Oratiebespreking

The human side of bits

Sinds 1 september 2015 bekleed ik de leerstoel ‘Economie en Instituties’ op de Universiteit Utrecht. De leerstoel onderzoekt de invloed van digitalisering op de arbeidsmarkt door de bril van de economische en andere wetenschappen. Hiervoor maak ik deel uit van het kernteam van het nieuwe onderzoeksinitiatief Future of Work van de Universiteit Utrecht, dat op zijn beurt deel uitmaakt van het onderzoeksprogramma Institutions for Open Societies.

Er wordt in het publieke debat heel wat onzin verteld over de invloed van digitalisering op onze samenleving. Een voorbeeld is de populaire hypothese dat in de komende decennia de helft van onze banen zullen worden ingepikt door robots. Er is op dit moment nog geen enkel theoretisch model of empirisch bewijs waarmee deze voorspelling voldoende wetenschappelijk kan worden getoetst. Maar, deels geïnspireerd door het publieke debat over de maatschappelijke uitdagingen van automatisering, staat de wetenschap ook niet stil.

Onder economen is er de laatste jaren een paradigmaverschuiving opgetreden in de manier waarop ze nadenken over de invloed van digitalisering op werknemers, bedrijven, markten en hun instituties. Bijvoorbeeld, uit de nieuwste bevindingen blijkt dat digitalisering bepaalde taken van werknemers heeft geautomatiseerd, waardoor er meer inzicht is in precies welke banen er recent zijn verdwenen door digitalisering. Maar recent onderzoek toont ook aan dat technologische vooruitgang verschillende compenserende effecten heeft die werknemers, bedrijven en dus de samenleving ten goede komen. Voorbeelden zijn positieve schaaleffecten door digitalisering of bepaalde technologieën die ook nieuwe taken creëren voor werknemers.

In het eerste deel van mijn oratie zal ik dieper ingaan op die recente paradigmaverschuiving en uitleggen hoe deze nieuwe inzichten gebruikmaken van basisprincipes in de economische wetenschap, zoals specialisatie door comparatieve voordelen of algemene evenwichten. Het tweede deel van mijn oratie gaat in op hoe deze paradigmaverschuiving deel uitmaakt van een bredere beweging in de economie naar andere wetenschappelijke disciplines, particuliere en publieke organisaties en beleidsmakers. Hierbij illustreer ik hoe een samenwerking met partners buiten de universiteit wetenschappers kan helpen om hun theoretische modellen en empirische methodes verder te verfijnen en toe te passen op maatschappelijk relevante vraagstukken.