – natuurlijke hulpbronnen, mensen en geld – zullen leiden. De politici zijn niet in staat zichzelf en hun nationale belangen te overstijgen, het clubje bedrijven dat aan duurzame oplossingen werkt is te klein om hun onverantwoord ondernemende collega’s te neutraliseren, laat staan te overstijgen. Dan is er nog de burger/consument die – ook weer op een kleine groep na – vooral gaat voor de laagste prijs voor producten en diensten en het hoogste rendement op pensioen en andere financiële activa, zonder zich te realiseren dat die twee elkaar tegenwerken.
Tegelijkertijd onderschatten we risico’s die misschien sneller dan we denken ook tot grote destabilisatie van de wereld zouden kunnen leiden. Grote groepen van mensen zijn ervan overtuigd dat het met klimaatverandering niet zo vaart zal lopen, omdat we op tijd met allerlei technologische vernieuwingen zullen komen, sterker nog: we hebben die kennis allemaal al. We moeten die alleen maar ‘even’ implementeren.
Dat grote geloof in de slimme mens leidt er ook toe dat we denken dat er uiteindelijk voor alle ziekten wel een oplossing komt. Helaas gaan we heel erg slordig om met bestaande oplossingen waardoor hun werking aan kracht verliest. In het Global Risk report 2013 noemt het WEF onze onnadenkende gebruik van antibiotica een van de grootste bedreigingen van de wereldwijde gezondheid. Door het overmatige en onzorgvuldige gebruik van antibiotica moeten de wetenschappers steeds sneller slimmere varianten uitvinden om de snel muterende bacteriën de baas te blijven kunnen.
Een Russische collega vertelde vandaag – net terug van familiebezoek in Moskou – dat antibiotica in haar moederland zonder recept gekocht kan worden en dat iedereen bij het minste of geringste naar de antibiotica grijpt. Behalve het feit dat ze hun eigen gezondheid in gevaar brengen, vormen ze ook een bedreiging voor de gezondheid van alle mensen wereldwijd. Met de dagelijkse stroom van mensen die elkaar op de verschillende continenten ontmoeten en weer verder vliegen, is het risico van een pandemie door afnemende weerstand vrij groot.
Helaas constateren de schrijvers van het Global Risk report ook dat wij mensen niet de cognitieve capaciteiten hebben om de risico’s en de kansen daarop te bevatten. We leggen te veel nadruk op recente ervaringen voor onze risicoanalyse; we geven veel meer gewicht aan kortetermijnkosten – en opbrengsten dan die in de toekomst; en we denken dat de kans op een natuurramp klein is omdat een dergelijke ramp maar weinig voorkomt. Maar duur zijn ze wel: de overstromingen in Thailand kostte 30 miljard dollar, de schade van orkaan Katrina in de VS was 125 miljard dollar en de schade van Sandy in New York en New Jersey staat nu op 70 miljard.
Kortom, we moeten onze economische en ecologische weerbaarheid vergroten. Dat betekent maar een ding: investeren een economie die de gezondheid van de planeet, van het klimaat en van de mens herstelt. Dat hoeft een financieringstekort van drie procent – waar de rekenmeesters in Den Haag zo dol op zijn – niet in de weg te zitten. Tegemoet komen aan de vereisten van de vermogensbeheerders van de pensioenfondsen zodat zij kunnen beleggen in duurzame oplossingen, ook in Nederland. Accijns en btw heffen op kerosine en dat bedrag gebruiken voor duurzame investeringen in het openbaar vervoer, vastgoed, wetenschap en/of gezondheidszorg is slechts een suggestie, maar levert wel werkgelegenheid op. Misschien dat de mannen en die paar vrouwen in Davos nog met betere ideeën komen. Ze zijn het aan hun stand verplicht.
Auteur
Categorieën