“Doordat politici verzuimd hadden in de vette jaren te zorgen voor kerngezonde overheidsfinanciën, waren de grenzen van stimulerend begrotingsbeleid onthutsend snel bereikt.”
Column ESB
Bye bye Ben
delijkheid en zette zijn theoretische
In 2006 trad Ben Bernanke aan als
inzichten om in niet eerder vertoond
baas van de Amerikaanse centrale
beleid. Dat is moedig. Andere cenbank, de Fed. Een hele uitdaging,
trale banken volgden, zij het soms
want hij volgde niemand minder op
schoorvoetend. Hoe effectief dat bedan the greatest central banker who
leid is, is nog niet helemaal duidelijk,
ever lived, een kwalificatie die Alan
maar feit is dat een depressie is voorGreenspan bij zijn afscheid kreeg
komen, dat de financiële sector in de
maar die de laatste jaren enigszins in
Verenigde Staten is gestabiliseerd, dat
onbruik is geraakt.
de Amerikaanse economie sinds 2009
Op de negentigste verjaardag van
gematigd groeit – ondanks restrictief
Milton Friedman (in 2002) zei Berbegrotingsbeleid en ondanks de euronanke, die toen ‘governor’ van de Fed
crisis en de recessie in Europa – en dat
was: “I would like to say to Milton and
de inflatie de laatste jaren gemiddeld
Anna: Regarding the Great Depression.
genomen dicht bij de doelstelling van
You’re right, we did it. We’re very sorry.
de Fed heeft gelegen. De feiten spreBut thanks to you, we won’t do it again.â€
ken voor zich, dunkt mij. Hulde!
Daarmee stelde Bernanke zich niets
Han de Jong
Toch roept het beleid van de Bernanvermoedend een behoorlijke taak.
Hoofdeconoom bij ABN AMRO
ke-Fed veel weerstand op, vooral in de
Zijn academische achtergrond als exconservatieve hoek in de VS. Als ik de
pert van de depressie leek in 2006 weibetogen uit dat kamp hoor, vraag ik
nig relevant omdat de Amerikaanse
mij af of ze de geschiedenis kennen.
economie draaide als een tierelier.
Maar plots was hij de juiste man op de juiste plaats, want korte Die lieden doen de jaren dertig graag nog eens dunnetjes over.
tijd nadat hij het roer van Greenspan had overgenomen, brak Het is stuitend te zien hoeveel steun je onder politici en het
electoraat kunt vinden voor beleid dat uiteindelijk tot een wede grootste financiële crisis uit sinds de depressie.
De financiële instabiliteit en de enorme vraaguitval vroegen reldoorlog leidde.
om een agressieve en moedige beleidsreactie. Die kwam. Over- In Europa is vooral de Duitse afkeer van het huidige ruime moal werden het begrotingsbeleid en het monetaire beleid onge- netaire beleid bekend. In mijn somberste en meest wanhopige
kend sterk verruimd. Al snel ontstond er in economenland en momenten vraag ik mij af of Europa echt door een periode van
in de politiek gekissebis. Ten aanzien van het begrotingsbeleid desastreuze deflatie moet om de Duitsers van hun trauma van
gaat de discussie over of er bezuinigd of juist gestimuleerd de hyperinflatie van de jaren twintig af te helpen. Begrijpen
moet worden, terwijl de discussie omtrent het monetaire be- onze oosterburen werkelijk niet dat vraaguitval en onderbeleid vooral gaat over de vraag of Ben Bernanke en de zijnen zetting geen voedingsbodem vormen voor inflatie?
geen onverantwoorde risico’s nemen en hoe effectief hun De Fed heeft, onder leiding van Bernanke, het juiste pad gekozen. Natuurlijk is het een experiment – en wel het grootagressieve beleid is.
Mijn oordeel is dat de grenzen van het begrotingsbeleid wor- ste experiment in ruim monetair beleid dat de mensheid ooit
den bepaald door de toestand van de overheidsfinanciën in de heeft meegemaakt. Maar het is een berekend experiment en de
uitgangssituatie. Doordat politici verzuimd hadden in de vette resultaten zijn overtuigend positief. Uiteindelijk zullen de Fed
jaren te zorgen voor kerngezonde overheidsfinanciën, waren en de andere centrale banken het beleid weer moeten normade grenzen van stimulerend begrotingsbeleid onthutsend snel liseren. Wat en hoe hoog de kosten zijn die aan het huidige
bereikt. De onvermijdelijke bezuinigingen plus de noodza- beleid kleven, weten we nu niet.
kelijke structurele hervormingen in veel landen die op korte De geschiedschrijvers van de toekomst zullen te zijner tijd een
termijn negatieve effecten op de bedrijvigheid hadden, legden definitief oordeel over de Bernanke-Fed vellen, maar nu de
extra verantwoordelijkheid bij het monetaire beleid. Onder de Chairman later deze maand zelf afscheid neemt, moeten we
omstandigheden van gigantische vraaguitval en onderbezet- een tussenbalans opmaken. Ik ben sterk geneigd hem the greating van het productieapparaat en onder het papiergeldstel- test central banker who ever lived te noemen. Of zou ik daarmee
sel dat we hebben, zijn de mogelijkheden om het monetaire het noodlot tarten?
beleid in te zetten heel ruim. Bernanke nam zijn verantwoor-
Jaargang 99 (4676) 10 januari 2014
De auteur heeft verklaard dit artikel alleen te publiceren in ESB en niet elders
te publiceren in wat voor medium dan ook. Het is wel toegestaan om het artikel voor eigen gebruik
en voor publicatie op een intranet van de werkgever van de auteur aan te wenden.
15