Redactioneel
Eva Niesten
Redacteur ESB
e.niesten@sdu.nl
Oude economie
T
opambtenaren adviseerden het kabinet
een paar weken geleden met een plan voor
investeringen in infrastructuur. Deze investeringen in wegen, het spoor en de woningbouw moeten de in recessie geraakte economie
stimuleren. Volgens dit advies zijn de investeringen
nodig om de bouwsector aan het werk te houden en
het vertrouwen in de economie te herstellen. Het
advies is tekenend voor de andere oplossingen die
zijn aangedragen voor de recessie, zoals de werktijdverkorting en de vele kapitaalinjecties in de bankensector en de auto-industrie. Deze oplossingen zijn
bedoeld om snel effectief en vooral tijdelijk te zijn.
Het is de vraag of je met dergelijke tijdelijke oplossingen de oorzaken van de huidige recessie aanpakt,
of dat dit het zoveelste geval van Haagse symptoombestrijding is. Naast de kredietcrisis zijn de hoge
olieprijzen genoemd als oorzaak voor de recessie.
Voor dit probleem van hoge olieprijzen moeten
langetermijnoplossingen in de begroting gevonden
worden. In plaats van te investeren in meer wegen
en meer woningen bij een toekomstige vergrijzing
en bevolkingskrimp, moet de Nederlandse economie
gestimuleerd worden met investeringen in duurzaamheid. Een van de weinige stabiele factoren in
de wereldeconomie is namelijk de voortdurende
fluctuatie van de olieprijs. Als gevolg van de crisis in
1973 verviervoudigde de prijs voor een vat olie naar
twaalf dollar. Tijdens de crisis van 1979 kwamen de
olieprijzen ver boven die van het niveau van 1973
uit, en in juli 2008 bereikte olie de hoogste prijs
ooit van 147 dollar per vat. Een langetermijnoplossing voor deze prijsstijgingen is een verandering
naar een duurzame economie waarin energie wordt
g
 eproduceerd met hernieuwbare bronnen, en waarin
producten worden ontwikkeld die functioneren
zonder fossiele brandstoffen.
Een gevolg van de recessie is echter ook dat de
markt nauwelijks meer investeert in duurzame
projecten. Er is minder krediet voor windturbines
beschikbaar (NRC Handelsblad, 16 februari 2009).
De Belgische bank Dexia trok zich terug uit een
investering in een park van honderdtien windmolens
aan de Belgische kust. Het Nederlandse bedrijf voor
duurzame energie Econcern kondigde aan dat ontslagen onvermijdbaar zijn. Bij een falende markt is
een langetermijnvisie van de overheid vereist waarin
ze zelf investeert in duurzaamheid, en de marktpartijen stimuleert dit ook te doen. In de eerste
maanden van de recessie lieten de Europese overheden het echter afweten. Van september 2008 tot
eind januari 2009 kondigden de overheden van de
dertien grootste economieën van de Europese Unie
verschillende maatregelen aan voor de recessie, die
optelden tot zo’n negentig miljard euro. Hiervan zal
maar 1,3 procent worden uitgegeven aan groene
investeringen (euobserver.com).
Een verandering naar een duurzame economie lijkt
echter onvermijdelijk. De prijs van olie zal ons ook
in de toekomst parten spelen: bij een steeds kleiner
wordend aanbod en een groeiende vraag zal de
olieprijs weer gaan stijgen. Tevens zijn op internationaal niveau afspraken gemaakt over klimaatdoelstellingen, en besteden zelfs de Verenigde Staten
58 miljard dollar aan groene investeringen tijdens
de recessie. Door nu te investeren in groene initiatieven, en in onderzoek en ontwikkeling van groene
energie, kan de Nederlandse economie streven naar
een concurrentievoordeel voor de toekomst. De vertrouwde oplossingen voor de oude economie zal de
Nederlandse overheid noodgedwongen achter zich
moeten laten.
Een maatregel die de overheid nu direct kan nemen
is de uitbreiding van de SDE-regeling. Deze regeling
voor de Stimulering van Duurzame Energieproductie,
die door het agentschap SenterNovem van het
Ministerie van Economische Zaken wordt uitgevoerd,
vergoedt het verschil in kostprijs tussen fossiele en
duurzame energie. Het budget van deze regeling
kan worden vergroot, en de regeling kan aantrekkelijker worden gemaakt voor investeerders. Wanneer
de overheid toch veel waarde hecht aan haar
korteÂermijnvisie, hoeft ze deze voor de duurzame
t
investeringen niet los te laten. Daarnaast zorgt de
productie van meer windturbines en zonnepanelen
ook voor meer werkgelegenheid in de bouw. En niet
onbelangrijk: de uitbreiding van de SDE-regeling legt
minder beslag op de overheidsfinanciën, vergeleken
met een volledige financiering door de overheid van
de wegen en woningbouw.
De auteur heeft verklaard dit artikel alleen te publiceren in ESB en niet elders
De auteur heeft verklaard dit artikel alleen te publiceren in ESB en niet elders
te publiceren in wat voor medium dan ook. Het is wel toegestaan om het artikel voor eigen gebruik
te publiceren in wat voor medium dan ook. Het is wel toegestaan om het artikel voor eigen gebruik
en voor publicatie op een intranet van de werkgever van de auteur aan te wenden.
en voor publicatie op een intranet van de werkgever van de auteur aan te wenden.
ESB
94(4555) 6 maart 2009
131