.
ESB Promotie
Promotie
D
fieerde steden leren bedrijven van de
alende communicatie-, inverscheidenheid aan bedrijven. Hier
formatie- en transportkostreedt interactie op tussen werkneten stimuleren de ontwikmers uit verschillende sectoren. Dit
keling van mondiale productieketens.
stimuleert radicale innovatie en vormt
Het fabriceren van de verschillende
zo het productieproces van relatief
iPad-onderdelen is een wereldwijd
nieuwe producten en bedrijven, maar
proces. Ondanks de hoge productiebemoeilijkt ook de communicatie tuskosten hebben steden een significante
sen de werknemers. In gespecialiseerde
plek in hedendaagse productieketens
steden profiteren bedrijven juist van
en hun belang neemt alsmaar toe.
de nabijheid van soortgelijke bedrijDe interacties tussen mensen en hun
ven. Deze drukt de kosten van faciliwerktaken in steden zijn hierbij een
teiten en vergemakkelijkt de ‘match’
cruciale factor. Dit proefschrift beSuzanne kok
van werknemers, leveranciers en
schrijft de verbanden tussen taken,
Beleidsmedewerker bij het Ministerie van Financiën
consumenten. Bovendien resulteert
banen en steden om een beter inzicht
de nabijheid in relatief eenvoudige
te krijgen in de rol van steden in de
communicatie omdat werknemers
huidige productieprocessen.
Volgens de gangbare ruimtelijk-economische theorie bun- met eenzelfde achtergrond elkaar beter begrijpen. Voor beide
delen steden mensen en hun economische activiteiten, wat soorten steden is interactie een comparatief voordeel, wat tot
resulteert in schaal- en agglomeratievoordelen. Dit drukt de uiting komt in een positief effect van communicatietaken op
productiekosten en vereenvoudigt het delen van kennis en de lonen. Dit positieve effect is groter in gediversifieerde stevinden van geschikte werknemers. Enkele decennia geleden den. De economische voordelen van de twee types steden lijwerden producten op één locatie gefabriceerd, terwijl bijvoor- ken dus te verschillen. Een ander voordeel is dat werknemers
beeld auto’s nu een wereldwijd productienetwerk kennen. Met en hun baan beter op elkaar aansluiten in een locatie met een
het opknippen van productieprocessen zoeken bedrijven voor grote baandichtheid. De grotere keuze aan werknemers en
elke taak (auto’s ontwerpen, lassen, repareren) de optimale werkgevers maakt beide partijen kieskeuriger, wat resulteert in
productielocatie. Stedelijke economieën passen zich op deze een betere match. Werknemers met een betere match verdienen
veranderingen aan en vele steden richten zich tegenwoordig in significant meer dan werknemers met eenzelfde achtergrond en
op bepaalde functies, zoals specialisatie in ontwerpen, in plaats baan, maar met een minder goede match. Dit suggereert dat
hoge baandichtheid de efficiëntie verhoogt.
van op bepaalde andere sectoren.
Recent onderzoek laat ook zien dat de verdeling van werk tussen Tot slot toont deze studie aan dat een baan een ander takenen binnen banen verandert, bijvoorbeeld dankzij de opkomst pakket heeft en van werknemers andere vaardigheden vergt
van de computer. Taken kunnen gemakkelijker worden verdeeld in een grote stad dan in een kleine. Banen in grotere arbeidsover werknemers vanwege betere coördinatie en communicatie markten zijn meer gespecialiseerd en vereisen meer cognitieve
mogelijkheden, en sommige taken worden zelfs geheel door vaardigheden dan dezelfde banen in kleine steden.
computers overgenomen. De meeste taken van taxichauffeurs De recente literatuur relateert het belang van steden in monzijn niet vervangen door computers, terwijl het beroep van se- diale productieprocessen veelal aan de capaciteiten van de
stedelijke beroepsbevolking. Het succes van steden is gerelacretaresse sterk is veranderd met de komst van de computer.
Met de veranderende verdeling van werk worden ook de ag- teerd aan het feit dat de consumptievoordelen ervan specifieke
glomeratievoordelen van steden anders. Het proefschrift on- werknemers aantrekken. Het onderscheid tussen capaciteiten
derzoekt, aan de hand van empirische analyses, de voordelen van werknemers en de taken die zij uitvoeren, is echter zeer
van hedendaagse Nederlandse, Duitse en Amerikaanse steden. relevant. De verschuivingen in de werkverdeling zorgen er imAllerÂeerst blijkt dat de succesvolle steden van vandaag specifieke mers voor dat werknemers met bepaalde capaciteiten andere
taken huisvesten die profiteren van de agglomeratie. In het ver- taken zijn gaan uitvoeren.
leden resulteerde juist het huisvesten van specifieke industrieën Het onderzoek naar de takenstructuur van steden staat echter
in agglomeratievoordelen. Vooral taken waarvoor nabijheid en nog in de kinderschoenen, en kampt met conceptuele en empipersoonlijke interactie van belang zijn, renderen momenteel in rische uitdagingen. De grootste uitdaging hierbij is het ontwiksteden. Steden met een sterke focus op dergelijke taken groeien kelen van een groter palet aan data en informatie. Er valt nog
relatief hard wat betreft werkgelegenheid. Communicatie is een een grote slag te maken in het analyseren van de ruimtelijke vercomparatief voordeel van steden. Werknemers met veel commu- deling van werk. Duidelijk is dat inzicht in de interactie tussen
nicatietaken verdienen dan ook meer in steden dan werknemers taken, banen en steden van belang voor het faciliteren van een
goed vestigingsklimaat en de inzetbaarheid van werknemers.
met een minder communicatie-intensief takenpakket.
In de hedendaagse productieprocessen hebben zowel zeer
diverse als zeer gespecialiseerde steden een plek. In gediversi Kok, S. (2013) Tasks, jobs and cities. Proefschrift. Groningen: RUG.
126
De auteur heeft verklaard dit artikel alleen te publiceren in ESB en niet elders
te publiceren in wat voor medium dan ook. Het is wel toegestaan om het artikel voor eigen gebruik
en voor publicatie op een intranet van de werkgever van de auteur aan te wenden.
Jaargang 99 (4679) 21 februari 2014