Redactioneel
Albert Jolink
Hoofdredacteur ESB,
Associate Professor RSM Erasmus University
a.jolink@sdu.nl
Ik zie thee
I
n het jargon van de eenentwintigste eeuw
betekent ICT daadwerkelijk iets: ik zie
thee (I see tea). De betekenis is volstrekt
onduidelijk voor de wereldburger van de
twintigste eeuw, maar de jongere generatie
heeft weinig woorden nodig. In toenemende
mate wordt alles van woorden afgekort, ingekort of afgeknot. De eerste slachtoffers, zoals
boeken, tijdschriften en kranten, zijn al gevallen en de inhaalslag naar beeldmateriaal wordt
massaal gemaakt. In de jaren dertig (van de
twintigste eeuw) had Otto Neurath al begrepen
dat de moderne mens efficiënter communiceert in beelden. In zijn boek De moderne
mensch ontstaat: een reportage van vreugde
en vreesch (Neurath, 1940), heeft Neurath
met zijn beeldstatistieken waarschijnlijk wel de
slag verloren maar niet de oorlog: de beeldstatistieken (‘isotypen’) hebben het nooit gehaald
tot een officiële status bij het CBS. Maar
zesenzestig jaar later krijgt Neurath zijn gelijk
met de stelling dat de omslachtige manier
van communiceren in het Westen met letters
dan wel combinaties van letters, zou moeten
worden vervangen door plaatjes. ‘De Moderne
Mensch’ is ontstaan en communiceert in
tekens, gebruikmakend van wat eens letters
waren: ICU, UCME.
In deze nieuwe wereld passen geen boeken, geen kranten, geen geschreven tekst.
48
ESB september
2006
Openbare bibliotheken vergrijzen, en waar de
jeugd is verdwijnt het boek. Op de Latijnse
School van Desiderius Erasmus, het tegenwoordige Coornhert Gymnasium te Gouda,
heeft men de bibliotheek vervangen door
een mediatheek zonder boek, en de mediatheek op haar beurt weer vervangen door een
stilteruimte zonder media. De uitspraak van
Erasmus, “een leven zonder boeken is niet
leefbaarâ€, is daarmee erg letterlijk genomen.
De opvolger van de geschreven tekst moet nog
gevonden worden en in de tussentijd bedienen
we ons van de ‘beeld-spraak’. Foto’s moeten in
toenemende mate de dragers worden van de
boodschap en met een camera in het mobieltje begint dat aardig te lukken. Als aanvulling
bellen we ons suf. Het wachten is echter op
de democratisering van de beeldtelefoon,
waardoor ook de amateuristische kiekjes en de
gezichtloze gesprekken tot het verleden zullen
kunnen horen.
De betekenis van ICT voor de economie is met
geen woorden te beschrijven. De veranderingen die consumenten en producenten inmiddels hebben doorgemaakt zijn waarschijnlijk
nog maar het begin van een complete metamorfose. Vooralsnog heeft dat niet geleid tot
een andere opvatting van wat economie is,
was, of zou moeten zijn. Dat is vreemd, want
de wereld eromheen verandert wel. Misschien
wordt het tijd om dat beeld aan te passen aan
de moderne mens.
Literatuur
Neurath, O. (1940) De moderne mensch ontstaat:
een reportage van vreugde en vreesch. Amsterdam:
Noord-Hollandsche Uitgevers Maatschappij.