Wie de hoorzittingen in de Tweede Kamer met de bankiers gevolgd heeft moet concluderen dat de bankiers hopen dat de politici hun verlossen van die akelige wetenschappers. Zelden heeft een hoorzitting in de Tweede Kamer zoveel verdeeldheid opgeleverd. Bankiers waren eensgezind tegen een verhoging van de kapitaaleisen. Voor de leken: in bankenjargon is kapitaal wat voor elk normaal bedrijf eigen vermogen is: de buffer om verliezen te kunnen opvangen. De aanwezige hoogleraren beweerden het tegendeel: herstel van de economie kan niet zonder een majeure versterking van het eigen vermogen van banken. En banken moet je daartoe dwingen, uit zich zelf doen ze het niet. De eensgezindheid onder bankiers is het levende bewijs.
Is de politiek in staat om een eigen oordeel te vellen? Lastig, want het wegen van de argumenten vereist een fundamenteel begrip over het functioneren van banken. De huidige lage kapitaalratios (op de balans 3%) en de Europese focus op risk-based assets betekent dat MKB financiering – cruciaal voor economische groei – klem zit. Door die focus moet tegen MKB leningen wel eigen vermogen aangehouden worden, en tegen overheidspapier niet, en dus vluchten banken weg uit leningen aan bedrijven naar overheidsobligaties. Maar stop dit vluchtgedrag door de banken direct meer eigen vermogen op te laten halen, zoals in de VS, niet door simpelweg vluchtgedrag te verbieden. Het is op te lossen als we nu acteren, maar een dwingende hand is nodig.
Een extra probleem is dat de overheid in deze strijd ook eigen belangen heeft. Het Ministerie van Financiën rekent zich rijk met jaarlijks dividend dat ze van ‘haar’ staatsbank ABNAMRO ontvangt. Maar dit dividend is een uitholling van het eigen vermogen van de bank. De spagaat van Financiën is nog erger : zij wil bij de aanstaande beursgang van ABNAMRO een zo hoog mogelijke opbrengst.
Maar het streven naar een hoge opbrengst staat haaks op de belangen van de Nederlandse samenleving. Het maatschappelijk belang is dat ABNAMRO gedwongen wordt – net zoals bij andere banken moet gebeuren – haar eigen vermogen fundamenteel te versterken. Alleen dan kan een bank de maatschappelijke rol spelen die ze moet vervullen, en wordt de belastingbetaler gevrijwaard van instabiliteit. En kapitaal versterken kan. Ze kan bij een beursgang nieuwe aandelen uitgeven en met de opbrengst haar eigen balans versterken. Dit is iets anders dan de bestaande aandelen van de overheid van eigenaar doen veranderen – dit is niet meer dan geschuif waarmee de overheid van het toneel verdwijnt. Maar Financiën aarzelt hierover. Nieuwe aandelen uitgeven heeft een drukkend effect op de aandelenkoers en dus vermindert het de opbrengst die het Ministerie bij een beursgang voor haar bestaande aandelen krijgt.
En hier is het grootste hiaat aan kennis bij de politiek, banken en publiek. Een lagere aandelenkoers is voor de soliditeit van de bank en de maatschappij niet erg. Nieuwe aandelen versterken het buffer kapitaal van de bank en beschermen de belastingbetaler. Dit verklaart waarom de aandelenkoers bij uitbreiding van het aandelenkapitaal lager komt te liggen. De bank heeft nu nog een kunstmatige subsidie van de overheid omdat die bij springt als de bank in de problemen komt. Nieuw aandelenkapitaal vermindert de waarde van deze subsidies: de bank hangt minder snel aan het infuus omdat het grotere aandelenkapitaal dan meer verliezen kan absorberen voordat de overheid hoeft bij te springen. Het risico dat dan bij de aandeelhouders komt te liggen verklaart de lagere aandelenkoers. Maar voor aandeelhouders ook goed nieuws: zodra er genoeg van is wordt het eigen vermogen qua risico eindelijk voorspelbaar, en dus is een lager rendement erop acceptabel. Hetgeen de bankenlobby niet inziet.
De volgende verdedigingslinie van de bankenlobby is even onzinnig: we kunnen het kapitaal niet krijgen. Voor ABNAMRO hebben we dit al ontkracht, als ABNAMRO naar de beurs kan, kan ze dus ook kapitaal aantrekken. ING kan het ook, zij is beurs genoteerd. SNS-bank heeft ook geen probleem. De bank moet worden verkocht met als eis dat het kapitaal wordt aangesterkt; ja, dat heeft een drukkend effect op de verkoopprijs, net als bij ABNAMRO, maar dat is nu eenmaal het maatschappelijk belang van een grotere afstand tot de belastingbetaler. Die impliciete subsidie moet weg en dus ook uit de aandelenprijs. Blijft over de Rabo. Zij kan niet naar de beurs, en verkoop is geen optie. Maar de Rabo kan aandeel-achtige vermogenstitels uitgeven, die weliswaar geen aandelen zijn maar wel koerswinsten kennen als het goed gaat, en verliezen absorberen bij problemen.
Penny wise and pound foolish dat is wat de bankenlobby hoopt van het Ministerie van Financiën. Maximaliseer de opbrengst van de beursgang van ABNAMRO, en negeer de schade die de economie hierdoor oploopt. De zwakke kapitalisatie van banken is een onverantwoord risico voor de economie en een rem op kredietverstrekking aan het MKB, de groeimotor van de economie. Politiek, laat u niet leiden door overwegingen die haaks staan op het landsbelang.
Auteur
Categorieën