De raad van commissarissen
Aute ur(s ):
Witteveen-Hevinga, T.C. (auteur)
Lid van de Tweede Kamer voor de PvdA (woordvoerder Financiën en Economische Zaken).
Ve rs che ne n in:
ESB, 82e jaargang, nr. 4095, pagina 171, 26 februari 1997 (datum)
Rubrie k :
Tre fw oord(e n):
corporate, governance
In debat over corporate governance verdient de raad van commissarissen een aparte bespreking. Er is bij het ondernemen door
internationalisering, ecologisering en humanisering steeds meer gevarieerde deskundigheid nodig bij het toezicht op de
onderneming. Uiteraard varieert de benodigde deskundigheid per type onderneming: leden van een raad van commissarissen van een
transportbedrijf moeten andere kennis bezitten dan die van een chemisch bedrijf.
Maar een stelsel van coöptatie, zoals we dat nu kennen, waarin de leden van de raad van commissarissen zichzelf benoemen, past daar
niet meer in. Een benoemingssysteem waarin de diverse ‘stakeholders’ een rol spelen garandeert beter dat er deskundigheid en affiniteit
met de verschillende belangen zal zijn. Het systeem van coöptatie zal eerder gericht zijn op het bereiken van consensus; het gevaar dreigt
dat ‘rust in de tent’ domineert over de noodzakelijke kritische benadering van buitenaf waarin de discussie tussen
verschillendecoöptatieopvattingen en benaderingen de geesten scherpt om zo tot zo’n goed mogelijk resultaat te komen.
Een pluriform en deskundig samengestelde raad die ingebed is in de verschillende bij de onderneming betrokken belangen, draagt bij aan
een houdbare concurrentiepositie van internationaal opererende ondernemingen. Daarnaast geldt dat het gebrek aan democratische
ordening op wereldniveau ertoe noodzaakt dat de onderneming meer onderwerp moet worden van maatschappelijke controle. Daarvoor
zijn enkele veranderingen in het huidige stelsel van controle nodig.
Ten eerste moet er een openbare verantwoordingsplicht komen van de raad van commissarissen over de wijze waarop deze zijn toezicht
vervult. De jaarstukken van de raad moeten een verklaring bevatten over de toezichthoudende rol. Verantwoording afleggen betekent
ook dat verlenging van de zittingsduur van commissarissen geen vanzelfsprekendheid is.
Ten tweede moet de raad van commissarissen systematisch informatie krijgen van het bestuur, anders kan men geen goed advies geven.
Ten derde moet veel aandacht besteed worden aan de kwaliteit van de leden van de raad van commissarissen.
Ten vierde moet het systeem van coöptatie vervangen worden door een stelsel waarin belanghebbenden directe invloed hebben op de
samenstelling van de raad van commissarissen. De positie van werknemers en aandeelhouders dient daarin gelijkwaardig te zijn. Andere
belanghebbenden, die vooral ook liggen in de sfeer van het algemeen belang zoals de ethiek, mensenrechten en ecologie, kunnen via een
groep ‘onafhankelijken’ zitting nemen in de raad van commissarissen. Een samenstelling van een derde op voordracht van werk- nemers,
een derde op voordracht van de aandeelhouders en een derde onafhankelijken moet overwogen worden. De laatsten kunnen
bijvoorbeeld gezamenlijk op voordracht van werknemers- en aandeelhouderscommissarissen benoemd worden (er is dan sprake van
partiële coöptatie). Dat dient op een zodanige wijze plaats te vinden dat blokvorming in de raad van commissarissen wordt voorkomen.
Zie ook: Ieder aandeel een stem van P.W. Moerland.
Copyright © 1997 – 2003 Economisch Statistische Berichten (www.economie.nl)