Promotie

promotie
Energiebedrijven zijn steeds meer
hebben betrekking op de handels­
gefocust op het verhogen van
activiteiten van dertien grote
efficiency om elkaar te verslaan na
gevestigde energiebedrijven:
marktopening. Om een duurzaam
Essent, Nuon, Eneco, Vattenfall,
concurrentievoordeel te behalen
Centrica, Scottish & Southern,
moeten managers ook meer
E.On, EnBW, RWE, Electrabel,
werken aan exploratiegerichte
Distrigas, Electricité de France en
strategische vernieuwing.
Gaz de France. Binaire logistische
Lange tijd waren energiebedrijven
regressieanalyse toont aan dat de
als monopolist verantwoordelijk
mate van liberalisering een positief
voor de levering en het transport
effect heeft op exploitatiegerichte
van energie in een specifieke
strategische vernieuwing bij de
regio. De Europese Unie heeft in
dertien grote gevestigde energiehet afgelopen decennium verschilbedrijven, en niet op exploratielende maatregelen getroffen om
gerichte strategische vernieuwing.
de concurrentie tussen energie­
Stienstra, M. (2008) Strategic Energiebedrijven lijken steeds
bedrijven te bevorderen. De
renewal in regulatory environ- meer gericht op het verhogen van
implementatie van de richtlijnen
efficiency om elkaar te verslaan na
ments: How inter- and intra96/92/EC voor elektriciteit en
marktopening. Tevens blijkt uit de
organisational institutional
98/30/EC voor gas heeft geleid
resultaten dat genoemde dertien
forces influence European
tot een gefaseerde opening van
energiebedrijven in de onderzochte
incumbent energy firms.
energiemarkten in de Europese
periode niet significant van elkaar
Rotterdam: ERIM.
lidstaten. Door deregulering van
verschillen qua strategisch verhandelsactiviteiten (productie, handel en levering)
nieuwingsgedrag. Dit suggereert dat kuddegedrag
en regulering van energienetwerken kunnen klanten
een belangrijke rol speelt bij strategievorming in de
nu eenvoudiger overstappen naar een andere enerenergiesector.
gieleverancier. Deze veranderingen in regelgeving
De tweede studie heeft betrekking op de intra-orgahebben bij managers in de energiesector geleid tot
nisationele institutionele context. Er is een enquêteeen verhoogde importantie van strategische vernieuinstrument ontwikkeld om de invloed van regelgeving
wing. Er is tot op heden echter nog weinig bekend
op organisatie- en managementaspecten in kaart
over de vraag hoe strategische vernieuwing in grote
te brengen en de invloed daarvan op strategische
gevestigde energiebedrijven plaatsvindt in de context vernieuwing. De enquête is in 2007 uitgezet bij twee
van regelgeving.
grote Nederlandse energiebedrijven. De uiteindelijke
In het proefschrift wordt onderzocht hoe verandering
respons betreft 111 organisatie-eenheden, waarvan
in regelgeving het strategische vernieuwingsgedrag
de meerderheid actief is in het netwerksegment.
van grote gevestigde energiebedrijven beïnvloedt.
Lineaire regressieresultaten laten zien dat meer
Hiertoe worden twee typen vernieuwingsgedrag
interne regelgeving (regels en procedures) ertoe
onderscheiden. Exploitatiegerichte strategische
leidt dat de strategie van een bedrijf zich richt op
vernieuwing heeft betrekking op efficiencyverhoging,
het verhogen van exploitatie. Dit wordt nog eens
zoals verbeteringen van de huidige producten en het
v
­ ersterkt door de hoeveelheid externe regels die
vergroten van schaalvoordelen. Exploratiegerichte
door de overheid en instanties wordt opgelegd aan
strategische vernieuwing omvat activiteiten waarmee
de sector. Concluderend kan worden gesteld dat de
nieuwe bronnen van waardecreatie worden aangeresultaten inzichtelijk maken hoe het strategische
boord, zoals het ontwikkelen van nieuwe producten
vernieuwings­ edrag van grote gevestigde energie­
g
en het betreden van nieuwe markten. Volgens de
bedrijven wordt beïnvloed door een complexe interliteratuur zijn beide typen vernieuwingsgedrag
actie van inter- en intra-organisationele institutionele
belangrijk om een duurzaam concurrentievoordeel
f
­actoren en processen. Inter- en i­ tra-organisationele
n
te kunnen behalen. Op basis van inter- en intrainstitu­ionele krachten dragen ertoe bij dat juist die
t
organisationele institutionele theorieën wordt een
strategische vernieuwingsacties worden ondernomen
theoretisch model ontwikkeld en toegepast om het
waarmee aan de verwachtingen van stakeholders
strate­ ische vernieuwingsgedrag van grote gevesg
wordt voldaan, ook als dat niet bijdraagt aan de
tigde Europese energiebedrijven te onderzoeken.
totstandkoming van een duurzaam concurrentieDe eerste studie heeft betrekking op de intervoordeel. Om een duurzaam concurrentievoordeel te
organi­ ationele institutionele context. De verans
behalen dient het management ook meer exploratie­
derende regelgeving van zes Noordwest-Europese
gerichte strategische vernieuwingsactiviteiten te
lidstaten wordt in kaart gebracht over de periode
ontplooien.
1999–2004. Vervolgens is op basis van historische
Marten Stienstra
documentenanalyse (jaarverslagen, ­ rantenartikelen)
k
Universitair docent aan de Rotterdam School of Manageeen gegevensbestand opgebouwd van 1.127 strate­
ment, Erasmus Universiteit Rotterdam
gische vernieuwingsacties. De vernieuwingsacties

62

ESB

94(4552) 23 januari 2009

De auteur heeft verklaard dit artikel alleen te publiceren in ESB en niet elders
te publiceren in wat voor medium dan ook. Het is wel toegestaan om het artikel voor eigen gebruik
en voor publicatie op een intranet van de werkgever van de auteur aan te wenden.