r
ECONOMIE
Langere recessie
Oorlog vergroot kans
•
op recessie
Bij het uitbreken van de oorlog in de
Golf, waarbij het er op leek dat nauwelijks produktiecapaciteit
was geraakt en oliereserves op de markt
werden gebracht, kelderde de olieprijs fors tot onder $ 20. De laatste
weken was die al weer opgelopen
tot boven $ 30 toen de oorlogsspanning aanhield. In de inflatiecijfers
over december was de invloed van
de lagere olieprijs ten opzichte van
de pieken in september en oktober
merkbaar.
In de Verenigde Staten was in december sprake van lagere inflatie voor
de producenten. De index voor producentenprijzen daalde met 0,6%.
Dit kwam nog niet geheel tot uitdrukking in de prijzen die aan de
consument in rekening werden gebracht. Deze index steeg nog licht
met 0,3% ten opzichte van een
maand eerder, waarmee het gemiddelde voor het jaar uitkomt op een
stijging van 6,1%, licht lager dan het
jaargemiddelde van 6,3% een maand
eerder. Overigens is de gemiddelde
prijsstijging over 1990 de grootste
toename sinds 1981.
In het Verenigd Koninkrijk beginnen
de inflatiecijfers wat beter te worden. De daling in december bedroeg
0,1% ten opzichte van november,
waarmee het inflatiepeil op jaarbasis
uitkwam op 9,3% tegenover nog
9,7% een maand eerder. Indien geen
rekening wordt gehouden met de
poll-tax en hypotheektarieven,
die
gezien de rente-ontwikkeling
afgelopen jaar van grote invloed zijn op de
inflatie-cijfers, was sprake van een
daling van 8% naar 7,7%. Ook in
Frankrijk daalden de prijzen in december voor de tweede maand in
successie, nu met 0,1% tegenover november. Over het gehele jaar kwam
de inflatie daarmee op 3,4% tegenover 3,6% in 1989. De prijzen zijn in
Nederland over 1990 met gemiddeld
2,5% gestegen. Ook hier was aan het
einde van het jaar sprake van een teruggang, en wel met 0,2%. Vergeleken met december 1989 waren de
prijzen 2,6% hoger.
112
in VS?
De overheersende verwachting over
de economische ontwikkeling in de
Verenigde Staten is een recessie gedurende het vierde kwartaal van
1990 en de eerste twee kwartalen
van 1991. Het bnp zou volgens taxaties in het vierde kwartaal van 1990
met 3 tot 4% dalen. De grootste gevaren die dit scenario bedreigen zijn
de zwakheid van het financiële bestel en de hoge schuldenlast van de
private en publieke sector. Uiteraard
zullen de ontwikkelingen in de Golfoorlog leiden tot bijstelling van economische scenario’s zoals die tot nu
toe golden. Voor de ontwikkeling
van het begrotingstekort is de recessie uiteraard ongunstig. Er wordt rekening gehouden met negatieve bijstellingen tot $ 300 miljard, waar
men bij het opstellen van de begroting nog dacht aan $ 254 miljard.
Een overschot van $ 66 miljard in de
kas van de sociale verzekeringen is
hierbij al meegerekend. Nog geen rekening is gehouden met de kosten
van de operaties Desert Shield en
Desert Storm. In de kosten van de
militaire acties van de VS in de Golf
draagt Saoedi-Arabië naar verwachting overigens voor de helft bij. Als
gevolg van de forse prijsstijgingen
van olie heeft dit land in 1990 enkele tientallen miljarden dollars meer
verdiend aan zijn exporten.
Vooralsnog echter wijzen de economische indicatoren in de VS de negatieve kant op. In december nam de
industriële produktie af met 0,6% ten
opzichte van een maand eerder.
Ook de detailhandelsverkopen
daalden, en wel met 0,4%. Voor het gehele jaar wordt een stijging genoteerd
van 3,8%, het laagste cijfer sinds
1982. Het handelsbalanstekort
over
november kwam uit op $ 9,7 miljard,
toch weer fors onder het herzien tekort van $ 11 miljard van oktober.
Met name de lagere olieprijzen liggen aan het lagere tekort ten grondslag. Met de meest recente cijfers
komt het tekort over de eerste elf
maanden uit op $ 95 miljard tegenover $ 102,6 miljard een jaar eerder.
Goede groei in Duitsland
De economische groei in het voormalige West-Duitsland is vorig jaar
op 4,6% uitgekomen tegenover 3,9%
in 1989. Dit is het hoogste groeipercentage van het bruto nationaal
produkt sinds 1976, toen die 5,6%
bedroeg. Overigens was de economische groei in het vierde kwartaal duidelijk lager dan de 5,5% die voor het
derde kwartaal is gemeten. Ook de
orderpositie stelde met -3,4% ten opzichte van oktober teleur. Vooral de
afzet van investeringsgoederen
gooit
roet in het eten. Het lijkt er op dat
buitenlandse afnemers hun aankopen uitstellen als gevolg van de onzekerheid in het Midden-Oosten. De
werkloosheid nam toe van 6,4 tot
6,8% in december. Het onderzoekbureau DIW gaat voor 1991 uit van een
groei van 3% in 1991 in het westelijk
deel, of 1,5% voor geheel Duitsland.
Deze cijfers liggen in lijn met de algemene verwachtingen. Met name
de investeringen zullen ook dit jaar
met een voorziene toename van 8%
de trekker zijn. De groei over 1990 is
vooral te danken aan de sterke stijging van de binnenlandse vraag naar
goederen en diensten met 4,9%,
waaraan de investeringen met 7,8%
de hoogste bijdrage leverden, terwijl
de particuliere consumptie met 4,4%
toenam. De importstijging kwam uit
op 10,9% terwijl de export met
slechts 9,5% is toegenomen. Het ge-
!
FvanLanschot
Bankiers nv
SINDS 1737
volg is dat het overschot op de handelsbalans duidelijk is afgenomen.
Men gaat uit van een daling met
DM 30 miljard voor het westelijk
deel. In 1989 bedroeg het overschot
nog DM 135 miljard mark.
De Duitse regering maakte bekend
dat in totaal voor DM 35 miljard
wordt omgebogen, ten einde het tekort van de federale overheid dit
jaar niet boven de DM 70 miljard te
laten uitkomen. Het tekort van de federale overheid en deelstaten te zamen moet dit jaar binnen de DM 140
miljard blijven. In 1989 bedroeg dit
tekort nog slechts DM 26 miljard.
Het beeld van een uiteenlopende
economische ontwikkeling in de Verenigde Staten en continentaal Europa wordt nogmaals door de economische indicatoren bevestigd. De
vraag echter hoe lang de recessie in
de Verenigde Staten zal aanhouden
komt met het oog op de Golfoorlog
in een ander daglicht te staan.