■ Jessica Havlínová (DNB)
In het Emission Trading Scheme (ETS) van de EU wordt het recht op CO2-uitstoot verhandelbaar gemaakt. Het aantal verhandelbare emissierechten wordt vooraf vastgesteld en daarna verdeeld over bedrijven. Dit kan door een veiling, of – bij gratis rechten – via toewijzing (bijvoorbeeld op basis van historische emissies). Vervolgens kunnen deze rechten weer verder op de markt verhandeld worden. Zo ontstaat een prijs voor het uitstoten van CO2 die de normale vraag-en-aanbodlogica volgt.
De figuur laat zien hoe bij het begin van de coronacrisis de ETS-prijs sterk is gedaald. De uitbraak van het virus in Europa leidde logischerwijs tot verminderde economische activiteit met als gevolg minder vraag naar emissierechten en een lagere ETS-prijs. De ETS-prijs schommelde in januari nog rond de 24 euro voor een ton CO2-uitstoot, om vervolgens in maart te kelderen tot bijna 15 euro, wat een daling van ruim vijfendertig procent betekent. Hoewel de ETS-prijs recent weer is opgelopen, is deze op het moment van schrijven (27 mei) nog altijd lager dan voor de corona-uitbraak.
Deze fluctuaties in de ETS-prijs zijn niet ongewoon. Ook tijdens de financiële crisis daalde deze prijs sterk. Door de daling in productie was destijds een groot overschot aan ongebruikte emissierechten ontstaan, waardoor de ETS-prijs voor lange tijd onder de 10 euro bleef. Vanaf 2018 steeg de prijs weer, waarschijnlijk veroorzaakt door de combinatie van een toename in economische activiteit en de invoering van de Marktstabiliteitsreserve. Die reserve werd vanaf 2019 operationeel en houdt in dat bij een bepaalde hoeveelheid ongebruikte emissierechten een deel hiervan uit de markt wordt gehaald.
Er is al langere tijd veel discussie over de effectiviteit van het systeem, en de lage prijs wakkert die discussie aan. Met het ETS worden de externe effecten van uitstoot geïnternaliseerd, wat een prikkel vormt om te investeren in schonere energiebronnen en energiebesparing. Hoewel de reductiedoelen en daarmee het reductiepad vaststaan, leiden de schommelingen van de ETS-prijs echter tot onzekerheid bij investeerders. Bovendien is een voldoende hoge ETS-prijs nodig om aan te zetten tot verduurzaming.
