Het gaat allemaal goed in 2009

conjunctuur

Het gaat allemaal goed in 2009
De sombere voorspellingen voor 2009 komen allemaal niet
uit. De Nederlandse economie groeit in 2009 met zo’n twee
procent, maar de schrik van 2008 zit er nog goed in. De
huizenprijzen dalen licht, de banken verliezen nog verder
hun imago, maar uit de Verenigde Staten klinken alleen
maar positieve geluiden.

D

e Verenigde Staten zijn in januari 2008
in een recessie beland, zo weet het NBER
op 1 december 2008 nu definitief. In het
kerstverhaal “Hoogmoed en val in 2008â€
wist ik deze recessie te voorspellen en wel op de
maand nauwkeurig. Het is interessant om te zien
dat pas lang na de gebeurtenis deze kan worden
vastgesteld.
Dit geldt ook voor de Nederlandse economie. Hoewel
het CBS pas na zo’n zes maanden na het kwartaal
weet of het bbp nu toenam of kromp, is het pas
over drie jaar enigszins zeker. Hoewel, het CBS, net
als vele statistische bureaus over de hele wereld,
reviseert de cijfers soms grondig en dit kan leiden
tot het totaal verdwijnen van een recessie. In het
begin van 2004 werd bijvoorbeeld teruggekeken op
een heel jaar 2003 van krimp, maar de cijfers van
vandaag worden bezien, betreft het nog slechts het
tweede kwartaal van 2003.
Deze ontwikkelingen maken het doen van economi­
sche voorspellingen een nogal ingewikkelde taak.
Immers, zekerheid over de huidige stand van zaken
is er eigenlijk nooit en dus weten we ook niet echt
precies wie nu goed voorspelt. Daar komt nog iets
anders bij, en dat is dat economische voorspel­
lingen eigenlijk nooit kunnen uitkomen. Dat zit zo.
Als iedereen roept dat het in 2009 bijzonder slecht
zal gaan met de economie, en dat dan bij ongewij­
zigd beleid, dan zullen allerlei partijen proberen om
dat tij te keren door verschillende maatregelen in
het leven te roepen. Als die maatregelen allemaal
werken, dan zal het helemaal niet zo slecht meer
gaan, en dus komen de voorspellingen niet uit.
Kortom, voor 2009 ziet het er allemaal goed uit.
De huidige sombere vooruitzichten worden tenietge­
daan door de gunstige effecten van maatregelen, en
tevens weet het CBS ook altijd nog het bbp wat op
te hogen bij toekomstige revisies.

Foute voorspellingen
Philip Hans Franses
Hoogleraar aan de Erasmus
Universiteit Rotterdam

780

ESB

Het evalueren van andere dan economische voor­
spellingen is veel makkelijker. Immers, iemand wint
het songfestival wel of niet, of iemand wordt wel
of niet president van de Verenigde Staten. In dat

93(4550) 19 december 2008

opzicht is geen enkele van de niet-economische
voorspellingen in mijn kerstverhaal van vorig jaar
uitgekomen.
Is dat nu een slecht teken? Helemaal niet, want het
laat een grote consistentie zien, en dat is nuttig. In
het Amerikaanse Survey van Professional Forecasters
(SPF), dat veel wordt aangehaald, en waarin zo’n
vijftigtal experts hun voorspellingen geven waarna
het gemiddelde wordt gepubliceerd, zitten een
aantal experts die het altijd mis hebben. Worden
deze experts nu uit het survey gezet? Helemaal niet!
Ze zitten er al jaren in, en zullen dat ook blijven. De
reden is dat als ze een afwijkende mening hebben,
het gemiddelde van alle meningen zodanig wordt dat
de werkelijkheid beter benadert. Sterker nog, als alle
experts hetzelfde zouden zeggen is de kwaliteit van
de finale voorspelling meestal het laagst. Dus een
excentrieke voorspeller ertussen is een goede zaak.
Kortom, het doen van altijd verkeerde voorspellingen
is dus juist nuttig. Dit nu wetende, is het tijd om een
aantal voorspellingen voor 2009 op een rij te zetten.

Europa
Nu de Verenigde Staten en China pas op de plaats
moeten maken in hun economie, wordt de blik meer
en meer op Europa gericht. Ook Slowakije heeft
in 2009 de euro. En in Denemarken en Engeland
gaan steeds luidere stemmen op om daar de euro
eveneens in te voeren. IJsland is failliet en in
Denemarken ziet men wel wat in het overnemen
van het eens zo rijke eiland. Dat IJsland de euro
niet heeft wordt gezien als de belangrijkste reden
van het faillissement, en daarom wordt er vooral
in Denemarken vaart gemaakt. Het referendum
wordt vervroegd, en de dag na de uitslag rollen de
eerste euro’s van de productieband. Niemand is
verbaasd over deze daadkracht. In Nederland wordt
de productie van het boek van enkele zelfbenoemde
topeconomen met als werktitel Heimwee naar de
gulden stopgezet. De economie van Cyprus bloeit op,
en de toetreding van Turkije tot Europa wordt in de
wacht gezet. Eerst moet de Turkse vlag van de berg­
keten in Cyprus worden afgehaald, maar men blijft
hardnekkig weigeren. Voor Nederland is er voor het
eerst in jaren een groot succes bij het songfestival.
De hele wereld spreekt over de Nederlandse Toppers
die al dagen van te voren het festivalterrein onveilig
maken. Vooral de foto waarop Gordon de broek van
Gerard naar beneden trekt gaat de hele wereld over,
en het kan ook niet anders dan dat Nederland met
een knallende overwinning het festival afsluit. De hit
Wij zijn drie vrienden staat maandenlang op 1.

De auteur heeft verklaard dit artikel alleen te publiceren in ESB en niet elders
De auteur heeft verklaard dit artikel alleen te publiceren in ESB en niet elders
te publiceren in wat voor medium dan ook. Het is wel toegestaan om het artikel voor eigen gebruik
te publiceren in wat voor medium dan ook. Het is wel toegestaan om het artikel voor eigen gebruik
en voor publicatie op een intranet van de werkgever van de auteur aan te wenden.
en voor publicatie op een intranet van de werkgever van de auteur aan te wenden.

Een tweede succes voor Nederland in Europa wordt behaald bij het EK voetbal
voor onder de 21 jaar (in Zweden). Feyenoorder Wijnaldum, nog net bekomen
van de feesten rond het landskampioenschap, is topscorer, en in de finale wordt
Frankrijk eenvoudig opzijgezet. De voorspellingen door Groningse economen
komen dit keer dus helemaal uit.
Verreweg de belangrijkste gebeurtenis voor Europa is toch wel het ­ erkbezoek
w
dat president Barack Obama brengt aan verschillende landen. Hij is erg
benieuwd hoe het toch mogelijk is dat zo veel verschillende mensen met ver­
schillende culturen en talen zo vreedzaam naast elkaar kunnen leven. Net op het
nippertje is hem ingefluisterd dat Brussel niet de hoofdstad van het land Europa
is, en dankzij een uitgekiende reeks van toespraken weet Obama zich enorm
geliefd te maken. In Nederland steelt hij de harten door op de dam te roepen ­ I
“
am sterdammerâ€, terwijl hij in Hamburg ook de lachers op de hand heeft. In een
van zijn speeches vraagt hij zich hardop af waarom er zo weinig dikke mensen
zijn in Europa, en dat wordt hem in het thuisland niet in dank afgenomen.
Zijn nieuwe maatregel om Amerikanen nog slechts een creditcard per gezin te
gunnen plaatst hem lijnrecht tegenover Larry Summers en Christina Romer. Deze
twee adviseurs kunnen onderling ook al moeilijk overweg omdat Summers heeft
gesteld dat economie toch echt een mannenwetenschap is, waarop Romer repli­
ceerde dat mannen voor recessies zorgen en vrouwen juist voor expansie. Zijn
zegetocht door Europa krijgt nog een spannend tintje doordat Obama in Cyprus
roept “I am a turkâ€, waarna de legers van verschillende landen akelig dicht de
grens naderen. Iets eerder dan gepland wordt zijn reis afgebroken, en bij aan­
komst in de Verenigde Staten merkt hij dat Bill Clinton de plaats van zijn vrouw
heeft overgenomen, omdat, zo zegt Bill, Hillary even wat rust nodig had.

Nederland
De zomer van Nederland is in 2009 eindelijk weer eens een zomer zoals die
van vroeger. Een paar heerlijke weken boven de dertig graden, watertekort,
zuchtende mensen, en een flinterdunne Telegraaf. Er is weer veel belangstel­
ling voor het broeikaseffect, een onderwerp dat alweer een hele tijd uit het
nieuws was. In het voorjaar is er nog wel wat commotie over de demografische
wetenschapper die stelt dat er eerder geen Italianen meer zijn dan dat er ijs­
beren verdwijnen. Geert Wilders oppert of Nederland niet een deel van Italië
kan kopen. Onverwacht ontvangt dit voorstel veel steun van de Tweede Kamer,
vooral ook omdat velen dit als een oplossing zien voor Nederlanders die verzuurd
zijn geraakt. Het fenomeen uitburgering, zoals dat dan heet, blijkt aantrekkelijk
voor veel inwoners van geplaagde steden als Venlo, Almere en Lelystad en een
bescheiden uittocht vindt alvast plaats.
Het vertrouwen in de economie is aan het begin van de herfst nog nooit zo hoog
geweest. Vooral het aandeel ABN-Amro doet het bijzonder goed, en ook trekken
de ICT-fondsen de aandacht. Voor het eerst sinds jaren is er geen enkele sprake
van een sombere beursstemming in oktober en Nederland gaat vol goede moed
de winter in. Het CBS becijfert dat de groei op twee procent uitkomt, en weet
dat toe te schrijven aan Wouter Bos, die op zijn beurt in een interview laat weten
“de eventuele uitdaging van het premierschap†niet uit de weg te gaan. Deze
uitspraak geeft een kleine dip in de AEX, maar een opiniepeiling laat weten dat
Nederland nog best jaren verder wil met Balkenende. De nieuwste slogan van
het CDA wordt onthuld en is “Alles rustigâ€, en zo is het.

Tot besluit
Nadat er in China nog even paniek is geweest rondom de opening van de
Drieklovendam, die precies is gepland tijdens de totale zonsverduistering aldaar,
en nadat op 12 december het grootste cruiseschip de Oasis of the Seas op haar
eerste trip alleen maar Amerikanen toelaat met een BMI beneden de gevarenzone,
wordt ook 2009 weer afgesloten met een recordverkoop aan vuurwerk. Jan Jaap
van der Wal sluit het jaar met een prachtige persiflage op Bill Clinton af, en tevre­
den slapen we allemaal in.

De auteur heeft verklaard dit artikel alleen te publiceren in ESB en niet elders
De auteur heeft verklaard dit artikel alleen te publiceren in ESB en niet elders
te publiceren in wat voor medium dan ook. Het is wel toegestaan om het artikel voor eigen gebruik
te publiceren in wat voor medium dan ook. Het is wel toegestaan om het artikel voor eigen gebruik
en voor publicatie op een intranet van de werkgever van de auteur aan te wenden.
en voor publicatie op een intranet van de werkgever van de auteur aan te wenden.

ESB

93(4550) 19 december 2008

781