Ontvlechting gewenst
Aute ur(s ):
Raa, M.H. ten (auteur)
Katholieke Universiteit Brab ant
Ve rs che ne n in:
ESB, 83e jaargang, nr. 4181, pagina 942, 11 december 1998 (datum)
Rubrie k :
Tre fw oord(e n):
schiphol, luchtvaart
Slechts in één, niet erg waarschijnlijk scenario is een luchthaven in de Noordzee wenselijk, zo concludeert het CPB.
Het gaat de goede kant uit met de politieke besluitvorming over de Nederlandse luchtvaart. De Planologische Kernbeslissing Schiphol
van de voormalige minister van Verkeer en Waterstaat, mevrouw Jorritsma, was een staaltje centrale planning waar de Sovjetunie bij
verbleekt. Uiterst gedetailleerd over aantallen passagiersbewegingen, geluidsgrenzen, emissiegrenzen en andere grootheden, en
ronduit slap bij implementatie, verantwoordelijkheden en boetes. Ere wie eer toekomt: de PvdA Taakgroep Luchtvaart heeft 23 oktober
de bakens verzet met een rapport van acht pagina’s over de toekomst van de grote luchtvaart in Nederland.
Het is mijns inziens inderdaad van het grootste belang om de overheid, Schiphol, en de luchtvaartmaatschappijen (KLM voorop) te
ontvlechten. De warboel waar we nu in zitten is ontstaan doordat de overheid wetten schrijft, ‘implementeert’, bedrijfsvoering
onderneemt, inspecteert en bestraft. Het is aan de overheid om milieu-restricties op te leggen en sancties te legitimeren. Het is niet aan de
overheid om vliegvelden te besturen, laat staan toestellen te vliegen.
Blijft natuurlijk de nijpende vraag of ‘mainport’ Schiphol voorlopig kan blijven groeien op de huidige locatie. Deze vraag wordt
bevestigend beantwoord in het CPB-rapport Luchtvaartgroei binnen milieurandvoorwaarden, van 17 november 1. Het rapport is een
mooie proeve van Henk Don’s beleid om niet langer quasi zekerheden tot achter de komma te presenteren, maar om alternatieve
strategieën te laten scoren onder verschillende omgevingsaannamen – ofwel scenario’s. Zijn missie om het CPB te moderniseren tot een
‘Centrum voor Prognose en Beleid’ is eigenlijk al geslaagd en zou door de nieuwe minister van Economische Zaken, mevrouw Jorritsma,
wel eens bezegeld mogen worden. De alternatieve strategieën die het CPB in kaart heeft gebracht zijn doorgroeien op locatie, eventueel
met overloop in Flevoland, en een eiland in de Noordzee. De scenario’s worden bepaald door de toekomstige marktgroei van de
luchtvaart (2%), het geluidsniveau van vliegtuigen en de politiek dienaangaande (behoedzaam dan wel gunstig) en het international
beleid (behoedzaam dan wel gunstig). Slechts in het scenario ‘hoge groei/behoedzame technologie/ behoedzaam internationaal beleid’
scoort de Noordzee als de beste locatie. De eerste component van dit scenario, hoge groei, lijkt me realistisch, maar de tweede niet. Het is
zeer wel mogelijk het geluidsniveau van vliegtuigen drastisch terug te schroeven door forse boetes voor lawaai in rekening te gaan
brengen. De laatste component van het Noordzee-scenario, behoedzaam internationaal beleid, lijkt me wel realistisch. Het scenario dat
aldus het meest relevant is heeft als best scorende optie doorgroeien op Schiphol. De rekenmeesters van het CPB hebben hiervoor een
aantal subscenario’s in kaart gebracht (voor verschillende landingsbanen) en, belangrijker, aangegeven hoe een stevige tariefpolitiek
(met verschillen van tientallen guldens per retourticket) een geluidswinst genereert zodat de groeiruimte 100 Ã 200 duizend
vliegtuigbewegingen groter wordt.
De boodschap voor het kabinet is duidelijk. Het nu aanwijzen van een nieuwe mainportlocatie is een overtrokken reactie op de
milieuproblemen van Schiphol. Belangrijker is om heldere, globale milieurestricties af te kondigen, gebaseerd op metingen in plaats van
berekeningen, en Schiphol de bevoegdheden te geven milieubeleid te voeren, met inbegrip van geluidstarieven.
Mijns inziens zou het kabinet de drie partijen, overheid, luchthaven, en vervoerders, moeten ontvlechten. Schiphol laat zijn oren te veel
hangen naar de KLM en profiteert bovenmatig van overheidsdeelname. Slots worden niet geveild, maar gecoördineerd.
Vennootschapsbelasting wordt vermeden en er wordt meegelift op de lage rentekosten van de overheid. De overheid stelt regels, voert
ze uit, inspecteert, en beboet, een belangenverstrengeling van jewelste. Het zuiverst zou het zijn om Schiphol te privatiseren en wel
zodanig dat vijandige overnames mogelijk zijn, om het management scherp te houden en de opbrengst te maximaliseren. Een
geprivatiseerd Schiphol kan je harder aanpakken wanneer milieugrenzen overschreden worden. En uitbreiding in Flevoland of verhuizing
naar de Noordzee wordt een bedrijfseconomische beslissing wat het uiteindelijk ook moet zijn. Zelfs de treintjes die passagiers zouden
vervoeren van de incheckbalie op Schiphol naar afgelegen startbanen zijn niets nieuws, denk aan de luchthaven Atlanta, maar waarom
het van onze zuurverdiende belastingcenten bekostigd moet worden ontgaat steller dezes.
Thema: Schiphol, de nieuwe regulering
H.A. Keuzenkamp, Schiphol als gewoon bedrijf
C. Burghouwt en J.R. Hakfoort, Deregulering van de luchtvaart: concurrentie en concentratie
A.J. de Zeeuw, Hoe groot wordt Schiphol?
Th. ten Raa, Ontvlechting gewenst
1 Centraal Planbureau, Luchtvaartgroei binnen milieurandvoorwaarden , Den Haag 1998
Copyright © 1998 – 2003 Economisch Statistische Berichten (www.economie.nl)