iternationale conjunction*
Lagere dollar
ondanks
Duitse
renteverlaging
Amerikaan blijft optimistisch
De Amerikaanse groei in het vierde
kwartaal van 1994 is fors naar boven
bijgesteld van 4,6% naar 5,1%- De
meest recente berichten uit de Verenigde Staten wijzen er op dat in het
eerste kwartaal van dit jaar de groei
lager zal uitkomen. Maar zoals altijd
als de conjunctuur in een andere fase
overgaat, wisselen positieve en minder gunstige berichten elkaar af. Vooral de rentegevoelige sectoren hebben
het de laatste tijd wat moeilijker in de
VS. Zo daalde in februari het aantal
verkochte woningen met 14% ten opzichte van januari. Ook de orderontvangst voor duurzame goederen liet
in februari een daling zien met 0,8%
ten opzichte van de voorgaande
maand.
De Amerikaanse index voor het
consumentenvertrouwen vertoonde
in maart echter juist een herstel van
99,4 tot 101,0, hetgeen bij sommige
analisten de verwachting heeft doen
postvatten dat in het voorjaar sprake
zal zijn van flink hogere consumentenbestedingen en dat het met de
voorspelde terugval in de economische groei wel zal meevallen. Herder
wezen de cijfers over de werkgelegenheid en de industriele produktie
er ook al op dat de economische
groei nog steeds aan de hoge kant
blijft.
Het handelstekort van de Verenigde Staten is in januari fors toegenomen tot $ 12,2 mrd. In december
1994 bedroeg het tekort $ 7,3 mrd en
voor januari hadden analisten gerekend met een tekort van ongeveer
$ 8,5 mrd. De scherpe stijging werd
vooral veroorzaakt door een daling
van de export, onder meer naar Mexico, hetgeen een direct gevolg is van
de enorme waardedaling van de
342
Mexicaanse peso. Het politick gevoelige tekort met Japan liet in januari
een beperkte daling zien. Hierbij
speelde overigens een rol dat de belangrijke Japanse havenstad Kobe als
gevolg van de aardbeving tijdelijk
niet kon worden gebruikt. Naar verwachting zullen de lagere groei van
de Amerikaanse economie en de
koersdaling van de dollar in de loop
van het jaar leiden tot een lichte
verbetering van de Amerikaanse
handelsbalanspositie. De invloed van
de enorme koersval van de dollar ten
opzichte van de Japanse yen en de
sterke Europese valuta’s op de handelsbalans moet overigens niet worden overschat. Ten opzichte van de
valuta’s van Amerika’s belangrijkste
handelspartners, Mexico en Canada,
is de dollar sinds vorig jaar namelijk
in waarde gestegen. De meeste Amerikanen liggen dan ook zeker niet
wakker van de recente gebeurtenissen. Dit neemt niet weg dat de koersontwikkeling van de dollar ten opzichte van de munten van de grote
crediteurenlanden als Japan en Duitsland wel degelijk zeer belangrijk is
gelet op de grote buitenlandse schuld
van de VS, die inmiddels ongeveer
$ 700 mrd dollar groot is. Als de Internationale financiele wereld blijk zou
geven van minder interesse om de
Amerikaanse tekorten te financieren,
hebben de Verenigde Staten immers
een groot probleem.
Japans herstel moeizaam
De Japanse economie vertoonde in
het vierde kwartaal van 1994 een onverwacht forse krimp met 0,9% ten
opzichte van het derde kwartaal. De
consumptieve uitgaven daalden met
0,6% en particuliere bestedingen in
de bouw daalden met 5,9%. De bedrijfsinvesteringen behaalden een
nipte plus van 0,4%, terwijl de export
met 2,3% toenam. Duidelijk is dat het
economisch herstel in Japan nog uiterst pril is. De hernieuwde appreciatie van de yen (ten opzichte van de
Amerikaanse dollar is de munt dit
jaar al ruim 10% in waarde gestegen)
komt daarom uiterst ongelegen. Het
is overigens frappant dat de Japanse
minister van Financien, Takemura,
een beschuldigende vinger wijst naar
het Japanse bedrijfsleven dat, met het
oog op het afsluiten van het boekjaar
per 31 maart, een belangrijk deel van
zijn tegoeden in de VS heeft gerepatrieerd en daarmee zelf medeverantwoordelijk is aan de recente koersstij-
ging van de yen. Takemura pleit er
voor dat de Japanse centrale bank
haar rentetarieven verder verlaagt om
daarmee de opwaartse druk op de
yen af te remmen. De Japanse regering zou daarnaast snel met een aanvullende begroting moeten komen,
waarin, naast maatregelen ter ondersteuning van bedrijven die hebben
geleden onder de aardbeving van
januari, ook maatregelen moeten
worden opgenomen om de gevolgen
van de dure yen op te vangen.
Duitsers vrezen lagere groei
In Duitsland werden de verwachtingen ten aanzien van de economische
groei van verschillende kanten neerwaarts bijgesteld. De vrees bestaat
dat Duitsland terrein zal verliezen op
de exportmarkten ten gevolge van de
stijging van de koers van de Duitse
mark en de forse stijging van de loonkosten in enkele belangrijke sectoren, zoals de metaal en de chemie.
Zo rekent het onderzoeksinstituut
FvanLanschot
Bankiers nv
SINDS 1737
HWWA in plaats van 10% exportgroei
nu op 8%. En in sommige werkgeverskringen gaat men ervan uit dat
de economische groei dit jaar in
plaats van de eerder geraamde 3%
slechts op 2% zal uitkomen.
Ook minister van Economische
Zaken Rexrodt wees op de gevaren
voor de Duitse economie. Deze sombere voorspellingen lijken overigens
deels politick ingegeven, omdat nog
niet alle loononderhandelingen zijn
afgerond. Voorbij wordt bij voorbeeld
gegaan aan de positieve bestedingseffecten van de loonsverhogingen,
terwijl de consumentenbestedingen
ongeveer tweederde deel uitmaken
van het bbp en daarmee veruit de
belangrijkste bestedingscategorie
vormen. De kapitaalgoederenindustrie meldt daarnaast nog steeds een
krachtige groei. In februari nam de
orderontvangst bij de machine-
bouwers uit het buitenland met 17%
toe, terwijl de orders van Duitse clienten met 18% toenamen. De totale
orderontvangst lag de afgelopen drie
maanden 19% hoger dan een jaar eerder.
de effectentransacties die door de jaren heen scherpe uitslagen te zien
geven. In 1993 kocht het buitenland
nog op grote schaal (/ 24 mrd) Nederlandse effecten, maar begin 1994
sloeg deze stroom geheel om. Hoe-
DNB volgt Bundesbank
De kracht van de Nederlandse gulden maakte het De Nederlandsche
Bank mogelijk om de Duitse renteverlaging geheel te volgen. De voorschotrente werd verlaagd van 4,5%
wel het buitenland in het tweede
tot 4%, terwijl de beleningsrente
mark is dat de importprijzen onder
druk staan, waardoor de inflatie afneemt. Naar verwachting zal deze
halfjaar 1994 weer voor/ 5,3 mrd
aan Nederlandse effecten kocht, was
over het hele jaar toch sprake van
werd verlaagd van 4,8% tot 4,5%. De
vanaf het huidige niveau van 2,4%
een kapitaaluitstroom van/ 24,9 mrd.
eenmaands interbancair tarief, dat al
Dollar onderuit, Duitse rente
lager
geruime tijd schommelde rond de
4,98%, daalde tot 4,70%. Behalve in
Nederland werden ook in Belgie,
Zwitserland en Oostenrijk de rente-
rente opnieuw te verlagen, hetgeen
Op de internationale valutamarkten
tarieven verlaagd. Frankrijk, waar
uiteraard ook een positief effect heeft
op de economic.
was opnieuw een hoofdrol weggelegd voor de Amerikaanse dollar.
Aanvankelijk leek de munt zich te
kunnen stabiliseren op een niveau
van rond de/ 1,57, maar toen de
onlangs juist een verhoging van de
rente had plaatsgehad, heeft nog
geen renteverlaging aangekondigd,
vermoedelijk omdat men zo vlak
voor de presidentsverkiezingen geen
enkel risico wil nemen met betrekking tot de positie van de Franse
Een voordeel van de sterke Duitse
nog verder dalen richting 2%. Dit
gegeven vormde, naast andere overwegingen, een belangrijk argument
voor de Bundesbank om onlangs de
Vertrouwen in Nederlandse
economic groot
In Nederland stabiliseerde de index
van het consumentenvertrouwen in
maart op het niveau dat was bereikt
na het herstel van de voorgaande
twee maanden. Nadat Nederland het
lange tijd zonder moest doen, publiceert het CBS voortaan ook een index van het producentenvertrouwen.
Het CBS stelt deze samen op basis
van antwoorden op drie vragen uit
de maandelijkse conjunctuurenquete.
In de meeste westerse landen wordt
een index van het producentenvertrouwen bijgehouden. Deze blijkt
een waardevolle indicator van het na
vier a vijf maanden te verwachten
verloop van de produktie. De Nederlandse index heeft tussen medio 1993
en eind 1994 een indrukwekkende
stijging te zien gegeven tot een niveau dat de laatste tien jaar niet werd
bereikt. De eerste maanden van dit
jaar heeft de stijging van de index
doorgezet.
Investeringen in buitenland omhoog
De gunstige ontwikkeling van de
Nederlandse export resulteert in een
fors overschot op de handelsbalans.
Voor zover dit niet nodig is om reizen en andere uitgaven in het buitenland te betalen kan dit overschot in
het buitenland worden geinvesteerd.
Vorig jaar gebeurde dat op grote
schaal. De Nederlandse directe investeringen in het buitenland stegen met
/ 2,7 mrd tot/ 21,4 mrd, waarbij
vooral in Oost-Europa en het Verre
Oosten flink meer aan de weg werd
getimmerd. De buitenlandse investeringen in Nederland daalden daartegenover met/ 3,6 mrd tot/ 6,9 mrd.
Naast de directe investeringen staan
ESB 5-4-1995
Federal Reserve Bank na haar laatste
vergadering de rente ongewijzigd liet
daalde de munt in korte tijd tot
/ 1,54. Een even snel herstel tot
/ 1,58 volgde toen de Bundesbank
de financiele markten afgelopen donderdag verraste met een Duitse renteverlaging. Niemand had hierop gerekend na eerdere opmerkingen van
de bank over de zorgelijke ontwikkeling van de producentenprijzen en de
hoge loonstijgingen in Duitsland. Na
de aanvankelijk positieve reactie concludeerde de markt dan ook dat de
renteverlaging vooral lijkt te zijn ingegeven door wisselkoersoverwegingen en niet door de binnenlandse
omstandigheden. Het gevolg was dat
de dollar alle winst weer moest inleveren en momenteel zelfs nog lager
noteert op/ 1,53.
Ook de zwakkere Europese valuta’s kwamen hierdoor opnieuw onder
druk te staan, al kon een deel van de
aanvankelijke koerswinst in de meeste gevallen worden behouden. De
Zweedse kroon echter daalde tot een
nieuw dieptepunt ten opzichte van
de Duitse mark en de gulden, maar
dat had te maken met uitspraken van
de minister van financien, Persson,
die vindt dat er op dit moment geen
extra bezuinigingen meer nodig zijn
om de overheidsfinancien verder gezond te maken. De Bank of Japan
kocht de afgelopen weken regelmatig dollars aan, maar hiermee kon
niet worden voorkomen dat de koers
van de dollar onder de 87 yen zakte,
opnieuw een naoorlogs dieptepunt.
Tot een Japanse renteverlaging, waarop door menigeen wordt gerekend,
kwam het vooralsnog niet.
geldmarkttarieven in ons land gingen
hierop uiteraard flink omlaag. Het
franc.
Obligatiemarkten profiteren niet
Op de Amerikaanse obligatiemarkt
veranderde de afgelopen twee weken aanvankelijk niet zoveel. De obligatiekoersen waren in de voorgaande
weken zeer sterk opgelopen doordat
beleggers meer en meer gingen geloven dat het inflatiegevaar is vermin-
derd nu de groei van de Amerikaanse
economic langzaam afzwakt. De stabilisatie van de obligatiekoersen in
de afgelopen weken was daarom niet
zo verwonderlijk. De hernieuwde
koersdaling van de dollar vormde de
reden dat de obligatiemarkt uiteindelijk in de verliezen terecht kwam.
Op de Europese obligatiemarkten
bleven de koersen per saldo even-
eens dicht bij huis. Aanvankelijk konden de meeste markten enige winst
laten zien in navolging van de eerdere daling van de kapitaalmarktrente
in de VS en de eerste reactie op de
Duitse renteverlaging was eveneens
positief. Toen echter twijfels begon-
nen te rijzen over de werkelijke beweegredenen van de Bundesbank
moesten de obligatiekoersen weer
terug. Alleen in Frankrijk en Italie
konden de rendementen per saldo
enige daling van betekenis laten
zien als gevolg van de enigszins afgenomen druk op hun valuta’s. In
Duitsland en Nederland steeg de
rente daarentegen zelfs licht.
Deze bijdrage is ontleend aan de twee-
wekelijkse publikatie Beleggen met Van
Lanschot.
343