P. Thoenes
Engeland en
deEG
Dit jaar is Engeland al weer tien jaar in de
EG. Zou dit feit iets zijn dat speciaal moet
worden gevierd? Tien jaar geleden was het
Engelse volk niet bepaald gretig om erbij te
komen: 31% positief, 34% negatief, zei de
opiniepeiling. Dit jaar is het opnieuw gevraagd: 28% positief, 36% negatief. Dus beter maar niet vieren. Margaret Thatcher
raaakt het er trouwens ook niet vrolijker op
door op elke EG-bijeenkomst eerst te beginnen over de f. 200 mln. die Engeland jaarh’jks
moet storten ten gevolge van de bestaande
vereveningsregeling. Van den Hoven schreef
al dat die regeling er anders zou hebben uitgezien als Engeland destijds bij het ontwerpen ervan was betrokken 1). ledereen ziet dat
wel in en de EG betaalt Engeland dan ook
jaarh’jks een redelijke vergoeding. Maar ook
wie het in Engeland beter kon weten, blijft
moord en brand schreeuwen. Na zeven jaar
lidmaatschap schreef Ronald Butt nog in
The Times:
,,We shall neither get the £ 1000 m, nor
a concerted European policy simply by
talking nicely to the French, and we should
be very foolish to sacrifice our own interests again on the altar of European
hopes which we have never had any warrant for believing would turn into facts”.
Die vereveningsrekening is in dubbele zin
maar het topje van de ijsberg. In de praktijk,
omdat met het EG-lidmaatschap uiteindelijk
bedragen zijn gemoeid van een heel andere
orde van grootte, maar ook naar de mentaliteit; achter Margarets geroep om geld gaat
een veel dieper onbehagen schuil. Voor alle
betrokken landen is het toetreden tot de EG
een grote stap geweest. Voor Engeland was
die stap nog extra groot. Het was al eeuwen
de kern van een eigen wereldrijk. De stap
naar de EG was het duidelijke teken dat die
droom was uitgedroomd. Engeland kwam
laat toen de EG al door anderen was gemaakt. De identificatie was minimaal, nog
steeds noemen vele Engelsen Europa dat
deel van de wereld dat aan gene zijde van het
Kanaal begint. Niet voor niets houdt Engeland het pond nog steeds buiten de EMS.
ESB 17-8-1983
Niet voor niets blijkt het voor de Engelsen zo
moeilijk ,,to go metric”.
Omdat ik toch een paar weken in Engeland was, heb ik de gelegenheid gebruikt om
alle mensen die ik beroepshalve moest zien,
maar daarnaast ook vele oude kennissen,
eens nader aan de tand te voelen over hun
kijk op Engeland en de EG. Het zou niet verantwoord zijn daar veel wetenschappelijke
waarde aan te hechten, maar ik vermeld de
uitkomst toch omdat ik bij een zeer gevarieerde steekproefpopulatie een bijzonder
grote eenstemmigheid aantrof. Zelfs tegenover een niet-Engelsman, waarvan men kan
vermoeden dat hij iets in de EG zou kunnen
zien (en dat doe ik), heeft men bij even doorpraten niet veel behoefte om beleefd te blijven. Engelands lidmaatschap is een treurige
noodzaak die een respectabel ..gentleman”
dwingt zich onbehaaglijk dicht op te houden
bij een volstrekt onbetrouwbaar troepje. Die
toestand is alleen aanvaardbaar door haar te
minimaliseren: het gaat alleen over een economische regelarij. Mijn pogingen om iets op
het toneel te krijgen over de EPS (Europese
Politieke Samenwerking), oversociale of culture samenwerking, vielen nergens goed.
Men wist er niet van en wilde er ook niet van
weten. Zelfs gesprekspartners van linker
linksen huize, achten een Engelse veiligheidspoh’tiek beter thuis bij de Amerikaanse
duivel dan bij de Europese Beelzebub. Dat
men met landen als Duitsland en zeker
Frankrijk een werkelijke samenwerking aan
zou gaan is ondenkbaar, slechts twee gesprekspartners waren bereid zo iets alsnog in
overweging te gaan nemen.
Herinnert U zich nog dat Nederland altijd
zo stond te dringen om Engeland bij de EG te
krijgen? Op zijn minst al om het Duits-Franse
onderonsje wat open te breken, maar toch
ook uit onverdachte anglophilie. Nu, daar is
niet veel meer van over. In het bovengenoemde opinie-onderzoek blijkt dat Nederland nu Belgie, Duitsland en Frankrijk hoger
waardeert als partner dan het eens aanbeden
Albion.
Als niemand het leuk vindt, waarom zouden we er dan eigenlijk mee doorgaan? Nu,
er is geen twijfel dat we wel zullen doorgaan.
Geen enkele partij in Engeland met regeringsaspiraties denkt eraan uit de EG te treden (daargelaten plaatselijk lokgeroep voor
het kiezersvolk).
De EG heeft het al niet gemakkelijk en het
reizen gaat niet vlotter met een weerspannig
kind. Zou daar nog iets aan te doen zijn?
Voorlopig zit er blijkbaar niet veel meer in
dan doorsudderen. Het zou wel verstandig
zijn om een nieuwe vereveningsformule te
zoeken, zodat Margaret niet weer haar eenvrouw-sketch hoeft op te voeren. En de Engelsen hebben zeker gelijk als ze hun afschuw
betuigen van het huidige landbouwbeleid.
Als dat nu ook veranderd is en we zouden bovendien stappen gaan maken in de richting
van een Europees werkgelegenheidsbeleid,
misschien wordt het twintigjarig lidmaatschap van de VK alsnog gelegenheid voor
een aardig feestje, waarbij Engeland bereid
zou zijn ook in politieke, sociale en culturele
termen over Europa te gaan denken.
1) H. F. van den Hoven, Britain and the European
community, a Dutch assessment, Referatenblad
b. 20, Europese Gemeenschappen, 1 juli 83.
719