Promotiebespreking: Roy Peijen

Voorgaande economische crises hebben ons geleerd dat te beperkte investeringen in het werklozenbestand kunnen leiden tot langdurige werkloosheidsperiodes en gecompliceerde herplaatsingen op een snel veranderende arbeidsmarkt. Dit probleem is actueler dan ooit, vanwege de toenemende werkloosheidscijfers door de corona­crisis.

De inzet van het Nederlandse activeringsbeleid beoogt om werklozen snel naar werk te begeleiden, maar wordt sterk bekritiseerd vanwege de sollicitatiequota, bijbehorende kortingen op uitkeringen en de zeer beperkte investering in beroepsspecifieke vaardigheden. Gezien de groeiende vraag naar deze vaardigheden – die werklozen dikwijls niet bezitten – dreigen zij niet-passend werk te krijgen en/of vallen ze terug in de werkloosheid.

Ten tijde van economische achteruitgang worden, als gevolg van dit beleid, vaak dezelfde groepen buitenspel gezet, zoals jongeren, mensen met een migratieachtergrond of met een arbeidsbeperking. Een intensievere aanpak zou hen kunnen helpen om duurzamere arbeid te vinden.

In mijn proefschrift onderzoek ik in hoeverre een werkervaringsprogramma, uitgevoerd door het bedrijfsleven, deze kwetsbare groepen ondersteunt om duurzamer terug te keren naar de arbeidsmarkt. Ik kijk hiervoor naar het al begin jaren tachtig opgezette Philips Werkgelegenheidsplan (WGP). Dit plan biedt kwetsbare werklozen, voorgeselecteerd door UWV en gemeenten, één tot twee jaar werkervaring met training en scholing om hen naar werk te begeleiden, voornamelijk naar het midden- en kleinbedrijf buiten Philips zelf. De administratiegegevens van CBS Microdata maakten het mogelijk om het langetermijneffect van dit initiatief vast te stellen door de carrières van deelnemers tot tien jaar na uitstroom te vergelijken met een nauwkeurige controlegroep die onder het activeringsbeleid viel.

Het blijkt dat WGP-deelnemers gemiddeld acht procent meer maanden aan het werk blijven. Wel is er een aanzienlijke variatie tussen de bestudeerde groepen, maar over het algemeen geldt dat degenen met de grootste achterstand het sterkst erop vooruitgaan in zowel werkzekerheid als werk tegen een passend loon.

Meer investeren in menselijk en sociaal kapitaal binnen een bedrijfssetting loont daarom aantoonbaar ten opzichte van de geringe investering in de publieke aanpak. Andere bedrijven zouden in samenwerking met UWV soortgelijke initiatieven kunnen ontplooien om de carrières van kwetsbare groepen te verbeteren, met name in bedrijfstakken en regio’s met een tekort aan gekwalificeerd personeel. Dergelijke werkervaringsinitiatieven kunnen het menselijk kapitaal van de werkloze beroepsbevolking op peil houden, zeker nu, in deze onzekere tijden van corona en stijgende werkloosheidscijfers. Nauwere samenwerking tussen het bedrijfsleven en de publieke dienstverlening kan de loopbanen van kwetsbare groepen beter garanderen dan voorheen werd gedacht, niet slechts gericht op de korte maar vooral op de lange termijn.