Europese vakantie
“Laat de boel de boel nou maar”, adviseerde Wolfson in ESB van 5 juli jl.
aan economen met vakantieplannen;
“Gorbatsjov en de economie redden het
wel”. Ik las dat pas na mijn terugkeer en
het was zout in de wonde. Want, inmiddels weet ik dat het zo niet werkt, althans niet deze zomer in Europa. Het
gist en borrelt van Egmond tot Abchazie
en van de Noordkaap tot Malta. Je kunt
wel vinden dat het je niet aangaat, althans niet voor de duur van je vakantie,
maar laat Europa jou met rust? Nee
dus, tenzij je elk gesprek vermijdt, geen
enkele krant koopt en absoluut van de
TV afblijft. Mij lukte dat niet.
In de BRD staakte het winkelpersoneel tegen het voornemen de winkels ‘s
avonds open te houden. Om 18.30 uur
moest het werk gedaan zijn, vonden ze.
De media waren het met de werkgevers
eens: “In Frankrijk is ‘s avonds alles
open. En, mijnheer de vakbondsbestuurder, in een Europa zonder grenzen
raak je dan toch je handel kwijt als je
maar gewoon om half zeven naar huis
gaat? Nee, nee, alleen maar antwoorden. Wij stellen hier de vragen”. Ze deden me een beetje denken aan ‘Den
Haag vandaag’, die journalisten. Ik genoot toen uiteindelijk het winkelpersoneel als winnaar uit het strijdperk kwam.
Jazeker, met die logica krijgen we
straks nog kinderarbeid omdat dat in
Portugal 66k voorkomt.
De Duitsers droomden verder nog
wat na over Gorbatsjovs bezoek; hoe in
diens ‘Europese huis’ alle grenzen zouden vervagen en dus ook de Duits-Duitse. Links en rechts vielen elkaar daarover in de armen en het werd helemaal
een feestje toen ook het bezoek van
Bush vlekkeloos verliep. De BRD: trouw
aan de NAVO, steunpilaar van de EG
en bankier van Oost-Europa. De ‘Europawahl’ van 18 juni leek niet meer dan
een opstapje naar een grootse toekomst. Totdat de stemmen waren geteld
en de winst van Schonhubers rechtse
‘Republikaner’ zichtbaar werd. Deze
partij, door de media trefzeker als ‘die
Fuhrerpartei’ gekarakteriseerd, wil
Duitsland Duits houden. Maar of de kiezers dat 66k willen? Laten we eerst de
analyse van de verkiezingsuitslag maar
eens afwachten. De bestaande partijen
werden in elk geval hardhandig wakker
geschud. En heel misschien kunnen
Nederlandse politici er ook nog iets van
opsteken. Hoe dan ook, het feestje was
duidelijk over.
Een ander land, een andere krant en
een andere TV: een miljoen Serviers
ESB 2-8-1989
P.J. Vos
vierden feest in Kosovo. Daar hadden
ze 600 jaar geleden een veldslag verloren van de Turken, maar nu waren ze
dan weerterug en zwoeren, aangemoedigd door kerk en partij, om er nooit
meer weg te gaan. Gefeliciteerd ermee,
dacht ik en vroeg me af hoe ze dat gaan
betalen, want niet alleen wordt Kosovo
inmiddels door Albanezen bewoond,
het is ook een erkende bodemloze put.
Ja, wat hebben die Fuhrerpartei en
Kosovo nog met economie te maken?
Om het antwoord vanwege de vakantie
eenvoudig te houden: je kunt niet exclusief de economie van een verenigd Europa krijgen. Er zit iets aan vast dat we
op de koop toe moeten nemen: op nationaal niveau soevereiniteitsverlies (en
dat zeker niet alleen als gevolg van de
EMU) en op Gemeenschapsniveau een
externe verantwoordelijkheid (de rol
van politieman) voor in elk geval de
naaste omgeving zoals de Balkan en
misschien zelfs wat verder weg. Cecchini berekende de ‘costs of non-Europe’. Nu pas komt de vraag wat een verenigd Europa kost. Merkwaardige volgorde eigenlijk.
Niet van zijn stuk gebracht door dit alles maakte Oostenrijk zich op voor de
aanvraag van het lidmaatschap van de
EG. Wenen ziet er al een paar jaar op
toe dat zijn wetgeving spoort met de
EG-bepalingen, maar heeft ook bedacht dat de afhankelijke en goed aangepaste buitenstaander geringere voordelen en hogere kosten heeft dan de actieve participant. Zwitserland beklaagde zich onmiddellijk bij de rest van de
EVA over de ontrouw van Wenen. (“Wij
nemen onze neutraliteit toch serieu-
zer”.) Dezelfde week volgde er nog een
teleurstelling voor Bern. De natuurlijke
route voor een TGV-verbinding tussen
het hart van Europa en Italie loopt via
Zwitserland, dachten ze. Welnee, corrigeerde Frankrijk, de natuurlijke weg
loopt er omheen, via de Frans-ltaliaanse grens rechtstreeks naar Milaan en
verder. Een geschokte Zwitserse verslaggever in een vraag aan de minister
van verkeer: “Is dat nu een voorproefje
van onze toekomstige relatie met de
EG?”. En het eerlijke antwoord van de
minister: “Ga daar maar vanuit”. Aan het
einde van die uitzending werd het Zwitserse werkloosheidscijfer voor het
tweede kwartaal van dit jaar bekendgemaakt: 0,6%. Het aantal openstaande
vacatures bedraagt een veelvoud daarvan. Zo slecht gaat het er dus niet. In elk
geval werd het aantal vergunningen
voor tewerkstelling van buitenlanders
vergroot. Want met een gereguleerde
entree van buitenlandse werknemers
houden ze daar de arbeidsmarkt flexibel, de werkloosheid laag en Zwitserland voor de Zwitsers. Schonhuber kan
er nog wat leren. Oh ja, en de sluitingstijden van winkels varieren er van dorp
tot dorp.
Thuisgekomen vond ik de verkiezingsprogramma’s voor 6 September en
het ontwerp-program van de FNV. Ze
hebben allemaal naar Europa gekeken,
dat wel, maar dan steeds in een afzonderlijk hoofdstuk. De programma’s zelf
zijn niet in een Europees perspectief geplaatst. En daarmee loopt ons land in
dezelfde mate op de feiten achter als de
rest van Europa. Op een punt had Wolfson gelijk: in de vakantie moet je je niet
met de economie bezig houden. Maar
voor de rest? Of Gorbatsjov het redt, is
niet zeker. Met de economie gaat het
goed, dat wil zeggen in die landen waar
het van oudsher al goed gaat. En het milieu is erdeze zomer ook al niet op vooruitgegaan. Ik moet nodig weer eens met
vakantie.
735