Werkend op de Zuidas ontdekte Sophie van Gool dat vrouwen in Nederland nog altijd minder verdienen dan mannen. Om daar wat aan te doen heeft ze vorig jaar Salaristijger opgericht, waar ze vrouwen helpt bij salarisonderhandelingen. En recent heeft ze een boek uitgebracht over de loonkloof.
Was er een specifiek moment waarop de achterstand van vrouwen tot je doordrong?
“Toen ik aan mijn baan op de Zuidas begon, viel me al wel op dat er in het management van mijn organisatie 25 mensen zaten, onder wie één vrouw. Maar het was natuurlijk ook mijn eerste baan, dus dan ben je daar nog niet zo mee bezig. Het echte besef dat we nog lang niet in een gelijkwaardige situatie zijn, drong pas tot me door toen er tijdens een bedrijfsuitje door een partner seksistische opmerkingen werden gemaakt.”
Het CBS (2020) laat zien dat het verschil in lonen tussen mannen en vrouwen al jaren kleiner aan het worden is. Lost het probleem zich op den duur niet vanzelf op?
“Nee, er is wel een trend zichtbaar, maar het gaat veel te langzaam om te geloven dat het slechts een kwestie van tijd is. Voor mijn boek interviewde ik Joop Schippers die me erop wees dat de cohorten afgestudeerden al twintig jaar voor het merendeel vrouw zijn: vrouwen zijn hogeropgeleid, studeren sneller af, maar nog steeds verdienen ze per uur gemiddeld veertien procent minder dan mannen.”
Waar zit precies het probleem?
“Er zijn een paar structurele problemen. Ten eerste doen vrouwen nog steeds het grootste gedeelte van het onbetaalde huishoudelijk werk, zoals de zorg voor kinderen, huishouden en mantelzorg. Hierdoor werken ze vaker betaald in deeltijd. Ten tweede zijn er te weinig vrouwen aan de top, waardoor het voor vrouwen ook lastiger is daartoe door te dringen: ‘het betonnen plafond’, zoals Sigrid Kaag het recent noemde. Ten derde betalen beroepen waar veel vrouwen werken, zoals de zorg en het onderwijs, bij hetzelfde opleidingsniveau minder goed dan beroepen waar mannen werken, zoals in de techniek. En tot slot hou je, als je de loonkloof statistisch analyseert, nog een deel over dat dat onverklaarbaar is, want dan gaat het simpelweg om discriminatie.”
Worden kinderen te gendernormatief opgevoed?
“Ja dat denk ik wel. Al voor de geboorte worden traditionele genderrollen bevestigd, en uit onderzoek blijkt dat het zelfbeeld van meisjes tussen de leeftijd 5 en 7 verandert; zij geloven dan niet meer dat ze alles kunnen worden. Er zijn voor vrouwen ook gewoon veel minder voorbeelden, en ze worden minder aangemoedigd. Dit geldt andersom overigens ook voor jongens; het is voor jongens bijvoorbeeld not done om verpleegkundige te worden. En dat zie je overal terug. Henriëtte Prast liet bijvoorbeeld in ESB zien dat het bij eindexamenvragen over beroepen bij mannen stelselmatig ging over bankdirecteur, ondernemer en dergelijke, en bij vrouwen over huismoeder of verzorgende.”
Wat hoop je te bereiken met je boek?
“Ik wil ermee aanzetten tot verandering. Enerzijds door mensen in te laten zien dat dit echt een structureel probleem is. Vaak wordt er nog gezocht naar simpele, individuele oplossingen, en dat werkt gewoon niet. Anderzijds door mensen te inspireren tot actie. Ik werd bijvoorbeeld gebeld door een vrouw die na lezing van het boek ontslag had genomen en het gehele management het boek had gestuurd.”
Moet het overheidsbeleid anders?
“Er zijn zeker verbeteringen mogelijk. Gratis kinderopvang bijvoorbeeld, wat veel partijen al in hun programma’s hadden staan. Het is belangrijk dat zowel mannen als vrouwen zelf kunnen kiezen hoeveel dagen ze willen werken. Dat is in de praktijk nu niet zo. Gratis kinderopvang kan dit verbeteren.
Daarnaast moet het geboorteverlof gelijk worden getrokken. Nu is een vrouw op een bepaalde leeftijd een groter risico voor de werkgever dan de man omdat ze na geboorte veel langer met verlof gaat.”
Een vorige week aangenomen wet stelt een vrouwenquotum in voor raden van commissarissen van beursgenoteerde bedrijven. Helpt dat?
“Ik denk wel dat dat zou kunnen helpen. Juist omdat je iets moet doorbreken. Als je als vrouw tussen 25 machomannen zit, zoals bij mijn Zuidas-werkgever, dan voel je je natuurlijk niet op je gemak. Dan vertrek je dus na verloop van tijd, waarna er weer een ander komt die ook weer vertrekt. Een vrouwenquotum helpt om de kritische massa te krijgen die nodig is voor echte verandering.”
Er is ook een wet in behandeling om een certificaat voor bedrijven in te voeren als bewijs dat vrouwen en mannen gelijk loon ontvangen voor arbeid van gelijke waarde. Gaat dat helpen?
“Ik denk dat dat heel goed zou zijn om organisaties te dwingen om de loonkloof elke paar jaar te checken. Er is nu totaal geen controle, het is aan de individuele medewerker om dat te bewijzen. Het zou een grote verbetering zijn als de bewijslast dan verschuift naar de werkgever. Ik denk niet dat ineens de hele loonkloof zal verdwijnen, maar wel dat het een stap in de goede richting is.”
Literatuur
CBS (2020) Loonkloof mannen en vrouwen blijft slinken. CBS Bericht, 1 mei.
Auteur
Categorieën
