Redactioneel
Albert Jolink
Hoofdredacteur ESB
a.jolink@sdu.nl
Crisis
Na veel loven en bieden lijkt de politiek er nu eindeÂ
lijk uit te zijn: het Nederlandse kabinet gaat de
economische crisis te lijf door oude bestelauto’s te
slopen en oude huizen te laten isoleren. Je moet er
maar opkomen. De economie kent het diepste dipje
sinds de dertiger jaren en de Nederlandse regering
roept op tot de sloop van bestelauto’s. Het kan verkeren. Daarnaast gaat de regering ziekenhuizen en
scholen onderhouden; je vraagt je af of je eerst een
crisis nodig hebt voordat scholen en zieken uizen
h
worden onderhouden. Ik stel me zo voor dat in tijden
van economische voorspoed dit achterstallige onderhoud maar oploopt, en dat school- en ziekenhuisÂ
directeuren hopen op een economische crisis zodat
eindelijk het onderhoud weer gepleegd wordt. En ja
hoor, komt crisis, komt onderhoud.
Maar belangrijker nog dan de sloop van bestelauto’s
lijkt de versnelling van de projecten weg- en waterbouw voor het kabinet. De ministeries hadden de
plannen al klaarliggen voor de versterking van de
dijken, het uitbaggeren van de rivieren, het verbreden
van het wegennet, of wat dies meer zij, maar die
lagen inactief tot een latere periode. Nu de nood
toch aan de man is, lijken de maatschappelijke
kosten-baten-analyse (mkba) of het overzicht effecten infrastructuur (oei) een overbodige luxe, dan wel
volledig over te hellen naar de baten die deze projecten zouden hebben in de crisisbestrijding. Waarom
zou je iets nieuws verzinnen als de oude plannen
nog niet op zijn?
Daarnaast heeft de regering ook nog wat over voor
de jeugdwerkloosheid. Eerst wordt de jeugd massaal
gedumpt op, of geweerd van, de arbeidsmarkt door
het bedrijfsleven, waarna er met veel geld een mogelijkheid moet worden gevonden om deze mensen de
passende oplossing te laten zijn voor de vergrijzing
in Nederland. Het lijkt allemaal niet zo efficiënt en
dat is het ook niet.
Maar wat het meeste opvalt bij de  risismaatregelen
c
van Nederland anno 2009 is de crisis die is toegeslagen in de economische crisisbestrijding: de
maatregelen zijn noch tijdig, noch tijdelijk, noch
trefzeker, zoals het kabinet wel voor ogen heeft. Het
is zeer de vraag of de weg- en waterbouwprojecten
tijdig genoeg zijn om het economisch herstel aan te
zwengelen. De effecten van deze projecten zullen
eerder na jaren dan na maanden optreden, nadat de
economie al een weg naar boven heeft  evonden.
g
In dat opzicht zou eerder nog sprake kunnen zijn
van een te grote stimulering van de economie met
overhittingsverschijnselen als bijwerking. Deze
weg- en waterbouwprojecten hebben ook zelden iets
tijdelijks, daar waar na eenmalige aanleg onderhoud
permanent nodig blijkt te zijn. De grote infrastructuÂ
rele projecten zoals Betuwelijn en HSL hebben in
ieder geval duidelijk gemaakt dat tijdelijkheid een
rekbaar begrip is dat verstrekkende gevolgen heeft,
zowel financieel als maatschappelijk. Ook de trefzekerheid, in termen van crisismaatregel, kan bij de
weg- en waterbouwprojecten cum grano salis worden
genomen gezien de beperkte bijdrage van deze
projecten aan de bbp-groei volgens het CPB. Het is
zelfs de vraag of de trefzekerheid op korte termijn,
mede door de negatieve externaliteiten, niet volledig
op losse schroeven staat.
De crisis in de crisisbestrijding zit dan ook hierin dat
niet die economische factoren die het meeste bijdragen tot de bbp-groei worden gestimuleerd, in het
bijzonder particuliere consumptie en uitvoer, maar
dat is gekozen voor politiek haalbare oplossingen.
Uit de Gids voor de crisis-maatregelen uit november
1935 wordt duidelijk dat het beleid van de jaren
dertig er tot in detail op gericht was om de export
te bevorderen en de import te beperken: “koopt
Nederlandsche waarâ€. Driekwart eeuw later is
duidelijk dat protectionisme de wereldeconomie en
de Nederlandse economie niet verder helpt. Maar
de noodzaak om de oplossing in de consumptie
en in de uitvoer te zoeken blijft na al die jaren nog
steeds bestaan. Het slopen van oude bestelauto’s
zal aan de groei van de consumptie of export niet
veel bijdragen, laat staan aan de bbp-groei. Ook het
onderhoud van scholen en ziekenhuizen zal het bbp
niet onmiddellijk doen opbloeien. En ook met de
weg- en waterbouwprojecten blijft het aanmodderen.
Crisis, dus.
De auteur heeft verklaard dit artikel alleen te publiceren in ESB en niet elders
De auteur heeft verklaard dit artikel alleen te publiceren in ESB en niet elders
te publiceren in wat voor medium dan ook. Het is wel toegestaan om het artikel voor eigen gebruik
te publiceren in wat voor medium dan ook. Het is wel toegestaan om het artikel voor eigen gebruik
en voor publicatie op een intranet van de werkgever van de auteur aan te wenden.
en voor publicatie op een intranet van de werkgever van de auteur aan te wenden.
ESB
94(4557) 3 april 2009
195