Relatieve hoeveelheid bedrijven indicatie voor belastingparadijs

Brievenbusmaatschappijen spelen een belangrijke rol in legale belastingontwijking, maar ook in illegale activiteiten zoals belastingontduiking, witwassen en corruptie. Om landen waar brievenbusmaatschappijen een relatief grote rol spelen vast te stellen, kan gekeken worden naar het aantal ingeschreven bedrijven (exclusief eenmanszaken) per hoofd van de beroepsbevolking. Een abnormaal hoge ratio wijst erop dat veel van de bedrijven in een land waarschijnlijk geen reële economische activiteiten ondernemen, maar eerder dienen als doorstroomkanalen of schijnconstructies. Het voordeel van deze simpele maatstaf is dat het voor bijna alle jurisdicties berekend kan worden, ook binnen landen.

De Britse Maagdeneilanden spannen qua aantal ingeschreven bedrijven de kroon, met bijna zestien ingeschreven bedrijven per persoon in de beroepsbevolking (figuur). Deze eilanden zijn populair aangezien bedrijven hier volledig belastingvrij winst kunnen boeken. Binnen Europa lijken vooral in Liechtenstein een groot deel van de bedrijven brievenbusmaatschappijen te zijn. Ter vergelijking: de wereldwijde mediaan ligt op bijna 0,1 bedrijf per hoofd van de beroepsbevolking.

In de Verenigde Staten vallen de staten Delaware en Wyoming op. Delaware wordt veelal gebruikt door brievenbusmaatschappijen die royalty-inkomsten ontvangen, omdat deze er onbelast blijven. Wyoming is waarschijnlijk populair vanwege het gemak waarmee de identiteit van de bedrijfseigenaar verhuld kan blijven. Zo lenen brievenbusmaatschappijen in Wyoming zich voor belastingontduiking en fraude.

Een nadeel van onze maatstaf is dat grote economieën er relatief ongevoelig voor zijn. Een groot aantal brievenbusmaatschappijen in absolute termen zal immers minder opvallen wanneer het aantal reguliere bedrijven en de beroepsbevolking groot zijn. Zo toont onze indicator geen relatief grote hoeveelheid brievenbusmaatschappijen in Nederland (0,1), ondanks de status van Nederland als belangrijk doorvoerland in internationale geldstromen.

Internationale organisaties zoals de Europese Unie en het Internationaal Monetair Fonds houden lijsten bij met landen waar een verhoogd risico op belastingontduiking of witwassen heerst. Onze indicator voor brievenbusmaatschappijen kan dergelijke lijsten kwantitatief onderbouwen.