Gastblog door: David Hollanders.
In de discussie over bankreddingen –eerst SNS, nu Cyprus- blijft de essentie onbesproken. Het ene kamp vindt dat kapitaalverschaffers geschoren moeten worden; dit is de Dijsselbloem-blauwdruk. Het andere kamp vindt dat belastingbetalers moeten bijspringen, de Wouter Bos-benadering. Echter, zowel belastingbetalers als kapitaalverschaffers –ook aandeelhouders- zijn genomen door een derde partij: bankiers. Die partij moet dus aangesproken worden, ook en vooral uit oogpunt van efficiëntie. Nullijn en Balkenendenorm zijn het minste, maar de mogelijkheid van strafrechtelijke vervolging op grond van dwaling (kapitaalverschaffers is niet verteld waarin ze belegden) en/of valsheid in geschrifte (hoezo kwam SNS door de stresstest in oktober 2012) dient onderzocht.
Maar eerst de huidige discussie. Op eerste gezicht lijken er twee manieren om een insolvabele bank te herstructureren. Ten eerste: de belastingbetaler betaalt. Dat kan in meerdere varianten, zoals Wouter Bos liet zien. De belastingbetaler kan aandelen opkopen die niemand wil hebben (ABN), hypotheekpakketten overnemen die niemand wil hebben (Alt-A/ING), of leningen verstrekken die of wel (wellicht ING) of niet (SNS) terugkomen. Vele varianten maar een constante: belastingbetalers dokken.
Ten tweede: kapitaalverschaffers bloeden. De activa worden straf afgewaardeerd en vervolgens wordt de senioriteitsladder welke bij faillissement gelden zou gehanteerd. Eerst raken aandeelhouders kun aanspraken kwijt (of zien deze verwaterd), vervolgens achtergestelde spaarders, daarna obligatiehouders, totdat de bank in kwestie solvabel is. Deze figuur is deels toegepast bij SNS en in Cyprus. Bij SNS werden aandeelhouders en achtergestelde spaarders onteigend en in Cyprus moeten aandeelhouders en spaarders (boven 100.000 euro) inleveren. Dat betekent overigens niet dat de belastingbetaler niet betaalt, bij SNS betaalde die 3,7 miljard euro en in Cyprus lapt het ESM –ergo: de belastingbetaler- 10 miljard.
De huidige discussie is verengd tot de verhouding tussen deze twee herstructureringsmanieren. Dit is economisch kluitjesvoetbal. De vijf relevante vragen bevinden zich elders. Welke partij heeft ex ante de noodlottige beslissingen genomen? Welke partij heeft daar ex post van geprofiteerd? Welke partij had dit ex ante moeten voorkomen? Welke partij moet ex post inleveren? Hoe toekomstige faillissementen te voorkomen?
De antwoorden kunnen kort zijn want zijn overduidelijk. Een: Het waren toch echt private bankiers die de risico’s hebben genomen. Het was SNS dat het bouwfonds kocht. En het waren Cypriotische bankiers die in Griekenland belegden. Twee: niet zozeer aandeelhouders maar bovenal bankiers hebben hier in de vorm van (let wel: ten onrechte uitgekeerde) bonussen van geprofiteerd. Drie: toezichthouders (als DNB) zijn incompetent of onwillig gebleken om –bijvoorbeeld- een belachelijk laag eigen vermogen van 3-4% (DNB, 2012) te voorkomen; accountants hebben bij SNS, ABN, ING steeds hun (naar nu blijkt: nietszeggende) handtekening gezet. Vier: de partij die en geprofiteerd heeft en de deplorabele beslissingen genomen heeft –bankiers- moeten inleveren. Dat betekent dat het kabinet geen nullijn in de zorg toepast, maar in de bankensector. Dat betekent dat de Balkenendenorm ook en juist bij banken gelden zal.
Maar dan, hoe dit in de toekomst te voorkomen, zijnde de hoofdvraag? Welnu, dat is antwoord vijf: een banksysteem met een verwaarloosbaar eigen vermogen, slappe toezichthouders, blinde accountants en overheidsgaranties leidt –in weerwil van de (naar nu blijkt: invalide) economische theorie- niet tot efficiënte allocatie van de produktiefactor kapitaal maar tot inefficiënte rent-seeking.
De alternatieven voor dit stelsel is niet om spaarders aan te slaan of obligatiehouders te involveren. Het is van tweeën een. Ofwel banken mogen niet failliet gaan. Nationaliseer die banken dan ook want de risico’s liggen toch al bij de belastingbetaler. Of banken mogen failliet gaan. Red die banken dan ook niet. Dat heft de belangentegenstelling tussen kapitaalverschaffer en belastingbetaler op en voorkomt dat bankiers beide tegelijkertijd melken. Tot dan toe is dit een schijndiscussie waar niemand wijzer van wordt. Behalve bankiers dan.
Auteur
Categorieën