De bloemen- en
plantensector in Nederland
H.S. Goettsch*
e bloemen- en plantensector is een van de paradepaardjes van de Nederlandse
economie. Een sterke thuismarkt, coöperatieve samenwerkingsverbanden
van
kwekers en een goed ontwikkelde infrastructuur waren sleutels tot succes. Om de
sterke positie te behouden dient te worden gestreefd naar een verhoging van de
toegevoegde waarde door te investeren in hoogwaardige arbeidskrachten en het
benutten van de nieuwste technische mogelijkheden. Daarnaast kan televeilen de
logistieke afwikkeling efficiënter maken en congestie problemen verminderen.
D
De bloemen- en plantensector doet het in Nederland uitstekend. De gezamenlijke toegevoegde waarde van kwekers, veilingen en (groot-)handel bedroeg in 1990 ongeveer f 6,5 miljard. De export
leverde aan de betalingsbalans een bijdrage van
f 5,2 miljard en het marktaandeel op de wereldmarkt bedroeg ongeveer 60%. De verwachting voor
de komende tien jaar is dat de hoge jaarlijkse groei
van de sector behouden zal blijven.
Het Nederlandse klimaat leent zich goed voor glastuinbouw. Maar dit geldt ook voor Denemarken,
België, Noordwest-Frankrijk en in Zuid-Engeland.
Dat de glastuinbouw in Nederland tot grotere bloei
is gekomen is vooral te danken aan een combinatie
van gunstige vestigingsfactoren, de toepassing van
kennis en kunde, een transparant prijsvormingsmechanisme, een goed werkend distributieapparaat en
een coöperatieve mentaliteitl. Daarnaast was de nabijheid van een sterke thuismarkt van belang. Vanaf
de tweede wereldoorlog steeg het welvaartspeil en
nam de omvang van de bevolking snel toe, hetgeen
resulteerde in een gestaag toenemende vraag.
In dit artikel worden per geleding van de bedrijfskolom de sterke en zwakke kanten van de bloemenen plantensector in Nederland in kaart gebracht.
Het succes van de sector wordt voornamelijk bepaald door die geledingen in de bedrijfskolom die
stroomopwaarts gelegen zijn ten opzichte van de detaillist, namelijk de kwekers van snijbloemen en potplanten, de veilingen en de groothandel. Aansluitend wordt ingegaan op de strategische keuzen
waar de sector voor staat.
bebouwde grond in handen. Bij de Nederlandse
kwekers is een sterke tendens waarneembaar naar
een steeds hogere toegevoegde waarde. De oorzaak
van de hoge concentratiegraad is gelegen in de
noodzaak te investeren in kostbare produktiemiddelen die alleen de grotere bedrijven konden financieren en terugverdienen.
De veilingen in Nederland zijn coöperatieve verenigingen, waarvan de kwekers de eigenaren zijn. Er
bestaan op het moment twee veilingen (VBAAalsmeer en Coöperatieve Veilingen Westland); met beide een omzet van ruwwegf 2 miljard. Samen nemen ze ongeveer 80% van de totale veilingomzet
voor hun rekening, die bijna in zijn geheel wordt
geëxporteerd. De veilingaanvoer is voor het grootste deel afkomstig van de kwekerijen in de directe
omgeving van de veilingen. De aanvoer uit het buitenland naar de Nederlandse veilingen is nog bescheiden en beloopt ongeveer 5% in waarde en in
volume 7% tot 9,5%.
De veelal exporterende groothandel is de belangrijkste vragende marktpartij op de veilingen. De grote
exporteurs hebben veelal een vestigingsplaats op
één of meer veilingen. De concentratiegraad bij de
handel aren is eveneens hoog: slechts 10%van het
aantal handelaren neemt 75% van de veilingomzetten voor hun rekening. De relatief lage marges op
de exportmarkten dwingen de handelaren tot het
omzetten van grote hoeveelheden. Ruim 87% van
de geveilde produkten heeft een Europese bestemming. Duitsland is het belangrijkste afzetgebied en
neemt ruwweg 40% van de exportstroom voor zijn
rekening. Het afzetgebied voor snijbloemen buiten
De bedrijfskolom
In Nederland bestaan twee zeer grote concentraties
van glastuinbouw: de concentratie van bedrijven
rond de megaveiling in Aalsmeer en die rond de megaveiling in Naaldwijk (Westland). De concentratiegraad in de bedrijfskolomgeleding van de kwekers
(zie figuur 1) is hoog: een zeer klein aantal zeer grote kwekersbedrijven heeft het overgrote deel van de
• De auteur is werkzaam bij Consultancy Group Stratix te
Amstelveen. Hij dankt H.K. Boswijk voor zijn waardevolle
commentaar.
1. Zie ook: C.W. Schouten (red.), Samenwerken en concurreren om de kwa/iteitsverbetering van het Nederlandse produkt: een case-study van de Nederlandse sierteelt, Stichting
Maatschappij en Onderneming, Den Haag, 1991.
Europa bestaat voornamelijk uit Japan en de Verenigde Staten, die respectievelijk circa 2% en 5%
van de export afnemen.
De transporteurs vormen eigenlijk geen afzonderlijke geleding in de bedrijfskolom maar komen aan de
orde omdat de aanwezigheid van transportbedrijven
in de sector de komende jaren waarschijnlijk zal toenemen door uitbesteding van het transport door
kwekers en handelaren.
De belangen van de kwekers, de veilingen en de
handelaren zijn, ongeacht de coöperatieve mentaliteit, tegengesteld als het gaat om de verdeling van
de toegevoegde waarde. De veilingen zijn ontstaan
doordat de kwekers hebben gereageerd op de bedreiging die uitging van de handelaren. Door de
angst voor misbruik van marktrnacht van de verzamelde groothandel besloten de kwekers tot de oprichting van de coöperatieve veilingen.
Differentiële voordelen
Ten opzichte van de buitenlandse concurrenten kan
de Nederlandse bloemen- en plantensector, per onderscheiden bedrijfskolomgeleding, beschikken
over een aantal differentiële voordelen.
De kwekers
De kwekers beschikken in de eerste plaats over een
kwalitatieve voorsprong in de produktie ten opzichte van de buitenlandse concurrentie in de lage-Ionenlanden. De toepassing van hoogwaardige teeltmethoden verbetert de kwaliteit van het produkt voortdurend. Ook de produktie per vierkante meter, de
opbrengst per geïnvesteerde gulden en de arbeidsproduktiviteit kunnen steeds verder verhoogd worden door de toepassing van kennis en technologie.
In de tweede plaats is de sector voorzien van een
krachtige, open kennisinfrastructuur. De sector
wordt van kennis voorzien door een groot aantal onderzoeksinstellingen die door een gezamenlijke bijdrage van de kwekers uit de veilingomzet worden
gefinancierd. Het open karakter van de uitwisseling
van kennis – zoals door kwekers in studieclubs – bevordert een snelle verspreiding.
In de derde plaats bieden de Nederlandse kwekers
een hoge kwaliteit. Het aanbod van produkten met
een relatief lage gepercipieerde waarde (buIkprodukten) uit de lage-Ionenlanden kan zo tegemoet
getreden worden met een breed assortiment produkten van een goede kwaliteit.
In de vierde plaats is het klimaat gunstig. Het zeeklimaat kent geen grote temperatuurswisselingen, zoals het klimaat bij de concurrenten in de lage-Ionenlanden. De koele zomers en de zachte winters,
gecombineerd met wind voor het luchten van de
kassen, zijn eveneens gunstiger in Nederland. De
aanwezigheid van kwalitatief goed water is voorts
in ruimere mate aanwezig in Nederland. Nederland
is in het nadeel als het gaat om de energiebehoefte.
In de vijfde plaats zijn de afstanden tussen de produktiegebieden enerzijds, en het veilpunt en de lokaties van de (koopkrachtige) marktvraag anderzijds, in het algemeen korter in de Nederlandse
situatie dan in de situatie van de lage-Ionenlanden.
Dit voordeel is cruciaal gezien de hoge bederfelijkheid van het produkt en de gevoeligheid van de
prijs voor de hoogte van de logistieke kosten.
ESB 27-5-1992
~
.. “T~~ndell
Transport
‘——-
De veiling
In de eerste plaats schept het systeem van prijsvor- Figuur 1. De
ming een comparatief voordeel. Het mijnsysteem in bedrlffsllolom
combinatie met een grote concentratie van vraag en van de bloeaanbod leidt tot relatief stabiele evenwichtsprijzen. men- en pzantensector
De kwekers zijn bij stabiele prijzen gebaat, omdat
bij optimale prijsvorming maximale opbrengsten
voor de kwekers in het verschiet liggen. Stabiele
evenwichtsprijzen beperken voor de handel het
marktrisico waardoor de risicopremie, die tot uitdrukking komt in de verkooprnarge, laag kan blijven. De concentratie van de marktpartijen op de grote Nederlandse veilingen deed een ‘groeipooleffect’
ontstaan, waardoor nog meer aanbod en vraag werd
aangezogen. Daardoor groeiden de veilingen uit tot
stapelplaatsen van bloemen voor de hele wereld.
In de tweede plaats beïnvloeden de Nederlandse
veilingen door hun omvang de kwaliteitsstandaarden. Daarmee dicteren de kwekers en de veilingen
produktspecificaties voor de concurrenten.
In de derde plaats leveren de veilingen, rondom de
voorzieningen ten behoeve van de marktfunctie,
kwalitatief goede infrastructurele diensten aan voor:
• op- en overslag;
• emballagediensten;
• kwaliteitskeuring;
• clearing van financiële rechten en plichten;
• bemiddeling bij de verhandeling van grote uniforme partijen die buiten de klok om worden aangeboden.
De veiling verhuurt voorts werkruimte ten behoeve
van zogenaamde ‘assemblage-activiteiten’. Door
ruimte te verhuren aan diverse dienstverlenende bedrijven verbreedt de veiling het totale aangeboden
dienstenpakket van de marktplaats en verhoogt
daarmee haar aantrekkelijkheid als ontmoetingsplaats voor vraag en aanbod.
Groothandel en transporteurs
De exporterende groothandel beschikt over een
zeer sterke positie in het Europese transport- en handelssysteem voor bloemen en planten. Men slaagt
erin grote hoeveelheden produkten in een periode
van 24 uur tot 72 uur nadat de produkten zijn geveild bij de afnemers in het buitenland te bezorgen.
Bij (voortgaande) uitbesteding van het transport aan
beroepsvervoerders kan de groothandel profiteren
van de dominante aanwezigheid van de beroepsvervoerders in Europa. Deze is te danken aan een combinatie van stiptheid, marktaggressie, expertise en
het gebruik van goed materiaal. Bovendien worden
de beroepsvervoerders beter in staat geacht de beladingsgraad met meer retourvrachten te verhogen.
Differentiële voordelen:
Bedreigingen:
Kwekers
• Vestigingsfactoren
klimaat
aanwezigheid van water
korte afstanden naar veilpunt
en koopkrachtige vraag
• Concurrentie uit lagelonenlanden
• Toenemend ruimtegebrek
• Milieu; teeltmethoden
• Regionale arbeidsschaarste
•
•
•
•
Open kennisinfrastructuur
Breed assortiment
Kwaliteit van het produkt
Voortdurende procesverbeteringen
waardoor arbeidsproduktiviteit stijgt
Veilingen
• Dutch auction, het afmijnsysteem
• Concentratie van aanbod en vraag
• Goede veilinginfrastructuur
Groothandel
• Sterk distributiesysteem
• Dreigend kwaliteitsverlies
door files
Transporteurs
• Expertise en goed materieel
• Sterke positie in Europa
Overzicbtvan
d«ferentii!le
voordelen en
bedreigingen
• De opkomst van andere
marktplaatsen
• Toenemende congestie
in de veiling
• Handel van grote partijen
buiten de veiling om
• Verstopping aan- en
afvoerwegen
• Toenemend ruimtegebrek
• Lage rendementen
• Lage beladingsgraad van
eigen vervoer
• Lage rendementen waardoor
investeringen gevaar lopen
• Lage beladingsgraad
• Toenemende transportkosten door files
Netwerkvorming
Het succes van de bloemen- en plantenbedrijvigheid kan voor een belangrijk deel toegeschreven
worden aan de coöperatieve verbanden en netwerkvorming tussen kwekers, veilingen, standsorganisaties en handelaren. Het gaat behalve om verticale
verbanden tussen verschillende bedrijfskolomgeledingen ook om (horizontale) verbanden tussen
branchegenoten binnen de geledingen zelf. De
coöperatieve gedachte en de vestiging van de actoren in elkaars nabijheid maken dat de sector als geheel hecht is georganiseerd.
Door samenwerking kunnen eensgezind externe bedreigingen, die de toegevoegde waarde kunnen aantasten, het hoofd worden geboden. Bedrijfsfuncties
kunnen, door de taken gezamenlijk uit te voeren, efficiënter en effectiever worden uitgevoerd. De grote
veilingen fungeren in het netwerk van de bloemenen plantensector op het moment als een spin in het
web2. Zij zijn zowel voor de kwekers als de handelaren het onvermijdelijke knooppunt.
De kwekers
In de eerste plaats bestaat de kostprijs van het produkt voor ongeveer 50%uit arbeidskosten waardoor
een verplaatsing van de produktie naar lage-lonenlanden dreigt.
Landen als Marokko en Turkije dienen zich aan als
nieuwe producenten, maar ook produktiestijgingen
in landen als Spanje en Kenia betekenen meer concurrerend aanbod op de bloemen- en plantenmarkten. In de tweede plaats begint het tekort aan arbeidskrachten in de produktiegebieden chronische
vormen aan te nemen. Daardoor dreigen de kwekers geconfronteerd te worden met arbeidskostenstijgingen. Het aantrekken van arbeidsaanbodoverschotten uit omliggende regio’s en het verhogen
van de participatiegraad van specifieke groepen op
de regionale arbeidsmarkt (bij voorbeeld vrouwen)
bieden vooralsnog te weinig soelaas .
De kwekers worden in de derde plaats geconfronteerd met ruimtegebrek. Het ruimtegebrek in de traditionele produktiegebieden dreigt modernisering
van oudere bedrijfscomplexen, waarvoor ruimte nodig is, in de weg te staan. Bovendien dreigt de groei
van de produktie te stagneren waardoor de greep
van de Nederlandse producenten op de wereldmarkt kan verslappen. De kwekers leveren, met
name in het Westland, een verwoede strijd om de
nog beschikbare grond met de grote steden, die
grond nodig hebben voor hun woningbouwprogramma’s.
In de vierde plaats kunnen aangescherpte milieueisen de produktiekosten doen toenemen. Teelt
methoden met gebruik van bestrijdingsmiddelen en
allerlei andere chemicaliën kunnen in de toekomst
aan banden gelegd worden vanwege de wissel die
deze produktiemethoden trekken op het milieu.
Veiling
De veilingen kunnen in de eerste plaats worden geconfronteerd met de mogelijke opkomst van andere
marktplaatsen in de wereld waardoor de positie van
de Nederlandse bloemenveilingen aangetast kan
worden. Daardoor kan het prijsvormingsproces in
gevaar komen. Dit laatste is behalve voor de veiling
ook nadelig voor de kwekers en de handelaren die
hierdoor een hoger marktrisico kunnen gaan lopen.
In feite is er slechts plaats voor enkele zeer grote
marktplaatsen die door concentratie van aanbod
een relatief stabiele evenwichtsprijs op de markten
kunnen creëren.
In de tweede plaats begint de logistiek in het veilingcomplex in toenemende mate een probleem te worden door de dreigende ondercapaciteit van de opslagruimte en het intern transportapparaat. Door de
congestie in de veiling ontstaan wachtrijen met als
gevolg tijdverlies en economische schade. Uitbreiding van de capaciteit door bouw is met name bij
de veiling in het Westland moeilijk door ruimtegebrek buiten de veiling.
In de derde plaats dreigen de grote kwekers en handelaren in toenemende mate buiten de veiling om te
opereren. Dit betekent interne uitholling van het
Bedreigingen
De sector wordt geconfronteerd met een aantal bedreigingen die de positie ten opzichte van concurrenten in het buitenland kan aantasten. De belangrijkste bedreigingen per actor volgen hieronder.
524
2. Zie ook: F.W.M. Boekerna
Sociaal-economische
ningen,1989.
en D.J.F. Kamann (red.),
netwerken, Wolters-Noordhoff,
Gro-
netwerk. Als te veel kwekers en handelaren buiten
de veiling om opereren wordt de invloed van de veiling op de prijzen en de kwaliteitsstandaarden ondergraven. De marktrnacht van met name het grootwinkelbedrijf is zodanig groot dat de veilingen meer
rekening dienen te houden met de wensen en behoeften van deze grote marktpartij vanwege mogelijke voordelen voor het grootwinkelbedrijf bij het buiten de veiling om inkopen tegen vaste prijzen.
Daardoor kan de positie van de veiling worden aangetast.
Groothandel
In de eerste plaats wordt de handel geconfronteerd
met te lage rendementen. Daardoor dreigen noodzakelijke uitgaven en investeringen in de ontwikkeling van nieuwe markten en verbeteringen in het distributiesysteem moeilijk gefinancierd te kunnen
worden. Dit wordt nog eens versterkt door het beslag van de debiteuren op de financieringsruimte
door de lange debiteurentermijn van gemiddeld circa vijftig dagen.
In de tweede plaats doet de congestie op de wegen
rondom de grote veilingen de bereikbaarheid van
de veiling en de grote wegen naar het achterland
verslechteren. Als de vrachtwagens op weg naar de
afnemers al vlak na het verlaten van het veilingterrein vertraging oplopen dan dreigt de lading een
groot deel van haar waarde te verliezen. Het gebruik van groeivertragende middelen tegen bederf
in het logistieke traject voorkomt vooralsnog niet
dat de bloemen bij de consument in de vaas deze
vertraging inhaalt. Daar komt nog bij dat de belasting van het milieu door het vrachtwagenverkeer en
de bijkomende overlast voor het publiek en andere
economische sectoren het probleem in toenemende
mate vermaatschappelijkt. Vanaf eind oktober ‘s
nachts, bij voorbeeld, mogen geen vrachtwagens
langer dan twaalf meter meer door de dorpskernen
van Wateringen en Kwintsheul (Westland) rijden.
Transporteurs
In de eerste plaats speelt in de hele transportsector
het probleem van de (structurele) overcapaciteit.
Dit is uitgemond in een te lage beladingsgraad, die
in het internationale transport meer regel is dan uitzondering.
In de tweede plaats zijn de te lage rendementen,
evenals bij de handelaren, een gevaar voor de financiering van belangrijke investeringen.
In de derde plaats treft de fileproblematiek ook de
transporteurs. Meer nachtelijke transporten om de
drukte overdag te vermijden en tijdverlies in de files
doen de transportkosten stijgen.
Strategische keuzen
Gezien de gunstige uitgangspositie van Nederland
op de Europese exportmarkten en de mogelijkheden op het gebied van de informatietechnologie en
de biotechnologie zijn er enkele strategische mogelijkheden om te anticiperen op de genoemde differentiële voordelen en bedreigingen.
Een strategie waarbij de sectorinspanningen gericht
zijn op prijsconcurrentie ligt minder voor de hand.
Het minimaliseren van de kostprijs laat een aantal
continuïteitbedreigende gevaren onverlet. Schaarse
produktiefactoren blijven in deze strategie onver-
E5B 27-5-1992
minderd schaars en een groot deel van de differentiele voordelen wordt onvoldoende benut. De strategie van het verhogen van de totale toegevoegde
waarde kan meer bedreigingen ondervangen en
maakt meer gebruik van het potentieel van die voordelen. De versterking van de differentiële voordelen
is dan wel noodzakelijk. De kwaliteit, variëteit en
beschikbaarheid van het produkt dienen zodanig
verhoogd en verbeterd te worden dat de consument
bereid is hiervoor extra te betalen.
In het navolgende worden per bedrijfskolomgeleding enige bedreigingsreducerende mogelijkheden
besproken.
De kwekers
Investeringen in proces- en produktinnovaties uit
de biotechnologie inclusief milieuvriendelijker processen, scholing en opleidingen kunnen worden terugverdiend door stijging van de arbeidsproduktiviteit, veronderstellend dat de consument bereid is
toegenomen kwaliteit, waartoe milieuvriendelijk
produceren ook behoort, honoreert. De regionale
arbeidsschaarste kan op termijn worden teruggebracht als gelijktijdig met stijgingen in de arbeidsproduktiviteit de arbeidsomstandigheden in de kassen
attractiever worden gemaakt en meer gestreefd
wordt naar de inzet van hoogwaardige arbeid. Werkenemers uit andere regio’s worden daardoor meer
gemotiveerd om te pendelen of te migreren. Maatregelen gericht op het verhogen van de arbeidsparticipatie onder vrouwen en het zorgdragen voor arbeidsplaatsen buiten de seizoenspieken kunnen op
kortere termijn soelaas bieden voor de arbeidstekorten.
Veilingen
De bedreiging die uitgaat van mogelijk nieuwe concurrerende veilcentra in de wereld is betrekkelijk.
De belangrijkste voorwaarde voor het starten van
een veilpunt is de garantie van aanbieders dat het
veilpunt niet wordt gepasseerd. In het buitenland
zijn pogingen om veilpunten op te zetten mislukt
omdat partijen uiteindelijk niet in staat bleken te
zijn om de mogelijkheid van het passeren van de
veiling af te grendelen. Het ruimtegebrek binnen de
veilingen wordt op korte termijn door uitbreidingsbouwen verbeteringen in de interne logistiek ondervangen. Door grote partijen te veilen door een
monster ervan te tonen kan een deel van het congestieprobleem in de veilingen worden ondervangen.
De grote veilingen trachten de bereikbaarheid voor
vrachtverkeer te verbeteren door aan te dringen op
extra wegenbouw door de overheid.
Een aantrekkelijk strategisch alternatief biedt het gebruik maken van de mogelijkheden die de informatietechnologie en de telecommunicatie biedt. Televeilen, beeldveilen en informatieveilen zijn
aanduidingen voor telematicatoepassingen die het
mogelijk maken om fysieke produktstromen en de
daarbij behorende informatiestromen te ontkoppelen op de veilingknooppunten in de logistieke keten. Het is technisch mogelijk produktinformatie
aan handelaren door te geven zonder de noodzakelijke aanwezigheid van het fysieke produkt. In principe kunnen een groot aantal bedreigingen door televeilen worden verminderd zoals:
• ruimtegebrek in veilingen;
525
liiilIIii!flI!I
• congestie rond en in veilingen;
• ruimtegebrek en arbeidsschaarste in de teeltgebieden. De problemen van het ruimtegebrek en de
regionale arbeidsschaarste in de produktiegebieden kunnen in principe worden opgeheven doordat de produktie niet meer noodzakelijkerwijs in
de nabijheid van het veilpunt hoeft plaats te vinden;
• verkeersbelasting in de traditionele teeltgebieden
kan gespreid worden.
tiecriteria. Om de markten te ontwikkelen dient
geïnvesteerd te worden in een grote diversiteit aan
distributiekanalen waardoor de koopfrequentie en
marktpenetratie verhoogd kunnen worden. De grote partijen hebben door hun grotere kracht de meeste mogelijkheden om exportmarkten te ontwikkelen. Het wegvallen van de grenzen in Europa kan
de vervoerders tot slot helpen doordat oponthoud
aan de grenzen en administratieve kosten bespaard
kunnen worden.
Het ontkoppelen van produktstromen en informatiestromen biedt kansrijke mogelijkheden om:
• een beurs op te richten voor het doen van termijntransacties zoals dat bij (termijn-)markten
voor goederen en vermogenstitels gebruikelijk is.
Meer stabiliteit van de prijzen door betere afstemming van vraag en aanbod in de tijd betekenen
minder marktrisico voor handelaren en kwekers;
• allerlei aantrekkelijke mogelijkheden te benutten
om de fysieke stromen in de totale keten te optimaliseren. Ten opzichte van de huidige situatie
waarin per bedrijfskolomgeleding wordt
ge(sub)optimaliseerd kunnen logistieke besparingen worden gerealiseerd in de vorm van geld,
snelheid (tijd), milieubelasting door vervoer en
ruimte beslag op de weg.
Conclusie
Het beslissen over de invoering van de nieuwe
vorm van veilen is voor de sector echter een strategisch vraagstuk vanwege ingrijpende gevolgen voor
de arbeidsverdeling in de keten. Kleine markt partijen zullen door hun omvang moeilijk in staat zijn telematicakosten terug te verdienen. Het gevolg is dat
de concentratietendenzen die al aanwezig waren
worden versterkt. Voor de grote partijen bestaan
echter gevaren voor uitschakeling. Grote handelaren lopen het risico uitgeschakeld te worden door
grote klanten die zelf rechtstreeks elektronisch bij
de veiling zouden kunnen inkopen. De grote exportveilingen staan ambivalent tegenover de nieuwe
veiltechnieken, omdat zij hun huidige machtspositie
in de keten, die gebaseerd is op de functie van onvermijdelijk knooppunt in de voortbrenging, verliezen en dat bovendien allerlei nieuwe elektronische
marktplaatsen in de wereld kunnen ontstaan vanwege de verlaging van de transactiekosten. Wat het
laatste betreft zal Nederland zelfs in de situatie dat
in de tien belangrijkste exportlanden een veillocatie
wordt ingericht, nog steeds over verreweg de grootste veilcapaciteit dienen te beschikken3. Voorts zijn
er allerlei emotionele barrières. Kwekers kunnen
door het ‘digitaliseren’ van de contacten van elkaar
en van de veiling vervreemden. Handelaren hechten
een grote waarde aan de fysieke zichtbaarheid van
het produkt en de zichtbaarheid van het marktproces.
De Nederlandse bloemen- en plantensector is de
grootste ter wereld en domineert de Europese afzetmarkten. De opkomst van nieuwe producenten en
een toenemend gebrek aan arbeidskrachten dwingt
de Nederlandse bloemen- en plantensector tot voortdurende verbeteringen in ontwikkel- en speurwerk
(R&D), produktie, distributie en commercie. Ingrijpende veranderingen die meer dan één bedrijfskolomgeleding betreffen kunnen belangentegenstellingen tussen de betrokken partijen aan het oppervlak
brengen die de samenwerking en de netwerkstructuren kunnen raken.
Maatregelen die gericht zijn op de strategie van het
verhogen van toegevoegde waarde, door verbeteringen aan te brengen in kwaliteit, variëteit en beschikbaarheid, bieden perspectief op het ondervangen
van de meeste bedreigingen. Ook de microtechnol0gie en biotechnologie bieden nieuwe kansen om de
voorsprong te behouden. Televeilen biedt, ondanks
ingrijpende wijzigingen in de arbeidsverdeling van
de bedrijfskolom en acceptatie- en adoptiebarrières,
mogelijkheden om meerdere bedreigingen af te
wenden. De voorwaarden voor handhaving van het
marktaandeel op de wereldmarkt vereist meer en
meer een exportgerichte aanbodstructuur waarin
grote partijen de voortstuwing van bloemen en planten optimaliseren. De tendens tot concentratie bij
kwekers, veilingen en groothandel is al langere tijd
aan de gang en zet zich naar verwachting dus voort.
H.S. Goettsch
Handel en transport
Het marktaandeel op de exportmarkten kan de komende jaren worden verdedigd door het leveren
van concurrerende prijs/prestatieverhoudingen en
een verhoogde beschikbaarheid van het produkt op
de internationale consumentenmarkten. Meer toegevoegde waarde door kwaliteit, variëteit, boeketassemblage, verpakking, en aanbod gedurende het
gehele jaar zijn in ontwikkelde markten concurren-
3. ].T.M. Sluys, Audio-visuee/
vetlen in de bloemisterij, een
optimaltsertngsmode/ voor de wereldwijde distrtbutie van
snijbloemen, Landbouw Universiteit Wageningen, mei 1990.