Economiebeoefening
Rationalistisch
fundamentalisme
De verenging van de economie tot de wetenschap van de rationele
keuze doet geen recht aan de pluriformiteit van het vak.
In de ESB van 16 maart 1994 lezen
we een niet onaardig artikel van G.
Ridder en P. Hopstaken over de keuzehandelingen van voetballers. Het
bevat echter een onaardig zinnetje:
“Economie is de wetenschap van de
rationele keuze”.
Dat zinnetje kan op drie manieren
worden uitgelegd. Ten eerste: de
auteurs hebben zo maar wat geschreven, eventjes niet opgelet, zich niet
gerealiseerd wat deze mededeling
aan readies zou kunnen oproepen,
bij voorbeeld in Haren (Gron.) Zij
hebben zich dan irrationeel gedragen
– en dan zou de lezer zich kunnen
afvragen waarom voetballers, consumenten, beleggers enz. zich wel rationed zouden (moeten) gedragen en
professionele economisten niet.
Tweede mogelijkheid: Ridder en
Hopstaken hebben wel degelijk
nagedacht en ze menen wat ze zeggen. Dan rijst het sterke vermoeden
dat ze een flink stuk van de theoretische economie niet kennen. Ricardo,
Marx, Keynes, Tinbergen, Sen — allemaal auteurs die ofwel die veronderstelling van rationeel gedrag niet
maken, of juist veronderstellingen
maken die er mee in strijd zijn (Keynes: animal spirits). Nu is het geen
schande om een stuk van de literatuur ongelezen te late; het kan zelfs
heel rationeel zijn. Maar het lijkt, alweer, niet erg rationeel om daar in
ESB blijk van te geven. Onwetendheid siert de mens niet, zeker niet in
de academische wereld.
Derde mogelijkheid: Ridder en
Hopstaken menen wat ze zeggen, ze
kennen de literatuur wel, maar ze vinden al die macro-economen eigenlijk
geen echte theoretici — in de macroeconomie wordt maar wat aangerommeld, zonder degelijke micro-fundering, zonder consistent systeem. Dan
is hun uitspraak een poging om de
werkelijk grote economen buiten de
professie te stolen. Nu zou dat geen
aparte vermelding behoeven, ware
het niet dat ze niet de
enigen zijn die zo denken. De microfundamentalisten zijn in de aanval,
Robert Lucas heeft de Nobelprijs gekregen en het misverstand verbreidt
zich dat er slechts een richting binnen het vak bestaat die serieus behoort te worden genomen. Maar zo
is het niet. De economie behoort een
pluriform vak te blijven, waarin
verschillende stijlen van wetenschapsbeoefening naast elkaar bestaan.
J.Pen