Boeken

boeken
De redactie nodigt
lezers uit boeken te
recenseren voor deze
rubriek

766

ESB

Wie de debatten over concurrentie
de lezer zelf aan de slag kan voor
in het bankwezen over de afgelopen
eigen onderzoek. Ook dit gedeelte van
jaren een beetje heeft gevolgd, weet
het boek wordt afgesloten met een
dat er over de kracht en zwakte van
samenvattend hoofdstuk, waarin een
de diverse meetmethoden veel is
balanced scorecard wordt gebruikt om
geschreven. Het meten van bancaire
de mate van concurrentie te meten.
concurrentie is immers niet alleen
Op basis van de gepresenteer­ e
d
moeilijk omdat er zo weinig goede data
modellen wordt een gemiddelde
beschikbaar zijn, maar ook omdat het
rangorde (ranking) voor elk land
bepalen van de goede concurrentiebepaald. Dit gemiddelde representeert
indicatoren een lastige zaak is. Jaap
de informatie die de indicatoren met
Bikker en Jaap Bos hebben de diverse
betrekking tot concurrentie ­ evatten.
b
methoden op grondige wijze met
Vervolgens wordt de correlatie tussen
elkaar vergeleken en daarmee een
de verschillende maatstaven en de
handboek geschreven voor iedereen
gemiddelde ranking berekend. Hieruit
Bikker, J. en J. Bos
die iets zinnigs over concurrentie in
blijkt dat de maatstaven die een
(2008) Bank perforhet bankwezen wil kunnen zeggen, of
duidelijke relatie met concurrentie
mance; a theoretical and hebben een hoge mate van correlatie
wil kunnen beoordelen wat anderen
daarover beweren. Dit is extra belang- empirical framework for
hebben met de gemiddelde ranking.
the analysis of profitarijk nu de bancaire sector opnieuw
Hieruit kan worden geconcludeerd dat
bility, competition and
wordt ingericht, waarbij de concurer een gemeenschappelijk concurrenrentieverhoudingen een belangrijke rol efficiency. New York:
tieconcept bestaat dat in alle maatspelen. Daarom is er juist nu behoefte Routledge International
staven wordt gebruikt. Veelgebruikte
aan eenduidige analyses van de feiten, Studies in Money and
benaderingen als het BreshnahanBanking.
los van de meningen daarover. In
model, het Panzar-Rosse-model, het
de inleiding van het boek stellen de
S-C-P-paradigma en het Cournotauteurs vast dat er weinig data beschikbaar zijn over
model, kunnen nu in perspectief worden geplaatst.
outputprijzen van bancaire producten en al helemaal
Ook indicatoren als X-inefficiëntie, schaaleffecten en
geen data over de productiekosten van afzonderlijke
reikwijdte-voordelen bewijzen hun kracht en beperbancaire producten. Daardoor kunnen economische
kingen. Niet verrassend, maar wel terecht, pleiten
modellen over bankprestaties, uitgedrukt in termen
de auteurs ervoor om complementaire modellen te
van concurrentie, concentratie, efficiëntie, producgebruiken alvorens conclusies worden getrokken. De
tiviteit en winstgevendheid, vrijwel nooit empirisch
auteurs doen evenwel geen uitspraken over de combiworden getoetst op productmarktniveau. Bovendien
natie van modellen die gebruikt zou moeten worden.
leiden verschillende methoden tot verschillende
Op grond van hun ervaringen in onderzoek en onderuitkomsten over de prestaties van banken. Daarom
wijs, presenteren ze een gedeelte voor de profes­
worden eerst de basisbegrippen behandeld die ten
sionele gebruiker. De onderzoeker krijgt een boeiende
grondslag liggen aan de modellen. Op systematische
onderzoeksagenda aangereikt. Zo benadrukken ze het
wijze komen de productie-, kosten- en winstfuncties
belang van goede data over outputprijzen en wijzen
aan de orde en wordt ingegaan op het toezichtskaze op de implicaties van identificatieproblemen rond
der vanuit de Bazelse akkoorden. Vervolgens worden
marktmacht en efficiëntie. Naast de onderzoeks­
enkele hoofdstukken gewijd aan theoretische benaagenda werken de auteurs ook een complete cursus
deringen van bancaire concurrentie, zoals efficiënuit waarmee docenten dit boek kunnen gebruiken
tieconcepten en diverse marktmachtmodellen. Een
als studiemateriaal. In het openingswoord beveelt
integrerend hoofdstuk zet alle economische modelBankpresident Wellink het boek aan voor academische
len op een rij en trekt drie conclusies, namelijk: de
onderzoekers, bankiers, beleidsmakers, toezichthoubeschreven modellen zijn onderling niet-ingebed; in
ders en centrale banken. Hij benadrukt het belang van
de modellen wordt aangenomen dat de prijselasticigoed functionerende markten die een voorwaarde voor
teit van de vraag constant is; en in bijna geen enkel
gezonde en solvabele banken vormen en bijdragen aan
model worden outputprijzen gebruikt. Vervolgens
financiële stabiliteit. Dit boek helpt om de vraag te
bespreken de auteurs enkele trends in het bankwezen
beantwoorden of de bancaire markt goed functioneert.
en duiden deze binnen het conceptuele raamwerk van
De gedegen wijze waarop dit gebeurt, maakt het boek
de modellen, alvorens over te gaan tot de empirische
bruikbaar voor vele betrokkenen en hun studenten.
toetsing van de gebruikte modellen. Elk model wordt
losgelaten op een (geschoonde) dataset van 45.858
observaties voor 7.266 banken in 46 landen, over de
periode 1996–2005. Zo wordt goed zichtbaar welke
Fieke van der Lecq en Ruth van de Belt
verschillende resultaten de modellen opleveren. Stap
Manager en medewerker bij de Monitor Financiële Sector
voor stap worden de berekeningen gepresenteerd, met
van de Nederlandse Mededingingsautoriteit
de code voor Stata en Limdep in een appendix, zodat

93(4549) 12 december 2008

De auteur heeft verklaard dit artikel alleen te publiceren in ESB en niet elders
te publiceren in wat voor medium dan ook. Het is wel toegestaan om het artikel voor eigen gebruik
en voor publicatie op een intranet van de werkgever van de auteur aan te wenden.