Islamitisch bankieren

Onlangs las ik een rapport van het Internationaal Monetair Fonds (IMF) waarin een vergelijking wordt gemaakt tussen islamitische en gewone banken. Een van de conclusies van het rapport is dat islamitische banken de crisis relatief goed hebben doorstaan. Een opvallende conclusie, die het de moeite waard maakt om de principes van islamitisch bankieren nader te bestuderen. 

Wat houdt islamitisch bankieren in? 
Een belangrijk uitgangspunt van islamitisch bankieren is dat er tegenover geld altijd een reële waarde moet staan. Ofwel, islamitische banken moeten daadwerkelijk iets bijdragen aan de reële economie en mogen geen geld verdienen met geld alleen. Dit is ook de reden dat islamitische banken niet aan rente doen. 

Als een ondernemer voor een lening aanklopt bij een gewone bank, dan leent de bank het geld uit aan de ondernemer en ligt het ondernemersrisico volledig bij de ondernemer en niet bij de bank. De bank leent alleen het geld uit en ontvangt hiervoor een passende rente. Islamitische banken doen juist aan risicodeling in plaats van risicoverdracht en zullen het geld uitlenen aan de ondernemer, waarbij de bank geen rente ontvangt maar deelt in de winst én het eventuele verlies dat de ondernemer maakt. De bank mag risico’s niet zomaar afschuiven.

Verder is speculatie, ofwel het verhandelen van risico’s, niet toegestaan. Het handelen in derivaten is dan ook verboden voor islamitische banken. 

Islamitische banken mogen geen geld stoppen in bedrijven die zich bezig houden met zaken die tegen het islamitische geloof indruisen. De zwarte lijst bestaat uit o.a. de alcohol-, tabaks-, porno-, gok-, en wapenindustrie.

Wat is de toegevoegde waarde van islamitisch bankieren?
Bovenstaande principes zijn erg effectief gebleken. Ze hebben de islamitische banken namelijk behoed voor de verliezen die conventionele banken wel geleden hebben door het kopen van de gesecuretiseerde subprime hypotheken. Mede hierdoor hebben islamitische banken de crisis beter doorstaan dan reguliere banken. Overigens heeft islamitisch bankieren ook minder sterke kanten. Volgens het IMF rapport kan de beheersing van liquiditeitstrisico bij islamitische banken nog verbeterd worden en De Nederlandse Bank noemt in een kwartaalbericht drie aandachtspunten voor het toezicht op islamitische banken.

Is er al een islamitische bank in Nederland?
Sommige landen met een relatief grote populatie moslims, zoals het Verenigd Koninkrijk, hebben al één of meerdere islamitische banken binnen de landsgrenzen (of bieden reguliere banken mogelijkheden tot islamitisch bankieren). Hoewel er in de Nederlandse kranten wel eens geschreven is over de behoefte van Nederlandse moslims aan een zogenaamde halal hypotheek, is er in Nederland nog geen islamitische bank actief. 

Eigenlijk is dat best jammer. Ik noemde al de bewezen stabiliteit van islamitische banken. Maar er zijn meer argumenten die voor deze vorm van bankieren pleiten. De bankensector in Nederland zou wel wat heterogener mogen worden. Daarnaast zou een islamitische bank in een behoefte kunnen voorzien, aangezien Nederland ongeveer 800.000 moslims telt. Bovendien, de “duurzame” principes die ten grondslag liggen aan een islamitische bank zijn heel universeel en zouden niet alleen moslims kunnen aanspreken; zeker in het licht van de problemen bij conventionele banken. 

Waarom is er dan nog geen islamitische bank in Nederland?
In 2007 schreef de Nederlandse Bank in het eerder genoemde kwartaalbericht dat het toezicht op islamitische banken kan worden ingepast binnen het Nederlandse bankentoezicht. Dus het toezicht lijkt het probleem niet te zijn. Toch zijn er in Nederland nog steeds geen mogelijkheden tot islamitisch bankieren. De halal hypotheek, waar destijds veel belangstelling voor leek te zijn, is niks geworden omdat deze hypotheekvorm veel duurder bleek dan een gewone hypotheek, o.a. door het ontbreken van renteaftrek. Wellicht dat als gevolg hiervan ook de andere vormen van islamitisch bankieren niet van de grond zijn gekomen. Maar misschien dat er door de crisis nieuwe kansen zijn?