.
ESB Input / output
Input //output*
*De hier besproken papers worden gepresenteerd op de Nederlandse Economendag van 31 oktober a.s.
Het programma ziet u op www.www.cpb.nl/agenda/nederlandse-economendag-2014
kiezen of ze de website zouden verlaten of hun
gedrag zouden verbeteren. Het blijkt dat na
de wijziging de tevredenheid van kopers met
het gedrag van slechte verkopers significant is
toegenomen. Dit duidt volgens de auteurs op
een afname van moreel wangedrag op eBay.
Er namen echter niet meer slecht presterende
verkopers afscheid van eBay, wat er volgens de
auteurs op wijst dat averechtse selectie niet is
verminderd.
Verkopersinformatie
Online-verkoopplaatsen, zoals eBay, creëren
asymmetrische informatieproblemen doordat
een koper vooraf niet ziet met wat voor verkoper
hij te maken heeft. Dit kan iemand zijn die zijn
product keurig verpakt, verzendt en verkoopt,
maar eveneens iemand die slordig te werk gaat of
een te hoge prijs vraagt voor zijn product. Klein
et al. onderzoeken daarom empirisch het effect
van een wijziging op eBay die de transparantie
over het gedrag van de verkopers vergrootte.
Hierna konden verkopers die een slechte reputatie hadden omdat ze slechte service boden,
Belastingontwijking
Grote multinationals maken gebruik van belastingregels in verschillende landen en belastingverdragen
tussen landen om winstbelastingen te ontwijken.
Van ’t Riet en Lejour stellen daarom het internationale belastingsysteem voor als een netwerk met
108 knooppunten van bijvoorbeeld landen en wetgevende instanties, en berekenen daarmee de optimale belastingroutes voor internationale bedrijven.
Het blijkt dat bedrijven, door gebruik te maken
van internationale belastingroutes, hun effectieve
belastingdruk gemiddeld met bijna zeven procent
kunnen verlagen. Vervolgens simuleren de onderzoekers een scenario waarin de huidige belastingparadijzen niet meer bestaan en de optimale routes
dus via andere landen lopen. Dit blijkt slechts een
relatief klein effect te hebben op de potentiële belastingontwijkingsmogelijkheden. Dit wijst er dus
op dat er ook andere redenen zijn waarom bepaalde
landen als belastingparadijs functioneren.
Klein, T., C. Lambertz en K. Stahl (2014) Market transparency, adverse selection, and moral hazard.
Werkstress
Bij stress op het werk gaan mensen
zich minder gezond gedragen. Zo
gaat het ervaren van stress op het
werk samen met minder deelname
aan preventieve gezondheidstesten, zoals testen voor prostaat- en
borstkanker en cholesteroltesten.
Ook roken mensen met veel stress
op het werk vaker en meer sigaretten per dag. Werkstress is echter
negatief gecorreleerd met het drinken van (veel) alcohol. Daarnaast
gaat het ervaren van stress op
het werk samen met het doen van
minder huishoudelijke arbeid, zoals stofzuigen en wassen. Dit alles
volgt uit empirisch onderzoek van
Ciccarelli met gegevens uit enquêtes uit de periode 1992–2010 met
werknemers.
Riet, M. van ’t, en A. Lejour (2014) Ranking the stars: network analysis of bilateral tax treaties.
Arbeidsmarktbeleid
Het huidige kabinetsbeleid focust bij de bestrijding
van de hoge werkloosheid vooral op het stimuleren
van de overgang van de ene naar de andere baan.
Dit beleid stoelt dus op de aanname dat mismatch
de oorzaak is van de hoge werkloosheid en dat er in
sommige sectoren van de economie genoeg arbeidsvraag is om het overschot in andere sectoren op te
vangen. Erken et al. concluderen echter aan de hand
van empirisch onderzoek dat mismatch niet de
voornaamste oorzaak is van de hoge werkloosheid
in Nederland. Intrasectorale mismatch is slechts in
enkele van de dertien onderzochte sectoren aanwezig. Intersectorale mismatch is wel aanwezig, maar
is niet toegenomen na de crisis en heeft niet geleid
tot een hogere werkloosheid. De auteurs vragen
zich dan ook af of het huidige arbeidsaanbodgerichte beleid wel effectief is, of dat beleid gericht op
het stimuleren van de macro-economische vraag en
daarmee de arbeidsvraag niet effectiever zou zijn.
Erken, H., E. van Loon en W. Verbeek (2014) Mismatch on the
Ciccarelli, N. (2014) The effect of work
Dutch labour market in the Great Recession.
stress on health behaviors: a nonlinear
panel data approach.
Toeslagen
Het Rijk keerde in 2013 ruim 10,4 miljard euro uit aan
inkomensafhankelijke toeslagen voor wonen, zorg en
kinderen. Dit is 0,3 miljard euro meer dan een jaar eerder. De zorgtoeslag was met 5,1 miljard euro de grootste
kostenpost. De omvang van deze toeslag is verdubbeld
642
10,4
miljard euro
sinds de introductie in 2006. Dit komt door een stijging
van de basispremie en het eigen risico van ziektekostenverzekeringen, waar de toeslag voor compenseerde.
CBS (2014) Zorgtoeslag en huurtoeslag nemen verder toe, kinderopvangtoeslag daalt opnieuw. CBS Webmagazine, 3 oktober.
Jaargang 99 (4696) 23 oktober 2014
Input / output ESB
Ziekenhuiskosten
Uit veel eerder onderzoek blijkt dat na een ziekenhuisfusie de prijzen van behandelingen stijgen. De
meeste van deze studies gebruiken dan echter de
totale ziekenhuisgroep als onderzoeksobject. Roos
et al. laten echter in empirisch onderzoek zien dat
de prijsontwikkelingen binnen de ziekenhuisgroep
kunnen verschillen per ziekenhuislocatie, behandeling en gecontracteerde zorgverzekeraar. De prijs
voor een heupoperatie steeg na een ziekenhuisfusie in één ziekenhuis, dat geografisch afgelegen lag
en door de fusie significante marktmacht kreeg. In
het andere ziekenhuis steeg de prijs voor dezelfde
behandeling niet. De prijsstijgingen kwamen daarnaast alleen voor bij heupoperaties, en niet bij twee
andere onderzochte behandelingen. De auteurs
concluderen dan ook dat het belangrijk is om microgegevens te gebruiken bij het analyseren van de
effecten van ziekenhuisfusies.
Roos, A.-F., R. Croes, M. Varkevisser en E. Schut (2014) Price
Aandelenuitgifte
Koning
Landen met een koning of koningin
hebben geen hogere exporten. Het
gaat echter wel samen met hogere
exporten naar andere landen die
ook een monarchie zijn. Dit stellen
Dijkstra en Overvest aan de hand
van empirisch onderzoek. Het effect
is overigens alleen zichtbaar bij ceremoniële monarchieën. Het hebben
van een regerende koning of koningin
lijkt zelfs samen te gaan met lagere
exporten. Voor ceremoniële presidenten wordt geen effect gevonden.
Het ophalen van kapitaal door banken door het
uitgeven van nieuwe aandelen wordt door aandeelhouders negatief gewaardeerd, maar door de
schuldeisers juist positief. Dit blijkt doordat na de
uitgifte van aandelen de aandelenkoersen dalen,
maar ook de prijzen van kredietverzuimswaps, verzekeringen voor obligatieleningen. Dit volgt uit
onderzoek van Van Veldhuizen et al. met gegevens
over 185 uitgiftes van aandelen van 46 Europese
banken en 58 banken in de Verenigde Staten. De
daling van beurskoersen is bij Europese banken
drie keer zo groot als bij banken in de VS, maar de
prijsdaling van kredietverzuimswaps is juist bijna
twee keer groter in de VS dan in Europa. Volgens
de auteurs komt dit doordat banken in Europa een
slechtere kapitaalspositie hebben en ze daarnaast te
maken hebben met de Europese schuldencrisis.
Veldhuizen, S. van, K. Marinova en G. Zwart (2014) Bank recapitalization – an event study.
effects of a hospital merger: heterogeneity across health insurers, hospital products and hospital locations.
Dijkstra, M. en B. Overvest (2014) Long
live the king? The effect of royal families
on exports.
Spaarrente
Welke factoren beïnvloeden de hoogte van de rente
op spaarrekeningen en deposito’s? Dit onderzoeken Gerritsen et al. met gegevens over Nederlandse
bankproducten over de periode 2003–2011. Waar
de rente op deposito’s grotendeels de marktrente
volgt, doet de rente op spaarrekeningen dit veel
minder. Naast marktgerelateerde variabelen, zoals
bbp-groei en inflatie, hebben ook bankspecifieke
variabelen invloed op de rentevoet. Zo ligt de rentevoet doorgaans hoger bij buitenlandse banken die
in Nederland opereren. Banken met een lagere kredietwaardigheid bieden gemiddeld hogere rentes.
Voor het begin van de kredietcrisis in 2008 was er
geen verband tussen de prijs van kredietverzuimswaps en de rente op deposito’s, maar vanaf het begin
van de crisis is er wel sprake van een positieve correlatie, wat erop wijst dat bankrisico sinds de crisis
meer geprijsd wordt in spaarproducten.
Gerritsen, D., J. Bikker en S. Schwillens (2014) The deter-
Huizenverkoop
De gedwongen verkoop van huizen, bijvoorbeeld door financiële
problemen, heeft geen invloed op
de prijs van omliggende woningen.
Dit blijkt uit empirisch onderzoek
van Overvest en Mocking met gegevens van 767.381 huizentransacties over de periode 2007–2013.
Het resultaat steekt af tegen onderzoeken in de Verenigde Staten,
waarbij vaak wel een effect van gedwongen huizenverkoop op omliggende woningen wordt gevonden.
Het aantal gedwongen transacties
in Nederland steeg over de jaren
van 819 in 2008 tot 3705 in 2012.
Woningen die gedwongen verkocht
werden, lagen zo’n tien procent lager in prijs.
minants of interest rates on time deposits and savings accounts.
Inkomensongelijkheid
Inkomensongelijkheid leidt tot minder maatschappelijk vertrouwen, maar alleen als de inkomensverschillen door toeval zijn ontstaan. Dit volgt uit een
laboratoriumexperiment van Blauw en Smerdon. In
het experiment werden deelnemers in inkomensgroepen verdeeld op basis van toeval, op basis van
prestaties in een eerdere ronde of doordat men
een geldbedrag kon houden of kon delen met een
medespeler, waarbij juist de spelers die het meeste
voor zichzelf hielden in de hoogste inkomensgroep
werden ingedeeld. Vervolgens werd het vertrouwen
van de deelnemers gemeten door middel van een
vertrouwensspel. Het blijkt dat het vertrouwen in
medespelers alleen lager ligt wanneer de inkomensverschillen door toeval bepaald zijn.
Overvest, B. en R. Mocking (2014) The
effect of foreclosures on transaction pri-
Transportmiddelen
Wegvervoer was in 2012 met bijna 75 procent nog altijd
verreweg het meest gebruikte transportmiddel voor
vrachtvervoer in Europa. In Ierland, Griekenland en
Spanje werd zelfs bijna alle vracht over de weg vervoerd.
In Nederland was het percentage wegvervoer iets minder
Jaargang 99 (4696) 23 oktober 2014
Blauw, S. en D. Smerdon (2014) The smart, the lucky and the
ces of nearby houses.
greedy – income inequality and trust in the lab.
75%
dan de helft, maar er werd 46,5 procent over water getransporteerd. In Estland, Letland en Litouwen is de trein
veelgebruikt voor vrachttransporten.
Eurostat (2014) Modal split and road freight transport performance in the EU. Eurostat Newsrelease, 1 oktober.
643