Promotie

promotie
Dit proefschrift analyseert de
moet opereren. De nieuwe context
liberalisering van de Europese
vereist een aanpassing in de
g
­ asmarkt waar de hervormingsfundamentele onderbouwing van
maatregelen moeten leiden tot
het bestaande reguleringsregime.
een markt waarop de publieke
Het transactiekostenperspectief
b
­ elangen, een gegarandeerd
schrijft een minder rigide manier
g
­ asaanbod, competitieve prijzen
van denken over regulering voor,
en zo weinig mogelijk vervuiling
omdat het zich expliciet richt
geborgd worden. Dit proces verop de vraag hoe instituties het
loopt moeizamer dan voorzien.
economisch gedrag beïnvloeden
Hier komt bij dat de internationale
en vormgeven. Dit vergroot de
gasmarkt is veranderd ten opzichte
kans op houdbare concurrentie,
van eind jaren tachtig, toen de
concurrentie waarbij de investeliberalisering werd ingezet. Er is
ringen worden verzekerd, op de
bijvoorbeeld een toenemende aanEuropese gasmarkt. Uit de studie
dacht voor voorzienings­ ekerheid
z
volgen een aantal beleidsaanen milieuvraagstukken. Tevens is
bevelingen teneinde de huidige
de invloed van politieke overwegin- Spanjer, A. (2008) Structural gasregulering meer in lijn te
and regulatory reform of the
gen op de gasmarkt toegenomen.
brengen met het TKE-perspectief.
European natural gas market Ten eerste, hervormingen die
Deze veranderingen hebben een
Does the current approach
­
nieuwe context voor de Europese
positief werken in de ene markt,
secure the public service
­
gasregulering tot gevolg.
werken niet automatisch in een
o
­ bligations? Leiden:
Het proefschrift bespreekt de
andere, omdat de institutionele
U
huidige benadering van de liberali­ ­ niversiteit Leiden.
vormgeving, de marktomgeving
sering en analyseert of deze in
of het ontwikkelingsstadium van
staat is de publieke belangen te waarborgen in de
een markt kan verschillen. Beleidsmakers moeten
nieuwe context. Omdat investeringen belangrijk zijn
rekening houden met deze verschillen en voorzichtig
ten aanzien van de borging van elk van de publieke
zijn om hervormingsmaatregelen voor te schrijven die
belangen, richt de analyse zich op het stimuleren
gebaseerd zijn op de ervaringen van voorlopers. Ten
van investeringen in de Europese gasmarkt. Het
tweede, de gasregulering moet gebaseerd worden op
theoretische deel laat zien dat de neoklassieke
een perspectief dat breder is dan het neoklassieke
uitgangspunten, waarop de Europese gasregulering
perspectief, als men adequaat wil inspelen op de
zich baseert, niet resulteren in het marktgedrag
veranderende marktomstandigheden. Dit impliceert
en de noodzakelijke investeringen die de publieke
dat kortetermijnmarkten gecomplementeerd moeten
belangen borgen. Een alternatieve benadering wordt
worden met alternatieve coördinatiemechanismen,
gevonden in de transactiekosteneconomie (TKE) die
zoals uitzonderingen om derden toegang te verlenen
zich explicieter richt op het creëren van een optimale tot een investering en langetermijncontracten.
beheersstructuur ter stimulering van investeringen.
De casestudies geven aan dat deze laatste
Dit proefschrift ontwikkelt een theoretisch raamwerk
aanbeve­ing ter harte is genomen in de huidige
l
om na te gaan wanneer welke benadering de beste
g
­ asregulering, maar het proefschrift argumenteert
resultaten oplevert. Voor de gasmarkt in haar nieuwe
dat de aanpassingen nog te weinig bepaald zijn door
context is de TKE superieur en deze zou de leidraad
het TKE-perspectief. Om de alternatieve coördi­ atie­
n
moeten vormen voor de Europese gasregulering.
mechanismen op een goede manier in te voeren,
Aan de hand van twee casestudies van recente
moeten beleidsmakers die nadenken over het faciliaanpassingen in de Europese gasregulering wordt
teren van investeringen terwijl de Europese gasmarkt
in het tweede, empirische, deel van het proefschrift
geliberaliseerd wordt, dit niet doen in termen van
getoetst of de theoretische kritiek ook opgeld doet
meer of minder concurrentie, maar zich richten op
in de reguleringspraktijk. De eerste case bespreekt
een beoordeling van de transactiekosten van het
de toegenomen ruimte om bepaalde investeringen
overheids- of reguleringsfalen tegenover die van
van derden uit te sluiten teneinde hun de toegang
het marktfalen dat zij trachten te corrigeren. Een
tot de markt te beletten, terwijl de tweede case
a
­ fweging in termen van transactiekosten kan tot
gaat over het toestaan van langetermijncontracten
gevolg hebben dat een situatie met minder intervenvoor gaslevering. De casestudies bevestigen de
tie, of zelfs helemaal geen interventie, tot de laagste
theoretische kritiek: de aanpassingen kunnen alleen
transactiekosten leidt. Dit zou vervolgens leiden tot
verklaard worden vanuit het TKE-perspectief. Zij
een Europese gasmarkt met minder concurrentie
geven tevens aan dat de huidige gasregulering zich
dan waarop was geanticipeerd bij aanvang van het
momenteel bevindt tussen het neoklassieke en het
liberaliseringsproces.
TKE-perspectief. Het proefschrift concludeert dat de
Aldo Spanjer
huidige gasregulering niet in staat is om de publieke
Gastdocent aan de Universiteit van Leiden
belangen te borgen in de nieuwe context waarin zij

286

ESB

94(4559) 1 mei 2009