boeken
De redactie nodigt lezers
uit boeken te recenseren
voor deze rubriek
ROBERT WENT
Wetenschappelijk medewerker bij de WRR en gastonderzoeker aan de Universiteit van Amsterdam
670
ESB
De Koreaanse econoom Ha-Joon
boven een bepaald niveau wegen
Chang schreef een belangrijk boek
de nadelen voor onze gezondheid
dat thuishoort op de bureaus en
niet meer op tegen het genot van
nachtkastjes van beleidsmakers,
smaakvoller voedsel. Het huidige
wetenschappers, ngo’s en interniveau van bescherming van intelnationale organisaties die zich
lectuele eigendomsrechten wil hij
met ontwikkeling en globalisering
omlaag brengen door de bescherbezighouden. Rijke en machtige
mingsperiode te verkorten, de lat
regeringen en instituties zijn volhoger te leggen voor originaliteit,
gens Chang slechte Samaritanen,
en parallelle importen makkelijker
die ondanks goede bedoelingen
te maken. En macro-economisch
in ontwikkelingslanden slecht
beleid van opgegroeide landen
beleid veroorzaken dankzij hun
is volgens Chang niet toepasbaar
simplistische vrije marktideologie
op ontwikkelingslanden die om te
en een verkeerd begrip van de
kunnen investeren in hun toekomst
geschiedenis. Chang, die werkt
beleid moeten kunnen voeren dat
in Cambridge, won in 2003 de
meer pro-investeringen en proHa-Joon Chang (2007) Bad
Myrdal-prijs voor zijn alom gepregroei is dan dat in de rijke landen,
zen studie Kicking Away the Ladder Samaritans. Rich Nations,
en dat veel agressiever is dan de
Poor Policies & the Threat to
(zie ESB 4393) naar de wijze
slechte Samaritanen nu toestaan.
the Developing World. Lonwaarop rijke landen zich ontwikIn twee hoofdstukken die volgen,
kelden. Hij liet daarin zien dat geen den: Random House Busimaakt Chang korte metten met
ness Books.
enkel succesvol land zich ontwikverklaringen die tegenwoordig
keld heeft met het goede beleid en
vaak worden gegeven voor het
de goede instituties die de afgelopen decennia aan
falen van het neoliberalisme in veel ontwikkelingsontwikkelingslanden zijn voorgehouden, integendeel.
landen. Corruptie en gebrek aan democratie zijn een
Met Bad Samaritans richt Chang zich tot een breed
groot probleem in veel van deze landen, maar de
publiek. Het boek is prachtig geschreven en zeer
relaties die slechte Samaritanen leggen met ecotoegankelijk. Bekenden met Chang’s werk herkennen
nomische ontwikkeling zijn veel complexer dan zij
veel onderwerpen die hij behandelt, maar er zitten
suggereren en hun adviezen hebben deze problemen
ook nieuwe thema’s in. En anders dan bijvoorbeeld
volgens Chang vaak eerder verergerd dan opgelost.
Paul Collier, die in zijn The Bottom Billion (Oxford
En hoewel cultuur van invloed is op de economische
University Press, 2007) alleen verwijst naar eigen
ontwikkeling van een land, is het volgens Chang
publicaties, documenteert Chang zijn claims in ruim
mogelijk noch zinvol om het economische succes of
twintig pagina’s noten. De lezer kan die overslaan,
falen van een land te verklaren in termen van haar
maar ook voor kenners zijn daarin veel nieuwe interes- cultuur. De geschiedenis laat volgens hem ook zien
sante publicaties en bronnen te vinden.
dat economische ontwikkeling in hoge mate de culOp de proloog van het boek – over de ontwikkeling van
tuur creëert die het nodig heeft.
Chang’s geboorteland Korea – volgt een hoofdstuk met De epiloog begint met politiek-economische science
mythen en feiten over globalisering en een grotendeels
fiction die zich afspeelt in Sao Paulo in 2037. Daarna
op eerder werk gebaseerd hoofdstuk over hoe rijke
formuleert Chang vier principes voor economisch
landen rijk werden. Daarna presenteert Chang zijn kribeleid die de ontwikkeling van arme landen mogelijk
tiek op de onder economen en (internationale) beleids- maken. Trotseer de markt, industrie (manufacturing)
makers dominante visie op economische ontwikkeling
doet er toe, slimme overheidsbureaucraten hoeven
in hoofdstukken over achtereenvolgens vrijhandel en
geen topeconoom te zijn, en het level playing field
protectionisme, buitenlandse directe investeringen
moet voor ontwikkelingslanden op de helling. Hier
(BDI), privatisering en overheid, intellectuele eigenzou je als lezer graag meer over zien, maar dat komt
domsrechten en technologieoverdracht, en macrowellicht in een toekomstig boek. Is een stevige
economisch beleid. Hierin pleit hij voor asymmetrisch
paradigmawisseling überhaupt mogelijk, is tot slot
protectionisme, omdat protectionisme weliswaar geen
de voor de hand liggende vraag. Met een beroep op
garantie is voor ontwikkeling maar ontwikkeling zonder
verlicht eigenbelang moet dat mogelijk zijn, meent
protectionisme heel moeilijk is. Hij vindt BDI vaak een
Chang. Immers, in de jaren tussen het Marshall Plan,
Faustiaans koopje dat voordelen biedt op korte termijn
dat zestig jaar geleden werd aangekondigd, en de
maar op lange termijn slecht is voor economische ontopkomst van het neoliberalisme in de jaren zeventig
wikkeling. Chang stelt dat privatisering als recept uit
gedroegen de rijke landen zich ook niet als slechte
den boze is, omdat privatisering met name in ontwikSamaritanen, en in die periode deden de ontwikkekelingslanden die de noodzakelijke regulerende capaci- lingslanden het beter dan ooit.
teiten ontberen vaak tot rampen leidt. Intellectuele
eigendomsrechten vergelijkt hij met zout: een beetje
LITERATUUR
Went, R. (2003) De weggetrapte ladder. ESB, 88(4393), 44–45.
is nodig om te overleven en om lekker te eten, maar
2 november 2007