■ Niels de Hoog (Atradius)
Met het ondertekenen van het Klimaatakkoord van Parijs is er wereldwijd een nieuwe impuls aan de energietransitie gegeven. Deze transitie zet grote druk op het verdienmodel van olie-exporterende landen in het Midden-Oosten en Noord-Afrika. Landen als Saudi-Arabië, Oman en Algerije zijn qua overheidsopbrengsten nog altijd voor 50 tot 75 procent afhankelijk van fossiele energie.
Ook deze landen hebben het Klimaatakkoord getekend, maar op dit moment is nog geen procent van hun totale energieverbruik hernieuwbaar. Hiermee staan ze op achterstand wat betreft het wereldwijde gemiddelde van vijf procent (exclusief biobrandstof). Tegelijkertijd groeit de vraag naar energie in het Midden-Oosten met zo’n twee procent per jaar, dus twee keer zo hard als het mondiale groeitempo, een extra uitdaging.
Voor de landen in het Midden-Oosten en Noord-Afrika die per saldo energie importeren, zoals Tunesië, Jordanië en Marokko, is de overstap naar lokaal beschikbare hernieuwbare energiebronnen beduidend minder ingrijpend. De overstap zal bovendien op termijn helpen om het tekort op de lopende rekening weg te werken.
De tweedeling tussen netto-exporteurs en netto-importeurs van fossiele energie is duidelijk terug te zien in een regelgevende indicator voor hernieuwbare energie van de Wereldbank (figuur). De van invoer afhankelijke landen lopen voorop met wetgeving, een beleidskader, doelstellingen en financiële prikkels om de opwekking van hernieuwbare energie te stimuleren. De doelen zijn ambitieuzer en de deelname van private partijen aan duurzame energieprojecten wordt vaak beter gefaciliteerd.
Energie-exporterende landen hebben de afgelopen jaren hun raamwerk voor de energietransitie wel versterkt. Als onderdeel van de economische diversifiëring in bredere zin is dit een goed antwoord op de toenemende onhoudbaarheid van de overheidsfinanciën bij de onder druk staande olieprijs. Het draagt bij aan de recente inhaalslag van de Golfstaten aangaande daadwerkelijke investeringen in de duurzame energiecapaciteit. Egypte, Tunesië, Marokko en Jordanië hebben al eerder bewezen dat goede regelgeving voor hernieuwbare energie zich uitbetaalt. In 2018 waren ze samen verantwoordelijk voor 75 procent van het totaal aan geïnstalleerd vermogen van zonnepanelen en windparken in de Arabische wereld.
