.
Column ESB
Apenkolder
L
wiskunde (met een bètapakket op de
aatst nog zei mijn buurmiddelbare school) een onderzoeksvrouw: “Goh meid, moet
voorstel over de geschiedenis van de
je nou toch eens luisteren.â€
Griekse taalÂntwikkeling in Turkije
o
Ze vertelde dat ze gevraagd
makkelijk beoordelen? En kan zij een
was als jurylid bij een zwemwedstrijd
vergelij ing maken met onderzoekers
k
van de Nederlandse Waterhelden
uit haar eigen vakgebied die belanOrganisatie. Het leek een nogal presgwekkende onderwerpen in de euctigieuze wedstrijd te zijn, gezien het
lidische ruimte aandragen? Of met
omvangrijke prijzengeld. Omdat mijn
een econoom die onderzoek voorstelt
buurvrouw olympisch zwemster is genaar het ontstaan van de financiële
weest, leek het haar op het lijf geschrecrisis? Weliswaar hebben deze drie
ven. Desondanks twijfelde ze aan haar
onderwerpen indirect met Griekenbeoordelingsvermogen, zeker bij de
land te maken, maar een vergelijking
‘vrije slag’ in de hoogste categorie. Ik
is geen sinecure.
was stomverbaasd, maar ze legde het
Mirjam van Praag
De commissie zal zich dan beperken
mij uit.
Hoogleraar aan de Universiteit
tot een beoordeling van de wetenAan de wedstrijd deed namelijk een
van Amsterdam
schappelijke kwaliteiten van de beurgrote verscheidenheid aan diersoorten
saanvrager. Want in de wetenschap
mee. Naast mensen – op zichzelf al
zijn resultaten uit het verleden een
een tamelijk heterogene diersoort –
behoorlijk goede indicator voor
deden dolfijnen, ratten, sprinkhanen,
en goudvissen mee. Om er maar een paar te noemen. Ze zei dat toekomstige prestaties. Bij de honderden pagina’s te beoordelde vergelijking tussen een dolfijn en een goudvis best lastig is. en onderzoeksvoorstellen kunnen commissieleden ook curriDat het sowieso lastig is om te beoordelen of de prestatie van cula en publicatielijsten vinden. Toch gaat ook die vergelijking
mank. In de geneeskunde is een hoogleraar vaak mede-auteur
een aap of een goudvis nu goed of matig is.
De situatie begon mij nu ook zorgen te baren. Zaten er dan van tientallen, zo niet honderd publicaties per jaar. In de
alleen mensen in die jury? Nee, in de jury werden alle dier- economie kunnen twee of zelfs één toppublicatie per jaar al
soorten vertegenwoordigd. Buurvrouw had al een vergadering indrukwekkend zijn. Bij geesteswetenschappen zijn boekgehad (die duurde een hele dag!) met deze landelijke commis- publicaties vaak grote prestaties en bij juristen kunnen Nedsie van mensen, dolfijnen, ratten, sprinkhanen, en goudvissen. erlandse publicaties al toonaangevend zijn. Ook andere hele
Het was best grappig, maar het bracht weinig verlichting en simpele kengetallen als aantallen citaties, H-indices en dergelimaakte alleen maar pijnlijk duidelijk hoe verschillend de dier- jke zijn onvergelijkbaar tussen disciplines. Best lastig dus om
soorten over zwemmen dachten. Ze hebben immers allemaal als mono-disciplinaire hoogleraar fatsoenlijke beoordelingen
hun eigen normen en criteria, en meetbare prestaties van ver- te schrijven over collega’s. Zelfs als er ook honderden pagina’s
aan het pakket zijn toegevoegd met expert-beoordelingen over
schillende ‘waterhelden’ zijn lastig te vergelijken.
Ware het niet logischer om elke diersoort zijn eigen wedstrijd elke kandidaat. Gelukkig worden economen ‘alleen’ als expert
te laten zwemmen? De buurvrouw wist te vertellen dat de gezien voor de alfa- en gammawetenschappen.
Nederlandse Waterhelden Organisatie dit ‘diersoort-brede’ Het druist in tegen elk gevoel van doelmatigheid en rechtvaarbeoordelingssysteem gebruikt omdat ze het moeilijk vindt digheid om op deze wijze tientallen miljoenen euro’s onderom op voorhand een keuze te maken welk deel van het prijz- zoeksgeld te verdelen. Waarom moet dit zo? Ik ben geen expert
engeld aan welke diersoort toekomt. De waterhelden hadden op het gebied van monetaire of wiskundige economie, laat stahet overigens afgekeken van de organisatie Luctor et Emergo. an op het gebied van geschiedenis (alfa) of geografie (gamma).
Zij hanteert deze methode voor de toekenning van onderzoek- Ik had het niet eens in mijn vakkenpakket op de middelbare
school. En ik ben toch geen uitzondering? Of vinden andere
beurzen aan topwetenschappers.
En bij Luctor et Emergo gaat het niet om pepernoten. Het economen wel dat ze op elk gebied onderzoeksvoorstellen en
gaat om circa vijftig miljoen euro onderzoeksgeld aan gere- curricula kunnen beoordelen op hoogleraarsniveau?
nommeerde hoogleraren: het grootste persoonsgebonden Ik ben ook al geen expert op het gebied van wetenschapsbeleid.
beurzenprogramma van Nederland. Geld dat verdeeld moet Ik constateer een groot probleem. Het gaat me aan het hart en
worden over artsen, historici, wiskundigen, economen, fysici ik denk dat het iedereen aan het hart gaat die overheidsgeld
wil besteden voor excellente wetenschap en de Nederlandse
en nog veel meer.
e
Is wetenschappelijke geleerdheid en de innovatieve kracht van kennis conomie als vitaal beschouwt. Ik heb geen oplossing.
onderzoek dan eenvoudig te beoordelen? Eenvoudiger dan Dus deze column loopt treurig af. Ik voel me een nederig diereen zwemwedstrijd? Ik dacht het niet. Kan een hoogleraar tje in de Nederlandse jungle.
Jaargang 98 (4673) 22 november 2013
De auteur heeft verklaard dit artikel alleen te publiceren in ESB en niet elders
te publiceren in wat voor medium dan ook. Het is wel toegestaan om het artikel voor eigen gebruik
en voor publicatie op een intranet van de werkgever van de auteur aan te wenden.
709