iternatioaale conjuncture
Crisis Mexico
raakt
financiele
markten
Het economische nieuws uit Mexico
kreeg de afgelopen weken alle aandacht in de pers. Mexico was jarenlang in positieve zin in het nieuws geweest. Het land had zich krachtig
hersteld van de schuldencrisis, terwijl
de grote afhankelijkheid van de olieexport ingrijpend was teruggebracht.
De kapitaalvlucht uit het land was gekeerd en in plaats daarvan stroomde
op grote schaal buitenlands kapitaal
toe, dat compensatie bood voor het
omvangrijke tekort op de lopende rekening van de betalingsbalans. Door
het restrictieve beleid dat mede was
gericht op het sterk houden van de
Mexicaanse peso werd ook de inflatie teruggebracht van 130% in 1987
tot naar schatting 7% in 1994.
Eind vorig jaar werd Mexico echter
op de kwetsbaarheid van zijn financiele situatie gewezen, toen steeds
meer marktpartijen gingen twijfelen
aan de houdbaarheid van de koppeling van de peso aan de dollar, gezien de hoge betalingsbalanstekorten
en de toch nog altijd relatief hoge inflatie. De vertrouwenscrisis bereikte
een hoogtepunt toen in de Mexicaanse deelstaat Chiapas grote politieke
onrust ontstond. Onder druk van de
markt moest worden besloten de koppeling van de peso aan de Amerikaanse dollar los te la ten. Het gevolg
was een acute financiele crisis. Vooral het keer op keer uitblijven van een
duidelijke stellingname van de regering over het te voeren beleid heeft
bijgedragen tot de scherpe dating
(40%) van de koers van de peso en
dalende beurskoersen.
Inmiddels is een plan aangekondigd dat ertoe moet bijdragen dat de
economic via betalingsbalansherstel
het voile voordeel trekt van de gedaalde koers van de peso, zonder dat
dit leidt tot een loon-prijsspiraal. Buitenlandse overheden en instellingen
hebben $ 18 miljard aan betalingsbalanssteun toegekend. Privatiseringen
moeten additionele middelen opleveren, de overheid bezuinigt, vakbonden hebben loonmatiging aangekondigd en werkgevers hebben
toegezegd hun winstmarges niet te
zullen vergroten. Desalniettemin
vreest het Mexicaanse Ministerie van
Financien dat de groei dit jaar nu
slechts 1,5% zal bedragen en dat de
inflatie zal oplopen tot 19%.
Economic VS blijft krachtig groeien
Het macro-econpmische nieuws vanuit de Verenigde Staten was de afgelopen weken overwegend positief. De
Amerikaanse Index of Leading Indicators, een graadmeter voor de toekomstige economische activiteit, steeg in
november met 0,3%, na een daling
van 0,1% in oktober. De werkgelegenheid blijft zich ondertussen gunstig
ontwikkelen.
In contrast hiermee vertoonde de
National Purchasing Managers Index
(NAPM-index) voor december een
onverwachte daling tot 57,8%, ten
opzichte van 61,2% in november; dit
wijst juist op een te verwachten afname van de groei. Het inflatienieuws
was dit keer niet zo gunstig. Zo Het
de NAPM-subindex voor het prijsniveau een flinke stijging zien en bereikte daarmee het hoogste niveau
sinds maart 1980. De producentenprijzen stegen in november met een
forse 0,5% en de consumentenprijzen
lagen in november 0,3% hoger dan
de maand ervoor.
Japans herstel zet door
Steeds meer tekenen wijzen op een
aantrekken van de Japanse economic. De industriele produktie lag in
november 5,9% hoger dan een jaar
eerder. Ook de detailhandelsverkopen laten een stijging zien. De flink
gestegen koopkracht van de Japanner lijkt zich nu eindelijk te vertalen
in een toenemende koopbereidheid.
Ondanks de verbeterende economic
steeg het overschot op de lopende
rekening van de handelsbalans in
november tot $ 9,7 miljard, 15% meer
dan een jaar eerder. De inmiddels
vier maanden dalende trend werd
daarmee doorbroken.
Tegenvallende orderontvangst
Duits bedrijfsleven
De berichten over een 0,1% lagere
Duitse industriele produktie en een
0,3% lagere orderontvangst in novem-
ber vormden een lichte teleurstelling
na de krachtige stijgingen in de voorgaande maanden. Het niveau van de
Duitse industriele produktie lag in
december echter wel 5,5% hoger dan
een jaar geleden. De Duitse export
steeg van DM 56,1 miljard in September tot DM 60,5 miljard in oktober.
Deze stijging overtrof de importgroei,
zodat het hahdelsoverschot steeg van
DM 5,1 miljard tot DM 7 miljard.
Over de eerste tien maanden van
1994 is het handelsoverschot opgelopen tot DM 58,7 miljard, tegenover
DM 49 miljard een jaar geleden. Het
saldo op de lopende rekening van de
betalingsbalans, waarin ook de diensten en het reisverkeer een rol spelen, toont in Duitsland traditioneel
een tekort. Dit tekort steeg van DM
5,4 miljard in September tot DM 7,2
miljard in oktober. De consumptieve
bestedingen lijken nog maar weinig
aan te trekken gezien de opnieuw tegenvallende detailhandelsverkopen.
Dit is echter niet zo verwonderlijk
FvanLanschot
Bankiersnv
SINDS 1737
gelet op de zeer gematigde ontwikkeling van de besteedbare inkomens.
Vertrouwen Nederlandse
consument gedaald
In Nederland daalde het consumentenvertrouwen in de laatste maanden
van 1994 onverwacht krachtig, zo
blijkt uit onderzoek door het Centraal
Bureau voor de Statistiek. De verbetering die in de eerste negen maanden
van 1994 plaatshad werd in het laatste kwartaal voor de helft tenietgedaan. De koopbereidheid was in december zelfs terug op het niveau van
een jaar geleden. Hierbij moet worden bedacht dat de toename van de
regelingslonen is afgenomen van 4%
aan het begin van 1993 tot weinig
meer dan 1% in november van het afgelopen jaar. In die periode schommelde de stijging van het consumentenprijsindexcijfer tussen 2,5 en 3%.
Gecorrigeerd voor prijsstijgingen is
dus sprake van een reele loondaling.
Ondernemers blijven overigens opti-
mistisch, zo blijkt uit de aanhoudende verbetering van de stemmingsindex bij ondernemers.
In de loop van 1994 is de produktiegroei toegenomen tot 6% in oktober, vooral dank zij een aantrekkende export. In cyclische sectoren als
de chemie (+11%) en de basismetaal
(+14%) lag de groei royaal boven het
gemiddelde. Het CPB voorziet een
keling van de geldhoeveelheid voorlopig nog weinig consequenties. De
Bundesbank kijkt namelijk ook naar
andere zaken, zoals de actuele inflatie, die momenteel nog te hoog is
met 2,7%, de lopende loononderhandelingen en het begrotingsbeleid van
de overheid. Op dit moment lijkt het
daarom nog te vroeg voor een wijziging in de rentetarieven en zal de
Bundesbank haar afwachtende houding voorlopig nog blijven innemen.
groei van de bedrijfsinvesteringen in
Dollarstijging bapert
1995 met 7%, nadat in 1993 en 1994
Nadat de dollar op 9 december een
hoogste punt bereikte van/ 1,77 is
de koers van de Amerikaanse munt
weer iets teruggezakt. De crisissituatie in Mexico was hiervan de belangrijkste oorzaak, maar ook waren er
partijen die winst namen na de relatief sterke koersstijging in de weken
daarvoor. In eerste instantie was de
koersdaling vrij sterk. Inmiddels echter kruipt de koers weer omhoog tot
momenteel/ 1,75. Dit wordt vooral
volgens de ERBO-enquete van de Kamers van Koophandel sprake was
van een daling van 11% respectievelijk 2,1%.
Kapitaalmarktrente naar
hoogtepunt
In de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk steeg het niveau
van de kapitaalmarktrente in de afgelopen weken slechts weinig, hoewel
er geen gebrek was aan sterk economisch nieuws. Normaal gesproken
reageren beleggers hier negatief op,
omdat bij een gunstige economische
ontwikkeling het gevaar van een oplopende inflatie toeneemt. Kennelijk
is het vertrouwen in het anti-inflatiebeleid van de monetaire autoriteiten
toegenomen. Dit blijkt ook uit de afvlakking van de rentecurve. Ook in
Japan gebeurde er weinig met de kapitaalmarktrente .
In Europa lag de kapitaalmarktrente in de eerste week van januari echter duidelijk hoger dan een maand
eerder, terwijl de korte rentetarieven
juist konden dalen, nadat deze eerder
onder invloed van het zogenoemde
eindejaars-effect flink waren gestegen.
veroorzaakt door het perspectief op
verdere rentestijgingen in de Verenigde Staten.
Frank, lire en peseta onder druk
Bij de Europese valuta’s stonden de
Franse frank, de Italiaanse lire en de
Spaanse peseta onder druk. Binnen-
ste waarden, onder druk van de escalatie van de regeringsruzies.
Eindejaarsrally gesmoord
In de verslagperiode lieten de financiele perikelen in Mexico hun sporen
duidelijk na op de belangrijke financiele markten. De Mexicaanse aandelenbeurs moest op sommige dagen in
de verslagperiode met procenten tegelijk omlaag. Het loskoppelen van
de peso, die traditioneel op de Amerikaanse dollar was georienteerd, was
daarvoor de aanleiding. Ook het financieel te hulp snellen van onder
meer de NAPTA-partners Verenigde
Staten en Canada kon de financiele
markten niet geruststellen. Hetzelfde
gold voor het te elfder ure bekendgemaakte economische noodprogramma. In enkele weken tijd verloor de
peso 40% van zijn waarde terwijl de
rente verhoogd moest worden tot
33%. Ter illustratie: in de korte tijd sedert de devaluatie zijn de prijzen van
veel produkten al met 20% gestegen.
Aarzelende start Beursplein 5
De Amsterdamse aandelenmarkt
opende het nieuwe jaar in eerste instantie vriendelijk, maar moest later
toch weer terug naar het startniveau.
Vorig jaar veranderde de AEX-index
landse politieke factoren speelden in
per saldo nauwelijks. De opening zo-
al deze landen een rol. In Frankrijk
decide Jacques Delors, scheidend
voorzitter van de Europese Commissie, mee dat hij zich niet beschikbaar
stelt als presidentskandidaat. Deze
mededeling sloeg niet alleen bij zijn
eigen partij in als een bom, maar had
ook direct negatieve repercussies
voor de Franse frank en de obligatiekoersen. Delors, die in de opiniepei-
wel als het slot van het jaar lag rond
de stand van 414. Hiermee presteerde Amsterdam overigens duidelijk beter dan de omliggende landen waar
sprake was van verliezen in de orde
van 8,4% voor de Duitse DAX-index,
10,3% voor de Engelse FT-index en
16,5% voor de Franse CAC40-index.
lingen bovenaan stond, genoot in de
financiele wereld namelijk veel vertrouwen, gezien zijn sterke Europese
Duitse geldgroei binnen norm
gezindheid en zijn steun aan het be-
De groei van de geldhoeveelheid in
Duitsland, de belangrijkste inflatieindicator voor de Bundesbank, is
wederom gedaald in november. De
laatste jaren overtrof de feitelijke monetaire expansie de doelstellingen.
Begin 1994 lag de groei zelfs boven
20% bij een doelzone van 4% – 6%.
Naarmate het jaar vorderde nam de
groei van de geldhoeveelheid echter
af en in november werd het niveau
van 6,0% bereikt. Inmiddels is de
doelstelling voor 1995 onveranderd
op 4% – 6% groei gesteld. Voor het
rentebeleid heeft de gunstige ontwik-
leid van de franc fort’ en de overgang naar een gemeenschappelijke
Europese munt.
In Spanje raakte de regeringGonzalez opnieuw in een schandaal
verwikkeld, ditmaal over de terreurbestrijding. De Spaanse peseta reageerde hierop met een forse koersval. Een renteverhoging door de
Spaanse centrale bank bood weinig
soelaas. In twee jaar tijd is de Spaanse peseta nu ten opzichte van de gulden met rond de 20% in waarde gedaald. Ook de Italiaanse lire bereikte
ESB 11-1-1995
de laatste weken weer nieuwe laag-
Deze bijdrage is ontleend aan de tweewekelijkse publikatie Beleggen met Van
Lanschot.