Column: Het vreselijke D-woord

column

Bernard van Praag

Het vreselijke D-woord
Inflatie is een nare kwaal. Dat wordt algemeen geaccepteerd en dit inzicht is neergelegd in het statuut
van de ECB en elke andere fatsoenlijke centrale bank
in de hele wereld. Als we dat werkelijk vinden dienen
we te streven naar een strikte waardevastheid van het
geld, dus nul procent inflatie. De laatste jaren hoort
men echter in politieke en monetaire kringen dat we
moeten streven naar twee procent inflatie in plaats
van naar nul procent. Men hoort dit ook uit de richting
van de ECB. En wanneer dat maar vaak genoeg gezegd
en geschreven wordt door invloedrijke personen, dan
gaat het de betekenis krijgen van een axioma: iets wat
niet meer voor discussie vatbaar is. Inflatie is op zich
erg, maar een beetje inflatie zou juist heilzaam zijn.
De gedachte is niet alleen ingegeven door de redenering dat deflatie nog erger zou zijn dan inflatie en
dat we dus aan de veilige kant moeten zitten met een
gematig­ e maar permanente inflatie om deflatie geen
d
kans te geven; maar ook dat een bescheiden inflatie op
zich gunstig zou werken op de conjunctuur. Inflatie vermindert de neiging om te sparen, en dus gaat het geld
rollen. Tevens verhoogt het de neiging om te lenen en
te investeren, want de lening kan te zijner tijd worden
terugbetaald met geïnfleerd geld.
Inflatie heeft echter ook veel nadelen. De spaarzin
wordt minder. Schulden reduceren in waarde en alle
toekomstige uitkeringen in de vorm van pensioenen en
lijfrentes worden elk jaar minder waard.
De keuze voor twee procent inflatie als nastrevenswaardig heeft dus wel onprettige repercussies voor de
maatschappij. Impliciet worden er keuzes gemaakt ten
voordele van bepaalde groepen zoals huizenbezitters en
ten nadele van anderen zoals gepensioneerden.
De markt prikt natuurlijk wel door die monetaire illusies
heen door middel van een verhoging van de rentevoet.
De markt zal gaan reageren, en doet dit deels al: elke
nominale rentevoet zal worden gecorrigeerd voor de
inflatie. De markt gaat rekenen met de reële rentevoet.
Het monetair stimuleringsbeleid helpt soms wel even,
maar het instrument wordt vlug bot. Mij komt het nog
al gevaarlijk voor om erop te vertrouwen dat mensen
blijvend de truc niet door zouden hebben en zouden
blijven rekenen in nominale bedragen. De bevolking is
niet gek.
En is deflatie zo gevaarlijk? De prijsdalingen zullen
toch op den duur leiden tot meer consumptie en tot
verhoging van de spaarzin en daardoor van de investe­
ringen? Het zal zich ook uiten in dalingen van het

nominale loon of althans het achterwege blijven van
een opwaartse inflatoire druk op de lonen.
Conjuncturele schommelingen zijn vervelend, maar we
moeten de hoop opgeven dat we ze op langer zicht blijvend kunnen elimineren door een verstandig monetair
beleid. Een verstandig economisch beleid zal moeten
aangrijpen in de reële sfeer. Tevens zullen we moeten
erkennen dat we soms verder gesprongen zijn dan onze
polsstok lang was. Als dat zo is, en op het moment
geldt dat voor een groot deel van de wereld, dan zullen
we eerst onze schulden moeten aflossen. Dat gaat
soms vrij hardhandig met het duikelen van aandelenkoersen, het wegvallen van banen en faillissementen.
En de nadelen komen vaak niet terecht bij individuen
die in tijden van voorspoed de windfall profits hebben
kunnen incasseren; zeer te betreuren verschijnselen,
die moeilijk te bestrijden zijn met overheidspolitiek.
Die overheidspolitiek zal moeten zijn in de vorm van
markthervormingen, verlichting van de administratieve lasten, besparingen op de overheidsuitgaven en
daarnaast nieuwe bestedingen, belastingpolitiek, en
zo valt er nog meer te bedenken. Ook die maatregelen
zullen voor bepaalde segmenten van onze maatschappij
pijnlijk zijn. Sommige partijen, en juist diegenen die in
het verleden onevenredig geprofiteerd hebben, gaan er
immers welhaast per definitie op achteruit.
De goedkope panacee van het vervangen van de doelstelling van waardevast geld door een permanente inflatie van twee procent zal ons echter niks verder helpen,
of zelfs van de wal in de sloot. We zullen gewoon de
bittere pil moeten slikken en opnieuw beginnen.

De auteur heeft verklaard dit artikel alleen te publiceren in ESB en niet elders

te publiceren in wat voor medium dan ook. Het is wel toegestaan om het artikel voor eigen gebruik
en voor publicatie op een intranet van de werkgever van de auteur aan te wenden.

ESB

94(4552) 23 januari 2009

47