De basisstatistieken over Syrische asielzoekers en immigranten

ESB Vluchtelingenspecial
206Jaargang 101 (4730) 17 maart 2016
De basisstatistieken
over Syrische asielzoekers en immigranten
VLUCHTELINGENSPECIAL
V
rijwel dagelijks komen er cijfers over asielzoe –
kers in de media. Hoeveel zijn het er, wat we –
ten we over ze en waar in Nederland komen ze
terecht? De stroom aan informatie hierover is
soms moeilijk bij te houden en vaak slechts in brokjes ge –
presenteerd. Door de beschikbare CBS-gegevens erover in
zijn totaliteit te bekijken ontstaat een beter overzicht van
de groep vluchtelingen die Nederland binnenkomt. Nederland heeft in 2015 een hoog aantal asielzoekers
ontvangen. De Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND)
registreerde van januari tot en met december 43.100 asiel –
zoekers en 13.800 nareizende gezinsleden (figuur 1). Voor –
al in de tweede helft van 2015 is de asielinstroom sterk ge –
stegen. Het aantal van 56.900 ligt ten minste 4.000 boven
de vorige piek in 1994 (al werden toen niet de personen
maar de procedures geteld, à 52.600, en omdat een persoon
soms meerdere procedures kan volgen, ligt het aantal asiel –
zoekers nog wat lager). Sinds het CBS een registratie over
asielzoekers heeft (1975) is het aantal nog niet zo hoog
geweest. In de jaren negentig waren het veelal mensen die
de oorlog in voormalig Joegoslavië ontvluchtten, nu be –
staat een belangrijk deel van de asielzoekers uit Syriërs. Met 18.700 asielzoekers en 8.900 nareizigers maakten zij vrijwel
de helft van het totaal uit in 2015. Andere grote groepen
geregistreerde asielzoekers en nareizigers in 2015 waren, op
volgorde van grootte, Eritreeërs (8.400), Irakezen (3.200),
Afghanen (2.600), Iraniërs (1.900) en Somaliërs (700).
Verder waren er 4.900 staatlozen, van wie een groot deel in
Palestina woonachtige Syriërs zijn.
VAN ASIELZOEKER NAAR IMMIGRANT
De asielinstroom heeft ook effect op de bevolkingsgroei.
Een asielzoeker wordt officieel immigrant, en daarmee in
–
woner van Nederland, na inschrijving in een gemeente. Dat
mag zodra hij of zij een verblijfsvergunning heeft, of langer
dan een half jaar in een asielzoekerscentrum verblijft. De
immigratie volgt dus met vertraging de asielverzoeken. Dat
geldt vooral ook voor de nareizende gezinsleden. Een asiel –
zoeker mag binnen drie maanden na het verkrijgen van een
verblijfsvergunning een verzoek indienen om familieleden
te laten nareizen. Na inwilliging van dat verzoek – bijvoor –
beeld nadat is aangetoond dat ze daadwerkelijk familie zijn
van de asielzoeker – hebben zij vervolgens drie maanden
de tijd om naar Nederland te komen, waarna ze zich ook
mogen inschrijven als immigrant. Daarom zal de hoge
asielinstroom in de tweede helft van 2015 nog doorwer –
ken in de immigratie van 2016. In de laatste CBS-prognose
wordt verwacht dat er in 2016 bijna 70.000 asielmigranten
komen (CBS, 2015). In 2015 waren dat er 31.000, ofwel vijftien procent
van de totale immigratie van 203.000 in dat jaar. Nederland
kreeg er zo 21.000 inwoners bij uit Syrië, 3.000 uit Eritrea
en ruim 2.000 uit Ethiopië. Het aantal Poolse immigranten
was met 22.000 nog net iets hoger dan het aantal Syrische.
Er emigreerden echter ook 13.000 Polen, waardoor er per
saldo maar 9.000 bijkwamen. De emigratie van Syriërs was
vrijwel nihil, waardoor deze herkomstgroep meer dan wel –
ke andere dan ook aan de bevolkingsgroei bijdroeg. De Nederlandse bevolking groeide in 2015 met ELMA WOBMA
Onderzoeker bij het
Centraal Bureau
voor de Statistiek
De instroom van asielzoekers in Nederland is nog nooit zo groot
geweest als in 2015. Het hoge aantal Syrische – en ook Eritrese –
asielzoekers zal dit jaar doorwerken in de immigratie, die met ver –
traging de asielverzoeken volgt. Als gevolg van de vele nareizigers
vormen de Syrische immigranten relatief vaak een gezin met kin –
deren. Vooralsnog is het aandeel Syrische inwoners het hoogst in
gemeenten die al asielopvang hadden, zoals Ter Apel, en het kleinst
in grote steden, zoals Leeuwarden, Amsterdam en Den Haag.

Vluchtelingenspecial ESB
207Jaargang 101 (4730) 17 maart 2016
Minder dan 0,09%0,09 tot 0,12%0,12 tot 0,25%0,25 tot 0,35%0,35 of meer
0
2.0
00
4
.0 00
6
.0 00
8
.0 00
1
0 .0 00
1
2.0 00
j m m js n
f a ja odj j
m m js n
f a ja od
20 14 2015 ‘16
Syris chE rit re esO ve rig
79.000 inwoners. De natuurlijke aanwas van 23.000, het
saldo van geboorte en sterfte, droeg daar voor minder dan
een derde aan bij. De groei kwam vooral door migratie,
deels door asielmigranten. De immigratie was hoger dan in
eerdere jaren, de emigratie vrijwel gelijk. Het relatief hoge
migratiesaldo (immigratie minus emigratie) van 56.000 is
vergelijkbaar met eerdere perioden waarin veel migranten
naar Nederland kwamen. In de jaren negentig werden grote
groepen immigranten geregistreerd uit voormalig Joegosla –
vië en rond het jaar 2000 kwam een grote migrantenstroom
uit Afghanistan.
SYRIËRS VORMEN JONGE BEVOLKINGSGROEP
Syriërs en staatlozen maken meer dan andere asielzoekers ge –
bruik van de mogelijkheid om gezinsleden over te laten ko –
men. Dit is van invloed op de leeftijdsopbouw van deze groep.
Op 1 januari 2016 was bijna veertig procent van de 29.000
in 2014 en 2015 in Nederland ingeschreven Syriërs jonger
dan achttien. Het aandeel is veel hoger dan het gemiddelde
van zeventien procent bij alle recente allochtone immigran –
ten, en dat van twintig procent in de hele Nederlandse be –
volking. Van de Eritreeërs is bijna een kwart minderjarig ,
van de Ethiopiërs slechts vijf procent. Een groot deel van de
Eritrese minderjarigen is tussen de vijftien en zeventien jaar,
bij de Syriërs zijn de minderjarigen vooral jongere kinderen.
Er woonden op 1 januari 1.800 recent gevestigde Syrische
kinderen onder de vier jaar, 6.100 vier- tot twaalfjarigen en
3.400 twaalf- tot achttienjarigen in Nederland. Het is ook
terug te zien in de huishoudenspositie: Van de in 2014 en
2015 ingeschreven Syrische immigranten wonen ruim zes
van de tien in een gezin. Van zowel de Eritreeërs als de Ethi-
opiërs wonen ruim twee van de tien in gezinsverband.
SYRIËRS WONEN VERSPREID OVER NEDERLAND
De 29.000 Syriërs die in 2014 en 2015 immigreerden en op
1 januari 2016 stonden ingeschreven bij een Nederlandse
gemeente, vormen samen 1,7 op de duizend inwoners van
Nederland. Per gemeente loopt het aandeel uiteen van nul
op bijvoorbeeld de Waddeneilanden tot 21 per duizend in
Vlagtwedde, de gemeente waaronder Ter Apel valt, waar
een grote asielopvang is gevestigd (figuur 2). Omdat nog
niet alle ingeschreven asielmigranten al woonruimte heb –
ben gevonden, is het aandeel Syriërs in gemeenten met een
asielzoekerscentrum nog relatief hoog. In een aantal grote
gemeenten is het aandeel Syrische inwoners relatief laag
(minder dan één per duizend inwoners). Zo hebben Leeu –
warden en Emmen, maar ook Amsterdam (met ongeveer
600 recent gevestigde Syriërs) en Den Haag (ongeveer 450)
naar verhouding weinig Syrische inwoners.
LITERATUUR
CBS (2015) Kernprognose 2015–2060: hoge bevolkingsgroei op korte termijn. Den Haag/Heerlen:
Centraal Bureau voor de Statistiek.
CBS (2016) Dossier asielzoekers . Dossier op www.cbs.nl/nl-NL/menu/themas/dossiers/asiel-
zoekers/nieuws.
Bron: CBS, 2016
Aandeel in 2014 en 2015 ingeschreven Syriërs
per gemeente, per 1 januari 2016FIGUUR 2
Bron: CBS, 2016
Aantallen asielverzoeken en nareizigers naar
nationaliteitFIGUUR 1